فردیت بر مدار لطافت

نظریه پردازان بزرگ عرصه اقتصاد و جامعه، برای تبدیل اهدافی که عموما برای تبیین مفهوم توسعه یافتگی یک کشور در نظر گرفته می شود، شاخص های متعددی تعریف کرده اند. یکی از شاخص های مهم این بحث میزان حضور، تاثیرگذاری زنان در این عرصه است و سنجش اینکه آیا کاربری ناشی از پیشرفت شاخص ها در امر توسعه منجر به سهولت دسترسی شهروندان (علی الخصوص زنان) به خدمات و افزایش کیفیت آنها می شود یا خیر.
مبحث اقتصاد دانایی محور نیز به عنوان یکی از روش های توسعه در مباحث اقتصاد کلان از این چارچوب خارج نیست و علاوه بر کارشناسان اقتصاد، جامعه شناسان نیز رسیدن به مفهوم جامعه اطلاعاتی را جز با حضور پررنگ و موثر زنان، در دسترس نمی دانند.
با چنین رویکردی است که اخباری از این دست که در ایالات متحده آمریکا تعداد کاربران اینترنتی زن از مردان پیشی گرفته اهمیت می یابد و برای برنامه ریزان قابل تامل است.
چندی پیش خبرگزاری فرانسه در گزارشی اعلام کرد: بنا بر نتایج یک بررسی مشخص شده است که در آمریکا زنان بیشتر از مردان از شبکه اینترنت استفاده می کنند، و این تصور که اینترنت (حداقل در آمریکا) یک قلمرو مردسالار است، رد می شود.
دبرا آهو ویلیامسون نویسنده گزارش "زنان آنلاین" می گوید حدود ‪ ۹۷/۲‬میلیون زن و ‪ ۹۰/۹‬میلیون مرد در آمریکا از اینترنت استفاده می کنند.
وی می گوید روابط عمومی زنان عالی است و اینترنت امکان ایجاد ارتباطات اجتماعی را برای آنان آسان تر می کند. زنان اکثریت کاربران وب سایت معروف مای اسپیس را تشکیل می دهند. اما ‪ ۴۵‬درصد کاربران وب سایت به اشتراک گذاری ویدیو یوتیوب زن هستند.
زنان به ایجاد شبکه های بزرگ اجتماعی کمک می کنند. به ویژه با وجود زنان جوان علاقه مند به ملاقات با مردم و گفت وگو با دوستان، اینترنت با شیوه زندگی آنها کاملا متناسب است.
براساس اعلام شرکت ‪ eMarketer‬، ۷۸ درصد کاربران مرد و ‪ ۶۶‬درصد کاربران زن طی سال جاری به تماشای ویدیوهای اینترنتی می نشینند.
علل این تفاوت سازگاری سریع تر مردان با فناوری های جدید و دسترسی بیشتر به ارتباطات ظرفیت بالای باند پهن است که برای تماشای این برنامه ها ضروری است.
زنان هنگام استفاده از ویدیوهای آنلاین بیشتر به اخبار، خبرهای مربوط به اوضاع جوی، ویدیو کلیپ های موسیقی و فیلم علاقه مند هستند.
● فناوری بیشتر، سرگرمی بیشتر
زنان بیشتر از مردان احتمال دارد از اینترنت به جای سرگرمی استفاده مفید کنند. بسیاری از زنان که وقت شان صرف رسیدگی به مسئولیت های مراقبت از فرزندان و برقراری ارتباطات می شود فرصت گشت وگذار اینترنتی برای تماشای فیلم های ویدیویی را ندارند.
براساس پیش بینیeMarketer‬، با فراگیر شدن ارتباطات باندپهن (اینترنت پر سرعت) طی سال های آینده و دسترسی به نمایش های تلویزیونی در اینترنت زنان بیشتری به تماشای ویدیوهای آنلاین خواهند پرداخت.
این تقسیم بندی البته با آمار دقیقی در مورد وبلاگ نویسی همراه نبوده و آمار مختلفی از تعداد وبلاگ نویسان زن و مرد (در آمریکا و سایر نقاط جهان) ارائه شده است؛ اما انگیزه اصلی نگارش متن حاضر برابری تقریبی وبلاگ نویسان مرد و زن در ایران است که در سرفصل بعدی به آن اشاره خواهیم کرد.
● صدا کن مرا، صدای تو خوب است
با آغاز وبلاگ نویسی فارسی در ایران، خیلی زود، درست هنگامی که تعداد وبلاگ های فارسی دو رقمی شد، نخستین زن وبلاگ نویس ایرانی نیز نوشتن در فضای وب را آغاز کرد. و حالا بعد از گذشت چند سال با اطمینان می توان از حضور موثر زنان و دختران فارسی زبان در تولید محتوای فارسی در فضای اینترنت سخن گفت.
زنان زیادی با انگیزه های متفاوت از هم، در گروه های سنی وبا تحصیلات مختلف و وابستگی طبقاتی و اجتماعی گوناگون وارد دنیای اینترنت شده اند؛ رقم زیادی از میان کاربران را به خود اختصاص داده اند و بسیاری از وبلاگ ها را به نام خود ثبت کرده اند: فقط برای اینکه بگویند« ما هستیم» و اینکه حاضر نیستند، سکوت کنند و در این فضای مجازی غایب باشند تا باز دیگران به جای آنها حرف بزنند.
این اتفاقی است که به صورت عمومی تر در فضای کسب و کار مجازی نیز در سایر نقاط جهان اتفاق افتاده است.
اگرچه در زمینه فناوری اطلاعات و کامپیوتر نیز فرصت کافی برای رشد و تعالی به زنان داده نشده، امروزه دیده می شود که این قشر از افراد نیز توانسته اند حضور خود را در این عرصه تثبیت کنند. برای آن که حق این زنان در توسعه و پیشرفت علم و فناوری از بین نرود، مجلس سنای آمریکا قانونی را به تصویب رسانده که طی آن تمامی مراکز تحقیقاتی آمریکا در زمینه فناوری اطلاعات موظفند از زنان در برنامه های خود استفاده کنند. این امر موجب شده تا در طول یک دهه گذشته بسیاری از جوایز بهترین دستاوردهای فناوری به زنان اختصاص یابد و به این وسیله حضوری پررنگ تر از آن ها در فناوری اطلاعات احساس شود.
محققان در بررسی های جدید خود دریافته اند که بیشتر دختران تمایل چندانی برای حضور در رشته های مرتبط به فناوری اطلاعات و کامپیوتر ندارند که البته این وضعیت بیشتر در بین دختران دوره متوسطه دیده می شود. کشف راه های جدید برای افزایش تمایل دختران به فناوری اطلاعات و بالا بردن میزان دانش آن ها در این زمینه نکته مهمی است که همه مسؤولان باید به آن توجه کنند.
بنا بر آمار منتشر شده در یک گزارش که به زبان فارسی نیز در هفته نامه بزرگراه فناوری منتشر شده است، بر اساس آمارهای موجود، در حالی که بین سال های ۹۵-۱۹۹۴ تنها ۴۲ درصد از محصلان دختر دوره متوسطه تمایل داشته اند در دوره های آموزشی فناوری شرکت کنند، این رقم برای سال های ۹۷-۱۹۹۶ به ۳/۴۲ درصد رسیده است. با توجه به اینکه برای شرکت در کلاس های کامپیوتر نیز آمارهای مشابهی منتشر شده، کارشناسان دریافته اند که تمایل مردان به این قبیل مباحث بیشتر است.
بررسی های جدیدی که توسط موسسه تحقیقاتی British Columbia انجام شده، نشان می دهد که ارقام و آمارهای یاده شده پس از پایان دهه ۱۹۹۰ تغییرات فراوانی کرده است. با وجود اینکه گفته شده بود دختران تمایل چندانی به شرکت در کلاس های آموزشی فناوری ندارند، این روزها دیده می شود که در برخی مواقع حضور این افراد از مردان هم پررنگ تر است.
بنا بر همین گزارش، دولت کانادا بر پایه تحقیقات و بررسی های جامع خود اعلام کرده، در سال ۲۰۰۲ میلادی ۱۲ میلیون زن خانه دار در این کشور به سر می برده اند که از این میزان ۲/۷ میلیون نفر به طور مستمر از اینترنت استفاده می کرده اند. این افراد سعی می کردند که از محل کار، منزل، مراکز آموزشی، کتابخانه های عمومی و دیگر اماکن موجود به اینترنت متصل شوند. در این گزارش آمده، در سال ۲۰۰۰ تنها ۵۱ درصد از زنان خانه دار کانادایی به اینترنت دسترسی داشته اند، اما ظرف یک سال این رقم به ۶۰ درصد رسیده است که در این میان ۷۵/۲ میلیون نفر روزانه از اینترنت برای تحصیلات عالی و شرکت در دوره های آموزشی استفاده می کنند. مسایلی نظیر جست وجو در سایت ها، گذراندن دوره های آموزشی، انجام کارهای اداری و... مهم ترین اهداف زنان برای ورود به دنیای مجازی بوده است. این طور که گفته می شود، در سال ۲۰۰۱ بیش از ۱۲ درصد زنان کانادایی که وارد اینترنت شده بودند توانستند با موفقیت دوره های آموزشی آنلاین خود را به اتمام برسانند.
یک بررسی جدید نشان می دهد، این روزها زنان بریتانیایی بیش از مردان این کشور اینترنت و ابزارهای وابسته به آن را به کار می برند. مطالعاتی که توسط موسسه تحقیقاتی نت ولیو انجام شده نشان می دهد، طی ماه مه ۸/۵ میلیون زن بریتانیایی از اینترنت استفاده کرده اند که این رقم رشد ۳۰ درصدی یا ۸/۱ میلیون نفری را نسبت به ماه های آغازین از سال جاری نشان می دهد. در طول این ماه هر یک از زنان به طور میانگین ۴۶۲ دقیقه را در اینترنت به سر برده که این رقم برای مردان تنها ۴۱۴ دقیقه محاسبه شده است. با وجود آمارهای یاد شده گفته می شود که اشتیاق مردان برای حضور در اینترنت بیش از زنان است، اما سایت هایی که به طور اختصاصی برای خانم ها طراحی شده، باعث شده تا این افراد حضورشان در اینترنت پررنگ تر احساس شود.
بنا بر این گزارش زنان بریتانیایی در ماه مه از ۴۱۲ صفحه اینترنتی به صورت جداگانه دیدن کرده اند که در مقابل هر یک از مردان فقط به ۳۴۷ صفحه سر زده اند. این طور که گفته می شود، سایت های اختصاصی برای زنان روز به روز محبوب تر می شوند، به طوری که در مدت یاد شده ۷/۷ درصد از تمام کاربران خانگی بریتانیا دست کم یک بار سراغ این سایت ها رفته اند.
چنین رویکردی حتی در کشوری مانند عربستان هم قابل مشاهده است و بررسی ها نشان می دهد در حالی که زنان محدودیت ورود به دنیای اجتماعی و حتی مشکلاتی برای خرید کالا از مغازه ها را دارند، بیشترین کاربران اینترنت را زنان تشکیل می دهند. به گونه ای که مقامات عربستان معتقدند: دانشی که زنان این کشور در سه سال گذشته به دست آورده اند، از مجموعه دانشی که سالهای گذشته داشتند، بیشتر است.
در مورد وبلاگ نویسی در ایران اما موضوع حضور پررنگ زنان ایرانی را می توان از دیدگاه دیگری بررسی کرد. دکتر حمید مرتضوی، روانپزشک در این باره در گزارشی با همین موضوع به روزنامه دولتی ایران گفته است: وبلاگ نویسی زنان راهی برای بیان دیدگاه ها، دریافت و تبادل آرا و ابزار خویشتن است. شاید در کشور ما به دلیل حضور فرهنگ مردانه و نبود شرایط مساوی بین زنان و مردان، این راه به عنوان جایگزین و جبرانی برای این نقص توسط آنها انتخاب شده ودر حال گسترش است.
زنان و دخترانی که به وبلاگ نویسی در اینترنت روی آورده اند، در مقایسه با زنان یک نسل پیش خود، فردگرا و برون گراتر شده اند. آنها بی آنکه نگران طرز تلقی و نگاه دیگران باشند. راحت تر از مادر و مادربزرگهایشان درباره خود از زندگی خصوصی وواقعی شان حرف می زنند.
وی معتقد است: اینکار (وبلاگ نویسی) در افزایش اعتماد به نفس، احساس استقلال و تفرد زنان تأثیر بسزایی دارد این آثار مثبت می تواند در همه جنبه های زندگی زنان خود را نشان بدهد. این کار احساس غیرمفیدبودن و اینکه زنان کارایی کمتری نسبت به مردان را دارند و تا حدی نیز احساسات منفی ناشی از این امر را کاهش داده است.
شاید بهترین تعبیر در مورد چرایی نوشتن در وب را به صورت خاص برای زنان، و به صورت عام تر حتی برای مردان، احیای مجدد مفهوم "رابطه" و روشن کردن دوباره چراغ های آن باشد که با آغاز عصر صنعتی رفته رفته خاموش شده اند. رابطه ای که حتی لزوما میان فردی نیست و کنش و واکنش روحی وبلاگ نویس با خودش است، نوشته های زیر را که از وبلاگ یک زن ایرانی انتخاب شده بخوانید:
"امروز فقط برای این اومدم که بگم "من" همین. کلمه ای که تموم چندین و چند بهاری که از زندگیم می گذره سعی کردن یادم بدن که به کارش نبرم، بگم ما؛ امروز زمانیه که باید بگم من. می خوام فریاد بزنم من، می خوام من رو دوست داشته باشم. دارم تمرین می کنم با من آشتی کنم."
این جملات را به تعبیری می توان فریاد فردیت زنانه در محیط مجازی دانست.

منبع : ماهنامه تحلیلگران عصر اطلاعات