آمریکا حقوق اینترنتی بشر را به رسمیت نمی‌شناسد

«اینترنت حق نیست، بلکه امتیازی است که ما به بقیه می‌دهیم و هر وقت بخواهیم آن را می‌گیریم.»
این اظهار نظر اخیر نماینده آمریکا در اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی است. جمله‌ای که می‌تواند توجیهی برای اعمال محدودیت‌های اینترنتی از سوی آمریکا علیه کاربران سایر کشورها باشد‌.
اگر در جهان دیروز قدرت در مثلث اقتصاد، سیاست و نیروی نظامی خلاصه می‌شد، امروز ضلع چهارمی به آن اضافه شده است که از قضا در جهان نوین اصلی‌ترین رکن قدرت جهانی به حساب می‌آید: اطلاعات و ابزار اطلاع رسانی.
بسیاری از متفکران و اندیشمندان حوزه علوم اجتماعی معتقدند رنسانس با اختراع چاپ آغاز شد و شاید از همان لحظه بود که صنعت نشر اطلاعات آهسته آهسته در دنیای مدرن فراگیر شد و امروز کشوری در جهان قدرتمند تراست که اطلاعات کاربردی بیشتر و ابزار اطلاع رسانی قوی‌تر را در دست دارد.
اغراق آمیز نیست اگر بگوییم تأسیس اینترنت و همچنین ابزارهای ارتباطاتی دیگر و به موازات آن گسترش استفاده از این ابزارها، رنسانس دوم به حساب می‌آید و حتی مهم‌تر از رنسانس قرن پانزدهم.
امروزه نزدیک به یک هفتم مردم جهان از کاربران شبکه اینترنت هستند و به تبادل اطلاعات می‌پردازند و این جامعه مجازی با فرهنگ اختصاصی خود تأثیرات مستقیمی روی جوامع حقیقی دارد، به ویژه بر قشر پژوهشگر و مولد عمل هر جامعه.
با نگاهی مختصر به تاریخچه پیدایش اینترنت می‌بینیم در دهه ۱۹۶۰ بود که آمریکا براساس طرحی موسوم به آرپا (ARPA=مخفف آژانس تحقیق طرح‌های پیشرفته) که در آن زمان برای کارکردهای دفاعی به‌وجود آمده بود، نخستین تلاش‌های ارتباط بین رایانه‌ای و دیتاسنترها را آغاز کرد و دامنه این ارتباط آن‌گونه جهان شمول شد که نسل آینده بشر بدون استفاده از این ارتباط ناقص است.
اما آیا اگر کسی گامی در جهت پیشرفت جامعه انسانی بر‌دارد، می‌تواند آن‌را به‌عنوان ابزاری برای اعمال فشار بر دیگران به کار گیرد؟
این گفته نماینده آمریکا در اجلاس جهانی ما را یاد فیلم شور عشق (به کارگردانی نادر مقدس) می‌اندازد که به‌عنوان بدترین فیلم سال از نگاه منتقدان شناخته شد.
چرا بدترین؟ فیلم نامه شور عشق قرار بود یک ژانر عاشقانه با لحن تراژیک را داشته باشد که در عمل کمدی ناخواسته از آب درآمد. این سخنان نماینده آمریکا که گویای آرای دولت آمریکاست، هر چند به‌نظر خودشان برای کشورهای دیگر تراژیک است ولی در صحن جهانی امروز به صورت کمدی در می‌آید.
در مسائل گوناگون به ویژه حوزه تکنولوژی در ابتدا‌ یک ابداع و اختراع به صورت یک امتیاز در اختیار مخترع قرار می‌گیرد ولی هنگامی که زمانی از آن بگذرد و جهان شمول شود و در ساحت جوامع تسری عمومی پیدا کند، دیگر به تدریج با دخل و تصرف‌های هویت‌ها و فرهنگ‌های بومی به صورت عمومی در می‌آید و طبیعتا زمانی که تکنولوژی عمومی شد، هر کشوری حق خود را از آن فناوری جهانی، طلب می‌کند.
وجه تمثیل آن می‌تواند انرژی هسته‌ای باشد که در ابتدا تنها در اختیار یک کشور بود ، ولی هم اکنون تبدیل به مقوله‌ای شده که تمامی کشورهای دنیا (درصورت نیاز) به‌دنبال آن هستند.
به‌تازگی زمزمه تحریم کاربران ایرانی و جلوگیری از دسترسی به برخی امکانات اینترنتی و امکان جست‌وجو به زبان فارسی توسط برخی موتورهای جست‌وجوگر اینترنتی نظیر گوگل و یاهو به گوش می‌رسد.
این فضا‌سازی‌ روانی دور جدیدی از اقدامات غیرقانونی شرکت‌های آمریکایی علیه ایران است.
چندی پیش خبرگزاری‌ها از مسدود شدن کد سرچ ‌ ‌ برای کاربران ایرانی خبر دادند.
Code Search ‌ یکی از فنی‌ترین خدمات سایت گوگل است که برای برنامه‌نویسان جهان طراحی شده و می‌تواند مثال‌هایی از کدهای نرم‌افزاری به زبان‌های مختلف را جست‌وجو کند و نتایج آن را نیز بر اساس نام فایل کد، زبان برنامه‌نویسی، اعتبار نامه آن و کلماتی در قالب مشخص دسته‌بندی کند.
حتی در ادامه نیز دریافت نرم‌افزار گوگل دسکتاپ وگوگل پک که از کاربردی‌ترین نرم‌افزارهای شرکت گوگل است، از سوی کاربران ایرانی با دشواری روبه‌رو شده بود و کاربر ایرانی هنگام درخواست بارگذاری دانلود این نرم‌افزارها با این پیام مواجه می‌شد: «هم اکنون این نرم‌افزار برای کشور شما قابل دسترسی نیست.» البته این محدودیت برای مقطع زمانی خاصی اعمال و پس از مدتی برطرف شد.
باز هم در اقدامی دیگر برخی شرکت‌های هاستینگ آمریکایی دامنه‌های ir. ‌را بلوک و دسترسی کاربران را به این گونه وب سایت‌ها قطع کردند.
یاهو هم در اقدامی جدید و به‌عنوان یکی از ۲سایت بزرگ اینترنتی، نام ایران را از لیست صفحات ثبت نام خود حذف کرده است.
یعنی وقتی که به‌عنوان یک ایرانی بخواهید از گوشه‌ای در دنیا، برای تهیه یک آدرس پست الکترونیک ثبت‌نام کنید و شناسه‌ا‌ی مجازی برای خود بسازید، نام هر تکه خاکی و دورافتاده‌ترین و کوچک‌ترین جزیره را می‌بینید، غیراز نام ایران.
جالب است آمریکا که خود را بزرگترین مدعی حقوق بشر می‌داند و بعضاً برای آزاد‌سازی‌ کشورها مانند عراق به آن حمله ور می‌شود، اگر به ماده ۱۹ بیانیه حقوق بشر توجه کند، پارادوکس بزرگی را در تفاوت گفتار و رفتار خود خواهد دید.
در ماده ۱۹ بیانیه حقوق بشر آمده است: «هر کسی آزاد است هر عقیده‌ای را بپذیرد و آن را به زبان بیاورد و این حق شامل پذیرفتن هرگونه رأی بدون مداخله اشخاص است و می‌تواند به هر وسیله‌ای که بخواهد بدون هیچ قید و محدودیت به حدود جغرافیایی، اخبار و افکار را تحقیق و دریافت کند و انتشار دهد.»
با توجه به این ماده حقوق بشر آیا صحیح است که تسهیلاتی مانند اینترنت که یکی از بهترین ابزارهای تحقیق، دریافت و انتشار عقیده و اطلاعات است برای برخی کشورها محدود شود؟
چندی پیش، آمریکا برای نشان دادن حمایت خود از این ماده حقوق بشر خرقه دیگری پوشید و برای مبارزه با سامانه فیلترینگ ۴۵ میلیون دلار به شرکت سیمانتک داد تا دسترسی کاربران ایرانی به همه سایت‌ها را فراهم کند، ولی امروز خود مانع دسترسی کاربران ایرانی به تسهیلات اینترنتی می‌شود.
نکته جالب توجه این است که با وجود این همه محدودیت‌ها و تحریم‌های اینترنتی که به طرق مختلف و طی سالیان طولانی بر کاربران عزیز کشورمان اعمال شده (که اولین آن بر می‌گردد به سال ۱۳۵۷ که ارتباط اینترنتی ایران از طریق دانشگاه وین اتریش برقرار بود)، هیچ گزارش یا اخطار رسمی تاکنون از طرف دولت ایران به نهادهای بین‌المللی و مراجع ذی ربط ارائه نشده و هیچ اعتراض رسمی صورت نگرفته است.
(البته این تحریم‌ها یک منفعت هم برای مسئولین دارد. دیگر احتیاجی به فیلتر کردن خیلی از سایت‌ها نیست زیرا فیلترینگ از آن طرف انجام می‌شود و شاید هزینه‌های ما کاهش پیدا کند!)

عمید نمازیخواه

منبع : روزنامه همشهری