سه شنبه, ۱۸ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 7 May, 2024
مجله ویستا
قاسمى گنابادى
ميرزا محمدقاسم يا ميرزا قاسمى گنابادى از جملهٔ شاعرانى است که هر دو دورهٔ تيمورى و صفوى را درک کرد. وى از خاندان محترمى از سادات گناباد بود که کلانترى آن ديار بدان اختصاص داشت و از همين روى پدرش، مشهور به 'اميرسيد' در آنجا پيشوائى و رياست مىکرد و پس از او پسر نخستين يعنى همين ميرزا قاسم که وارث مقام پدر مىبود شغل او را به برادر خود ميرسيّد ابوالفتح واگذاشت. وى در شعر و ادب شاگرد هاتفى بود و در پارهاى از مأخذها نوشتهاند که دانشهاى عقلى را در خدمت غياثالدين منصور دشتکى شيرازى آموخت و بهويژه در علم رياضى رياضت کشيد و بعد از بلند آوازگى دولت شاه اسمعيل به خدمت او درآمد و پس از وى از شاعران درگاه شاه طهماسب بود و بعد از مدتى ملازمت او کناره جست و به نزد سلطان محمودخان والى ديار بکر رفت و منظومهاى به بحر متقارب بر آنگونه که براى شاه اسمعيل و شاه طهماسب ساخته بود، براى اين سلطان محمودخان و در بيان جنگها و پيروزىهايش سرود. انگيزهٔ وى در رها کردن دربار شاه طهماسب و رفتن به ديار بکر آن بود که پادشاه صفوى در برابر نظم شهنامهٔ ماضى (دربارهٔ پادشاهى شاه اسمعيل) و شهنامهٔ نواب عالى (دربارهٔ شاه طهماسب) چيزى به قاسمى نپرداخت و او به قول خود عطاى لئيمان را همپايهٔ مرگ شمرده (۱) از تقاضاى آن روى برتافت و به ديار غربت پناه برد و همانجا ماند تا به سال ۹۸۲ مرد. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
وى زندگى خود را در معاشرت با اهل دانش و ادب مىگذرانيد و سام ميرزا دربارهٔ مقام شاعرى و شعر او مىنويسد که : 'به همه صفتى آراسته و پاکيزه، همه قسم شعر را مىگويد اما در مثنوى در اين زمانه سرآمد است و بىتکلف مدح گسترى بىبدل است' . مثنوىهاى قاسمى عبارت است از: کتاب شاهنامهٔ ماضى در چهار هزار و پانصد بيت و شاهنامهٔ نواب اعلى که آن نيز اينقدر است، و شاهرخنامه در پنج هزار بيت، و ليلى و مجنون در سه هزار بيت، و خسرو و شيرين در سه هزار بيت، و زبدةالاشعار در چهار هزار و پانصد بيت و کارنامه يا مثنويِگوى و چوگان در هزار و پانصد بيت و عاشق و معشوق. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
با مرور در فهرست ياد شده از منظومههاى قاسمى معلوم مىشود که اولاً کوشش آن شاعر در نظم تاريخ پادشاهى و جنگها و پيروزىهاى سه تن از پادشاهان معروف سدهٔ نهم و دهم شرکت مؤثر او را در نظم حماسههاى تاريخى فارسى مسلم ساخته است و ثانياً او در واقع خواسته است به رسم مثنوىسازان، منظومههاى پنجگانهٔ نظامى را جواب گويد و چنين نيز کرد و سبب اينکه عدد مثنوىهايش از پنج تجاوز کرده و به هفت رسيده، آن است که او در برابر اسکندرنامه سه منظومهٔ شاهرخنامه، شهنامهٔ ماضى و شهنامهٔ نواب عالى (اعلى) را سرود. وى خود نيز در اشعارش به تقدم استاد گنجه و پيروى از او و تقدم جامى و هاتفى اشاره کرد. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
فخرالزمانى بعد از آنچه دربارهٔ مثنوىهاى قاسمى نوشته، گويد که اشعار متفرقه از قصيده و غزل بسيار دارد. شمارشى از بيتهاى اين منظومههاى معروف و آنچه در مثنوى عاشق و معشوق و زبدةالاشعار و شاهرخنامه و شرح فتوحات سلطانمحمود والى ديار بکر به اضافه قصيدهها و غزلهائى که فخرالزمانى از او ديده و ياد کرده است، ما را به عدد شگرفى بالاتر از سى هزار بيت مىرساند. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
در سخن قاسمى تأثير مستقيم پيروان نظامى در سدهٔ نهم بهويژه جامى و هاتفى آشکار است. از اختصاصهاى مثنوىهايش آوردن ابيات بسيار در توحيد و ستايش پيامبر و صفت معراج است که البته در بنياد همان است که نظامى و مقلدانش کردهاند. پيداست که در عهد چيرگى تشيع ستايش علىابن ابىطالب هم بر آنچه بود افزوده مىشد و او نيز چنين کرد ساقىنامهٔ او در شهنامه مکرر است و بعضى از ابيات آنها خالى از لطف نيست. از اوست: | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
همچنین مشاهده کنید
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
ایران آمریکا رافائل گروسی اصفهان نیچروان بارزانی محمد اسلامی رهبر انقلاب مجلس شورای اسلامی دولت دولت سیزدهم شورای نگهبان مجلس
هواشناسی تهران قتل شهرداری تهران حجاب دادگاه آموزش و پرورش وزارت بهداشت فضای مجازی شهرداری سلامت پلیس
مالیات خودرو قیمت طلا سایپا قیمت خودرو بازار خودرو قیمت دلار ایران خودرو بانک مرکزی حقوق بازنشستگان مسکن بورس
تلویزیون نمایشگاه کتاب سینما افعی تهران سریال موسیقی سینمای ایران دفاع مقدس تئاتر کتاب صدا و سیما نمایشگاه کتاب تهران
دانشگاه آزاد اسلامی دانش بنیان فضا
رژیم صهیونیستی اسرائیل غزه فلسطین حماس جنگ غزه روسیه رفح چین نوار غزه طوفان الاقصی اوکراین
استقلال فوتبال پرسپولیس ذوب آهن لیگ برتر نساجی لیگ برتر ایران لیگ برتر فوتبال ایران بازی رئال مادرید سپاهان جواد نکونام
هوش مصنوعی سامسونگ ناسا آیفون مایکروسافت اپل گوگل باتری اندروید ماهواره اینوتکس
بیماران خاص مواد غذایی ویتامین رژیم غذایی زیبایی بیمه کاهش وزن دندانپزشکی فشار خون