علی بن محمد بن عباس ابوحیان توحیدی

جنسیت: مرد
تولد و وفات: (ح ۳۱۰ -۴۰۰/۴۱۴) قمری
محل تولد: مشخص نیست.
شهرت علمی و فرهنگی: ادیب ، فیلسوف ، معتزلی ، صوفی و شاعر
معروف به فیلسوف‌الادباء و ادیب الفلاسفه و جاحظ ثانی. اگرچه محل تولد او را به اختلاف شیراز ، نیشابور ، بغداد ، واسط دانسته‌اند ، اما احتمال این که در شیراز تولد یافته باشد بیشتر است. ابوحیان علوم ادبی را در خدمت ابوسعید سیرافی آموخت و چندی هم در محضر ابوسلیمان منطقی سجستانی بود ، در آنجا با گروهی از دانشمندان طراز اول مانند ابوالحسن عامری و ابن مسکویه معاشرت داشت. وی فقه شافعی را از ابوحامد مرورودی و ابوبکر شاشی آموخت و نزد استادان صوفی آمد و شد داشت و از راه کتابت زندگانی می‌کرد. ابوحیان مدتی در بغداد اقامت داشت و پس از آن به ری رفت و در آنجا به خدمت ابوالفضل عمید و صاحب‌بن عباد بود ولی با آنها میانهٔ خوبی نداشت و حتی کتابی در ذم آنها به‌نام "اخلاق‌الوزیرین" نوشت ولی با وزراء صمصام‌الدوله یعنی عبدالله بن عریض شیرازی و ابن سعدان میانه خوبی داشت. از جمله اساتید دیگر وی علی‌بن عیسی رماٌنی در تصوف و یحیی بن عدی در فلسفه و منطق و جعفرخلدی و ابن سمعون در حدیث و سایر معارف اسلامی. ابوحیان در نگارش عربی استاد بود و جاحظ را بسیار می‌ستود و کتابی در مناقب و شناخت او نیز تألیف کرد. وی در ادبیات عرب به مقامی رسید که وی را با جاحظ برابر یا برتر می‌شمارند. بعضی او را از زنادقه می‌دانند. او علاوه بر نگارش نثر که در حد اعلاء سلاست و استواری بود شعر نیز می‌گفت. وی در اواخر عمر کتابخانهٔ عمومی خود را آتش زد و علت آن چنان‌که خود گفت عدم توجه مردم بغداد در مدت بیست سال اقامت او در آنجا بود چون
نمی‌خواست کسانی که قدر او را ندانستند پس از مرگ او از آنها بهره‌مند شوند. ابوحیان احتمالاً در خانقاه ابن حنیف در شیراز درگذشت و در کنار مزار شیخ کبیر به خاک سپرده شد. از جمله تألیفات او: "المقابسات"؛ "الصداقهٔ والصدیق"؛ "الامتاع و‌المؤانسهٔ" ، در سه جزء؛ "اشارات‌الالهیه"؛ البصائر والذخائر" یا "بصائر‌القدما و بشائر‌الحکما" ، در پنج جزء؛ "تقریظ‌الجاحظ"؛ "المحاضرات و المناظرات".

منبع : مطالب ارسالی