شنبه, ۱۵ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 4 May, 2024
مجله ویستا
هُمام تبریزی
خواجه هُمامالدّين علاء تبريزى از شاعران معروف و مشايخ بزرگ ايران در عهد ايلخانان مغول است. ولادتش به سال ۶۳۶ هجرى اتفاق افتاد. نام و لقب او در کتابهاى تذکره به اختلاف آمده اما تخلص او در شعرهايش همه جا 'هُمام' است. وى معاصر، دوست و نديم نزديک خواجه شمسالدّين صاحبديوان جوينى بود. تا بهجائى که صاحبديوان براى 'زاويهٔ' وى مقررى معادل هزار دينار در سال تعيين کرده بود (از مقدمهٔ ديوان همام نسخهٔ چاپى آقاى مؤيد ثابتي)، و نيز در آخرين نامهٔ خود که آمادگى خويش را براى شهادت اعلام داشته ضمن توديع ابدى از ياران خاص، نام هُمامالدّين را نيز برده است (مجمل فصيحي، حوادث سال ۶۸۳ و تاريخ حبيبالسير). با وجود آنکه براى هُمام اشتغالهاى فراوان از آن جمله 'وزارت آذربايجان' و مسافرت بروم، در التزام رکاب صاحبديوان، ذکر کردهاند اما ظاهراً اينها سبب نشد که شاعر عارف در تصدى 'زاويه' اى که بهنام خود در تبريز داشت و در ارشاد اهل سلوک قصور ورزد. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
معاصران وى در ذکر نام هُمام همواره او را به صفتهائى که خاص مشايخ و بزرگان طريقت بوده است مىستودند و اين نشان مىدهد که هُمام، هم به مرتبههائى عالى از تصوف رسيد و هم در شعر و انشاء فارسى و عربى و محاوره و حسن خط زمامدار و از بزرگان زمان خود بوده است. بعضى از تذکرهنويسان او را در تصوف پيرو شيخ حسن بلغارى و برخى ديگر مريد شيخ سعيد فرغانى شمردهاند اما بهدرستى معلوم نيست که هُمام آموختههاى عرفانى خود را کجا و نزد کداميک از مشايخ يافته است. مشهور است که نزد خواجه نصيرالدّين طوسى تحصيل دانش کرد و از دوستان قطبالدّين شيرازى بود و آن علامه کتاب مفتاحالمفتاح خود را به خواهش هُمامالدّين تأليف نمود. از ديگر معاصران و شايد دوستان هُمام، خواجه رشيدالدّين فضلالله وزير و شرفالدّين هارون فرزند صاحبديوان جوينى را مىتوان نام برد، زيرا هُمام از جملهٔ کسانى است که در تاريخ ۷۰۶ هجرى بر تفسيرى که به امر خواجه رشيدالدّين فضلالله فراهم آمده و يا خود بر قرآن نوشته بود و تقريظ نوشت، و همچنين مثنوى صحبتنامهٔ خود را به نام شرفالدّين هارون سرود. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
وفات هُمام در سال ۷۱۳ يا ۷۱۴ اتفاق افتاد و در خانقاهش به خاک سپرده شد. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ديوان هُمام مشتمل است بر شعرهاى فارسى و عربى از قطعه و غزل و قصيده و مثنوى و رباعي. شعرهاى عربى و بخشى از شعرهاى فارسى او در مدح عالمان و بزرگان عهد است از قبيل شمسالدّين صاحب ديوان و رشيدالدّين فضلالله و قطبالدّين شيرازى و سلطان محمّد اولجايتو. هم از او دو مثنوى باقى مانده است، يکى بر وزن حديقهٔ سنائى در تحقيق و تهذيب مشتمل بر متجاوز از پانصد بيت منتخب و محکم و استوار، و ديگر مثنوىاى به بحر هزج مسدس مقصور و محذوف بهنام 'صحبتنامه' بالغ بر ۳۰۰ بيت که آن را بهنام خواجه شرفالدّين هارون فرزند شمسالدّين صاحب ديوان ساخته است، در بيان عشق، ذکر احوال عاشق و معشوق، و فراق و وصال، و شاعر آن را با چند غزل همراه کرده و بيتهائى را به مدح آن خواجه اختصاص داده است. علاوه بر اينها بعضى از مرثيهها و غزلها و اخوانيات از او باقى است که مجموع آنها در ديوانِ جمعآورى شده به حدود دو هزار بيت مىرسد. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ديوان هُمام بعد از مرگ او به امر خواجه رشيدالدّين فضلالله، از شعرهاى پراگندهٔ وى که در دست اين و آن بود، فراهم آمد و به فرمان آن وزير مقدمهاى بر آن نوشته شد و مسلماً اين جمعآورى شعرها بين سالهاى ۷۱۴ (سال فوت هُمام) و ۷۱۸ (سال قتل رشيدالدّين فضلالله) انجام شد. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
هُمام در ميان معاصران سعدى از جمله کسانى است که بسيار تحتتأثير شيوائى غزلهاى آن استاد بزرگ قرار داشته و بعضى از غزلهاى او را استقبال کرده است اما خود نيز در غزل مبتکر و صاحب بيانى شيرين و مضمونهائى نو و دلپسند است. در شعرهاى هُمام نفوذ فکرهاى عرفانى بسيار آشکار و حتى غزلهاى او حاوى اشارتهاى صريح اهل سلوک است. عُبَيدِ زاکانى دو غزل از او را، که يکى تماماً به لهجهٔ آذرى است، در عشاقنامهٔ خود نقل کرده و حافظ نيز به شعرهاى او توجه داشته است. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
از شعرهاى او است: | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
همچنین مشاهده کنید
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
دولت امیرعبداللهیان حسین امیرعبداللهیان سیستان و بلوچستان مجلس شورای اسلامی شورای نگهبان انتخابات دولت سیزدهم حسن روحانی حجاب مجلس افغانستان
سیل ایران هواشناسی تهران شهرداری تهران سازمان هواشناسی باران آتش سوزی یسنا فضای مجازی هلال احمر قوه قضاییه
خودرو قیمت خودرو قیمت دلار مسکن بانک مرکزی دلار قیمت طلا تورم ارز بازار خودرو حقوق بازنشستگان ایران خودرو
صدا و سیما دفاع مقدس مسعود اسکویی مهران غفوریان بی بی سی موسیقی تلویزیون صداوسیما ساواک سریال سینمای ایران تبلیغات
رژیم صهیونیستی جنگ غزه فلسطین اسرائیل حماس روسیه آمریکا ترکیه اوکراین نوار غزه انگلیس ایالات متحده آمریکا
فوتبال پرسپولیس استقلال سپاهان لیگ برتر جواد نکونام باشگاه استقلال علی خطیر رئال مادرید بازی باشگاه پرسپولیس تراکتور
هوش مصنوعی اینستاگرام آیفون دیابت اپل عکاسی ناسا موبایل گوگل تلفن همراه
استرس کبد چرب فشار خون گرما