۲۷ سال اقتصاد جهان به روایت آمار

امروزه ارزش اقتصادی هر جامعه به وسیله ارزش درآمد ملی آن جامعه ارزیابی می شود. مسائل اقتصادی هر جامعه به هر ترتیبی که هست بر مطالعه و محاسبه درآمد ملی استوار است و از این جهت تحقیقات اقتصادی براساس محاسبه و اندازه گیری درآمد ملی انجام می پذیرد. این محاسبه ها برای تعیین کمیت متغیرها و عناصر اقتصادی است که به عنوان معیارهای اقتصادی پایه نظریه های اقتصادی را تشکیل می دهد. در هر اقتصاد حجم اشتغال به ارزش کلیه ستاده ها (محصول) بستگی دارد. در اینجا تولید یا محصول ناخالص داخلی یا GDP مورد نظر است که عبارت است از مجموع ارزش پولی کالاها و خدمات نهایی که طی زمان معین (معمولاً یک سال) در اقتصاد تولید شده است. در این مقاله سعی می شود براساس ارقام GDP مربوط به کشورها که تماماً از اطلاعات بانک جهانی و بعضاً صندوق بین المللی پول استخراج شده، روند تغییرات آن در سطح کلان مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. بدیهی است برای اظهارنظر در مورد وضعیت اقتصادی کشورها شاخص مورد مطالعه یکی از پارامترهای اصلی بوده و جهت بررسی دقیق تر باید تولید ناخالص سرانه و ضریب جینی و... مورد مطالعه قرار گیرند اما از آنجا که این شاخص در سطح کلان قدرت اقتصادی کشورها را با یک سنجه واحد نشان می دهد می تواند روندهای حاکم بر اقتصاد جهان را در ۲۷ سال اخیر تبیین کند. چهار مقطع مشخص در دامنه زمانی ۲۷ سال مورد بررسی قرار گرفته که شامل سال های ۱۹۸۰ ، ۱۹۹۸ ، ۲۰۰۳ و ۲۰۰۶ است.
الف) سال ۱۹۸۰ در سال ۱۹۸۰ جمع تولید ناخالص کشورهای جهان ۱۰۹۳۹ میلیارد دلار بود که آمریکا با رقم ۲۷۰۹ میلیارد دلار ۸/۲۴ درصد و ژاپن با ۱۰۵۹ میلیارد دلار ۷/۹ درصد، ۱۰ کشور اول بعد از آمریکا و ژاپن جمعاً با ۳۷۹۴ میلیارد دلار ۷/۳۴ درصد و بیش از ۱۱۰ کشور دیگر جهان که ارقام GDP آنها در دسترس بوده جمعاً ۸/۳۰ درصد را به خود اختصاص دادند.
جمع تولید ناخالص داخلی ۲۶ کشور مسلمان در سال ۱۹۸۰ ،۶۹۳ میلیارد دلار بود که ۲/۶ درصد از کل GDP جهان در این سال را شامل می شد. در سال ۱۹۸۰ جمع تولید ناخالص ۲۶ کشور اصلی مسلمان معادل تولید ناخالص کشور فرانسه بوده است.
ب) سال ۱۹۹۸ در سال ۱۹۹۸ اتفاقات مهمی در جغرافیای سیاسی جهان نسبت به سال ۱۹۸۰ به وقوع پیوسته بود از جمله مهم ترین اتفاقات :
۱) تجزیه اتحاد جماهیر شوروی به ۱۵ کشور مستقل
۲) سقوط حکومت های سوسیالیستی شرق اروپا
۳) تشکیل اتحادیه اروپا
۴) تجزیه یوگسلاوی
۵) اتحاد دو کشور آلمان شرقی و غربی
۶) رونق چشمگیر اقتصاد کشورهای آسیایی چین و کره جنوبی.تولید ناخالص جهان در مدت ۱۹ سال از رقم ۱۰۹۳۹ میلیارد دلار در سال ۱۹۸۰ به رقم ۲۸۸۵۴ میلیارد دلار در سال ۱۹۹۸ افزایش یافته که رشدی معادل ۱۶۴ درصد را نشان می دهد. این در حالی است که آمریکا و ژاپن به ترتیب با ۲۰۳ درصد و ۲۵۷ درصد رشد در مدت ۱۹ سال جایگاه اول و دوم خود را در اقتصاد جهان حفظ کرده و رشدی بیش از متوسط رشد اقتصاد جهان را تجربه کرده اند. کشورهای چین و کره جنوبی هر دو با ۳۷۵ درصد رشد به ترتیب از ارقام ۲۰۲ و ۶۳ در سال ۱۹۸۰ به ارقام ۹۶۰ و ۲۹۸ میلیارد دلار در سال ۱۹۹۸ دست یافته اند. در حد فاصل سال های ۱۹۸۰ تا ۱۹۹۸ اقتصاد جهان رشدی معادل ۱۶۴ درصد و قدرت های اول و دوم یعنی آمریکا و ژاپن به ترتیب ۲۰۳ و ۲۵۷ درصد و قدرت های نوظهور اقتصاد آسیا شامل چین و کره جنوبی هر دو ۳۷۵ درصد رشد را تجربه کردند.
منظور از ۱۰ کشور اول در تمامی جاهای این مقاله ۱۰ کشور بعد از آمریکا و ژاپن است چون در تمامی سال های مورد بحث جایگاه آمریکا و ژاپن در اقتصاد جهان اول و دوم بوده است. چین جایگاه خود را از مکان یازدهم در سال ۱۹۸۰ به جایگاه هفتم در سال ۱۹۹۸ ارتقا داده است.
ج) سال ۲۰۰۳ در سال ۲۰۰۳ جمع کل تولید ناخالص حدود ۱۸۰ کشور مستقل جهان ۳۶۳۵۶ میلیارد دلار بود که آمریکا و ژاپن با ارقام ۱۰۸۸۱ و ۴۳۲۶ به ترتیب با ۳۰ و ۹/۱۱ درصد جایگاه اول و دومی خود را حفظ کردند. ۱۰ کشور بعد از این دو شامل آلمان، انگلستان، فرانسه، چین، ایتالیا، اسپانیا، کانادا، مکزیک، کره جنوبی و هند روی هم ۱۲۴۷۳ میلیارد دلار تولید ناخالص ملی داشتند که ۳/۳۴ درصد کل GDP جهان را شامل می شد. نکته جالب توجه قرار گرفتن کره جنوبی در میان ۱۰ قدرت اقتصادی بعد از آمریکا و ژاپن است. تولید ناخالص جهان از رقم ۱۰۹۳۹ در سال ۱۹۸۰ نسبت به سال ۲۰۰۳ با رقم ۳۶۳۵۶ میلیارد دلار حدود ۲۳۲ درصد رشد را نشان می دهد و این در حالی است که قدرت های اقتصادی نوظهور آسیا یعنی چین و کره جنوبی با ۶۸۴ درصد و ۸۶۰ درصد رشد در مدت ۲۳ سال (از ۱۹۸۰ تا ۲۰۰۳) با اقتدار خود را در میان ۱۲ قدرت اقتصادی جهان در سال ۲۰۰۳ جای دادند. سهم کشورهای بعد از ۱۲ کشور اول اقتصادی جهان در طول سال های ۱۹۸۰ تا ۲۰۰۳ کاهش قابل ملاحظه ای داشته به طوری که از ۸/۳۰ درصد در سال ۱۹۸۰ برای بیش از ۱۰۰ کشور به ۴/۲۴ درصد در سال ۱۹۹۸ برای ۱۲۰ کشور و ۸/۲۳ درصد در سال ۲۰۰۳ برای بیش از ۱۶۸ کشور مستقل کاهش یافته است.
د) سال ۲۰۰۶ کل تولید ناخالص کشورهای جهان در سال ۲۰۰۶ براساس اعلام بانک جهانی ۴۸۲۴۴ میلیارد دلار بود که قدرت های اول و دوم اقتصادی جهان با ۱۳۲۰۲ و ۴۳۴۰ میلیارد دلار به ترتیب ۴/۲۷ و ۹ درصد از تولید جهان را به خود اختصاص دادند. همان طور که مشاهده می شود سهم این دو کشور در اقتصاد جهان نسبت به سال ۲۰۰۳ کمتر شده است و در عوض جایگاه چین با یک افزایش قابل ملاحظه بهبود یافته است. GDP جهان در سال ۲۰۰۶ نسبت به سال ۲۰۰۳ حدود ۳۲ درصد رشد را نشان می دهد که این درصد رشد برای آمریکا، ژاپن، آلمان و چین قدرت های برتر اقتصادی جهان در سال ۲۰۰۶ نسبت به سال ۲۰۰۳ به ترتیب ۲۱ ، ۳/۰ ، ۲۱ و ۶۹ است. درصد رشد اقتصاد چین بیش از دو برابر درصد رشد متوسط اقتصاد جهان و سه برابر درصد رشد اقتصاد آمریکا و آلمان طی سال های ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۶ بوده است. رشد اقتصادی ژاپن طی این مدت قابل ملاحظه نبوده است. ۵۵ کشور مسلمان در سال ۲۰۰۶ جمعاً ۲۷۹۷ میلیارد دلار تولید ناخالص داشته اند که ۸/۵ درصد کل GDP جهان را شامل می شود. در سال ۲۰۰۶ کشور چین نسبت به سال ۲۰۰۳ با رشدی بیش از دو برابر متوسط رشد اقتصاد جهان جایگاه خود را از مکان ششم به مکان چهارم اقتصاد جهان ارتقا داده است. GDP چین در سال ۲۰۰۶ حدود ۲۶۶۸ میلیارد دلار بوده است.
هـ) تحلیل وضعیت اقتصادی جهان در سال ۲۰۰۶
۱) تحلیل کلی از میان ۱۸۲ کشور جهان که اطلاعات تولید ناخالص آنها در سال ۲۰۰۶ به وسیله بانک جهانی اعلام شده است سهم کشورهای مختلف به شرح زیر بوده است: در سال ۲۰۰۶ ایران با ۲۲۳ میلیارد دلار تولید ناخالص مکان بیست و نهم جهان را در اختیار داشته است.
۲) وضعیت اتحادیه اروپا در سال ۲۰۰۶ در سال ۲۰۰۶ مجموع تولید ناخالص ۲۷ کشور اتحادیه اروپا ۱۴۴۲۱ میلیارد دلار بوده که ۳۰ درصد کل GDP جهان را شامل می شود نکته جالب اینکه قدرت اقتصادی اول اروپا به تنهایی ۲۰ درصد تولید ناخالص اتحادیه را در اختیار داشته است و شش کشور اول شامل آلمان، انگلستان، فرانسه، ایتالیا، اسپانیا و هلند جمعاً ۷۸ درصد کل اتحادیه را در اختیار داشته و ۲۱ کشور دیگر روی هم ۲۲ درصد تولید اتحادیه اروپا را داشته اند.
۳) وضعیت کشورهای سازمان کنفرانس اسلامی در سال ۲۰۰۶ در سال ۲۰۰۶ مجموع تولید ناخالص ۵۵ کشور مسلمان ۲۷۹۷ میلیارد دلار بوده که ۸/۵ درصد کل GDP جهان را تشکیل داده است. در این میان هشت کشور اول جمعاً ۶۱ درصد و ۴۷ کشور دیگر ۳۹ درصد از تولید ناخالص کشورهای مسلمان را به خود اختصاص داده اند. ۴- ه) تولید ناخالص داخلی سرانه کشورها و اتحادیه ها در سال ۲۰۰۶ شاخص رقابتی رفاه جهت مقایسه کشورها تولید ناخالص سرانه است که سطح تولید ناخالص را برای هر نفر از جمعیت کشورها نشان می دهد برای استخراج این شاخص GDP کل بر جمعیت کشور تقسیم می شود

هوشنگ عزتی امینی

منبع : روزنامه سرمایه