مسیح در قران

این یادداشت کوتاه به گوشه هایی از کارنامه و زندگانی حضرت عیسی مسیح Issa massih در قرآن کریم می پردازد.
«آیا عیسی وجود داشته است؟ آیا تاریخ زندگی بنیاد گذار مسیحیت حاصل غم و اندوه، تخیل و امید مردم بوده است – اسطوره ای مانند افسانه های کریشنا، اوزیریس، آتیس، آدونیس، دیونوسوس ومیترا (مهر)؟...»
این پرسشی است که ویل دورانت در آغاز فصل بیست و ششم (عیسی) از جلد سوم کتاب تاریخ تمدن خود آن را مطرح نموده است.
ناپلئون بناپارت به هنگام ملاقاتش بانویسنده محقق آلمانی ویلانت در سال ۱۸۰۸، چیزی از او درباره سیاست و جنگ نپرسید، بلکه از او پرسید که آیا به تاریخی بودن عیسی معتقد است یا نه؟ [تاریخ تمدن، (قیصر و مسیح) ، ج ۳، ص ۶۵۱]
« چه مدرکی برای اثبات وجود مسیح هست؟» [ همان، ص ۶۵۲]
و بسیاری پرسش های دیگر، که بحث و بررسی درباره آنها از نظرگاه برون دینی میسر و دارای نتایج سودمند خواهد بود. اما در این مقاله مجال آن نیست.
از نگاه و روایت قرآن کریم، عیسی یک شخصیت تاریخی است.
زن عمران باردار می شود و نذر می کند که فرزند خود را محرر و خادم خانه خدا کند (for your services of the worshipping place) [آل عمران، ۳۵به بعد]
اما هنگامی که فرزند او متولد شد ، اورا دختر یافت. خادمان معابد ((temples از طبقه مردان بودند. او فرزندش را مریم Maryamنامید، و او و فرزندانش را به خدا و در پناه پروردگار سپرد. پروردگارش نذر او را به نیکوترین وجه پذیرفت. زکریا Zakariya شوهر خاله مریم سرپرستی او را برعهده گرفت. سرپرستی مریم پس از کشمکش و مباحثاتی چند، وواگذاری کار به قرعه به زکریا واگذار شد. [آل عمران، ۴۴] . در قرآن کریم داستان حضرت زکریا و تولد یحیی با زندگانی حضرت مریم و تولد عیسی پیوندی تنگاتنگ دارد . [سوره های آل عمران ومریم]. زکریا از خداوند تقاضای اعطای فرزندی صالح می کند و خداوند به او یحیی Yahya را مژده می دهد.
کسی که مصدق کلمه خدا [ حضرت مسیح] در آینده می باشد. مژده تولد یحیی در شرایطی صورت گرفت که زکریا در پیری و سالخوردگی به سر می برد وهمسرش نازا بود.
خداوند مریم را برگزید ، پاک گردانید و با تولد شگفت انگیز مسیح او را بر زنان جهان برتری داد. داستان تولد حضرت مسیح در سوره های آل عمران و مریم آمده است . روح خدا در هیات بشری به نزد او آمد و وی را به تولد پسری پاک و طاهر مژده داد، پسری که نشانه الهی برای مردم و نمود رحمت او خواهد بود. مریم که هرگز تا آن زمان با مردی تماس نداشته بود، از این سخن بسیار شگفت زده شد. اما تنها پاسخی که شنید این بود: این چنین خواهد شد، پروردگار تو فرمود این کار برای من آسان است... [مریم، ۲۱]
مریم به امر خداوند باردار شد و وحشت زده ودل نگران به جایی دور از چشم مردمان رفت. تا آن که درد زایمان او را به کنار خرمابنی خشک و بی ثمر کشانید. بر درخت نخل تکیه زده و با خود گفت ای کاش پیش از این مرده بودم و از یادها فراموش شده. اکنون با قوم خود چه گویم و چه عذر آرم. این معجزه یا سخن را چه کس از من قبول می کند؟
ناگهان از زیر آوایی اورا تسکین داد: غم مخور ، پروردگارت از زیر قدمت نهرآبی پاک وگوارا جاری نموده است. برخیز و فشان درخت خرما. از رطب تازه بخور و از آب این چشمه بیاشام و دل خوش دار به آمدن این فرزند. مریم به میان قوم خود باز می گردد و همان گونه که پیش بینی کرده بود، آماج حملات و تهمت های مردم می شود. آه مریم! کاربسیار زشتی مرتکب شدی. ای خواهر هارون پدرت مرد بدی نبود! مادرت هم زن بدکاره ای نبود؟! مریم بی آن که سخن بگوید به طفل خود اشاره می کند. جمعیت بیش تر شگفت زده و خشمگین می شوند.
- چگونه با نوزاد در گهواره سخن بگوییم؟! ناگهان طفل گفت: من پرستش گر خدای یگانه هستم. او به من کتاب و پیامبری داده است. وجود مرا مبارک قرار داده ... مرا فرموده که به مادرم نیکی کنم ... سلام بر من روزی که زاده شدم، روزی که می میرم و روزی که دوباره زنده خواهم شد.
این است داستان تولد عیسی پسر مریم .
▪ عیسی رسول بنی اسرائیل
در دو جای قرآن کریم، حضرت عیسی پیامبری فرستاده شده به سوی قوم بنی اسرائیل معرفی شده است: آل عمران، ۴۹و صف، ۶.
ای فرزندان اسرائیل! من فرستاده خداوند برای هدایت شما هستم، تورات را تصدیق می کنم و مژده می دهم رسولی که پس از من خواهد آمد. نام او" احمد" است.
▪ مسیح ، خدا نیست
قرآن کریم (مائده:۷۲) کسانی را که گفتند خداوند همان مسیح پسرمریم است ( Allah is massih ) کافر می داند. مسیح خودش گفت: ای بنی اسرائیل ! تنها خدای یگانه، پروردگار من و پروردگار شما را بپرستید.
▪ مسیح پسر خدا نیست
در چندین آیه و سوره قرآن آموزه تثلیث نقد و منافی یکتاپرستی و وحدانیت خدا دانسته شده است. از جمله در سوره توبه (آیه ۳۰) این باور که مسیح پسرخداست، (Massih is the son of Allah ) سخنی نه برپایه منطق و اندیشه، بلکه مشابه و یادآور سخنان کافران پیش از آنان دانسته شده است. مسیح، عیسی پسرمریم، رسول خدا و کلمه او، و روحی از جانب خداست که آن را به مریم القا کرد. پس به خدا و پیامبرانش ایمان بیاورید و از " تثلیث" (سه خدا یا خدای سه گانه) سخن مگویید.
Do not say: There are three Gods. Allah is the one and only the God.
▪ مسیح پسرمریم است
در قرآن کریم تقریباً در بیشتر مواردی که از مسیح یا عیسی سخن به میان آورده می شود، او را عیسی پسرمریم یا مسیح عیسی پسرمریم می خواند و به طور مستقیم یا غیرمستقیم اندیشه « مسیح پسرخدا» را نقد وبدان حمله می کند.
▪ عیسی نشانه رستاخیز
در سوره زخرف آیه ۶۱ وجود عیسی (و خلقت شگفت انگیز او که بدون پدر متولد شد) علم ونشانه رستاخیز دانسته شده است.
▪ مسیح بنده خدا است
مسیح صرفاً بنده ای (فرمان بردار) بود که ما به او نعمت[پیامبری و رسالت] بخشیدیم و اورا در عبودیت و پارسایی مثل [مثال، نمونه والگو An example] برای بنی اسرائیل قرار دادیم. (زخرف: ۵۹)
مسیح هرگز ابا ندارد از این که بنده خدا Obedient worshipper باشد ... (نساء:۱۷۲)
مسیح گفت: من بنده و پرستشگر خدای یکتا هستم (Verily, I am the obedient worsshipper of Allah )
▪ معجزات مسیح
در قرآن کریم به معجزات حضرت عیسی اشاره شده است (از جمله در آل عمران :۴۹ و مائده: ۱۱۰): تایید به وسیله روح القدس، سخن گفتن در گهواره، دمیدن در یک مرغ از گل ساخته شده و پرنده واقعی شدن آن، شفا دادن کور مادرزاد و پیس، زنده کردن مردگان و ...
همچنین در پایان سوره مائده به درخواست حواریون [ رسولان، The Disciples of Issa] از مسیح جهت نزول مائده آسمانی Heavenly Food اشاره شده است. مسیح نیز در نیایشی از خدا درخواست فرود امدن مائده از اسمان می کند ...
▪ حواریون یاوران خدا
هنگامی که عیسی از سوی قوم خود کفر وسرکشی احساس کرد، گفت: کیست که مرا در راه دین خدا یاری کند؟ Who will be my Helper to the way of Allah?
حواریون گفتند: ما یاوران خدا و راه او هستیم ... (آل عمران: ۵۲). در سوره صف آیه ۱۴ نیز مشابه همین جملات آمده است. عیسی بن مریم به حواریون گفت: چه کسانی یاری کنندگان من به سوی خدا هستند؟ حواریون گفتند: ما یاران خدا هستیم.
(We are the helpers of Allahs way ).
▪ قرآن کریم مصلوب شدن مسیح را انکار می کند.
در سوره نساء (آیه های ۱۵۷-۱۵۹) موضوع به صلیب کشیدن حضرت عیسی توسط یهودیان یا رومیان انکار شده است.
آنان گفتند ماعیسی مسیح پسرمریم را کشتیم. نه او را کشتند و نه میخکوب کردند (به دار آویختند) ، بلکه امر بر آنان مشتبه شد.
(Thay neither killed him nor crucified him )
کسانی که درباره وی اختلاف کردند، بی گمان در شک وتردید هستند. علمی برای آنان حاصل نشد. تنها از گمان پیروی کردند. محقّقا آنان عیسی مسیح را نکشتند (they did not slay him) بلکه خدا او را به سوی خود بالا برد...
▪ مسیحیان نزدیک ترین دوستان مسلمانان
در سوره مائده (آیه ۸۲به بعد) به این موضوع تصریح شده است: آنان که گفتند ما مسیحی (نصارا) هستیم، ایشان نزدیک ترین دوستان مسلمانان هستند، از این رو که در میان ایشان کشیشان دانشمند و راهبان پارسا وجود دارد و آنان هرگز در برابر حق تکبر و گردنکشی ندارند ...
▪ مقایسه اجمالی قرآن کریم با کتاب مقدس{اناجیل} (در موضوع مسیح)
گرچه این خود یک پژوهش و تحقیق گسترده ای را می طلبد، اما به عنوان جمع بندی و نتیجه گیری از بحث می توان بدین نکات اشاره نمود:
۱) تاکید قرآن کریم به بنده بودن مسیح و نفی هر گونه الوهیت و جنبه خدایی، درباره الوهیت مسیح در اناجیل سه گانه همنوا (متی، مرقس ولوقا) نیز کمتر نشانی یافت می شود، گرچه اشاراتی هست. اما در انجیل یوحنا جنبه خدایی وفرزند خدایی عیسی پر رنگ می شود: در ازل ، پیش از آنکه چیزی پدید آید، کلمه وجود داشت و نزد خدا بود، او همواره زنده بود و خود او خداست. هر چه هست، بوسیله او آفریده شده، و چیزی نیست که آن را نیافریده باشد. (یوحنا۱: ۱-۴)
کلمه خدا انسان شد و بر روی این زمین و در بین ما زندگی کرد. (یوحنا ۱ : ۱۴)
۲) قرآن کریم کتابی را به نام انجیل به حضرت عیسی نسبت می دهد. (آل عمران: ۳-۴، ال عمران: ۴۸، مائده: ۴۶-۴۷، مائده: ۱۱۰، مریم: ۳۰، ...) دست کم دیدگاه بیشترینه یا همه مفسران قرآن کریم این است که مراد از انجیل نام کتاب آسمانی حضرت عیسی است. اما مسیحیان از اناجیل سخن می گویند، آنان باور ندارند که عیسی کتابی به نام انجیل داشته است، زیرا او خود عین وحی و تجسم خدا و خدای متجسد بود. بلکه آنان اناجیل چهارگانه ای را قبول دارند که به گفته آنان توسط شاگردان حضرت عیسی نگاشته شده است. گرچه در قرون نخستین مسیحی تعداد اناجیل بسیار بیشتر از این بوده و مورخان به این حقیقت تصریح کرده اند، اما به گفته توماس میشل راهب و دانشمند مسیحی (در کتاب کلام مسیحی) اجماع مسیحیان نخستین این چهار انجیل را پذیرفت وبقیه اناجیل و کتاب هایی را که درباره زندگی و کارنامه عیسی بود مردود و غیرقانونی اعلام کرد. این موضوع بعدها توسط پاپ ها با شدت و قدرت اعمال شد، و خواندن و کتابت اناجیلی غیر از اناجیل رسمی (متی، مرقس، لوقا و یوحنا) غیرقانونی اعلام شد.
۳) قرآن کریم تثلیث را به شدت رد میکند، گرچه در اناجیل چهارگانه هم کمتر نشانی از تثلیث (پدر، پسر وروح القدس) می توان یافت، اما در شورای نیقیه این موضوع تصویب و به عنوان یکی از اصول مسیحیت اعلام شد.
۴) قرآن به دارآویختن و میخکوب شدن مسیح را رد می کند و آن را ناشی از اشتباه و گمراهی مسیحیان می داند، گرچه در میان مسیحیان اولیه گروه ها و فرقه هایی بوده اند که منکر تصلیب مسیح بوده و آن را ناشی از وهم و اشتباه مردم می دانسته اند، همچنان که مانی پیامبر ایرانی نیز مصلوب شدن مسیح را منکر بود، اما اناجیل رسمی به این موضوع تصریح دارند. گرچه همه آنان به رستاخیز و زنده شدن عیسی از میان مردگان پس از سه روز اعتقاد دارند. به هر حال هم مسلمانان و هم مسیحیان باور دارند که عیسی اکنون زنده و در آسمان ها است و روزی به زمین باز خواهد گشت. در انجیل برنابا که نزد مسیحیان معتبر نیست و حجیت ندارد، این یهودا اسخر یوطی یکی از دوازده شاگرد عیسی است که به مسیح خیانت می کند واقامت گاه او وحواریون را فاش می کند، و سرانجام به امر الهی به شکل وهیات مسیح مبدل می شود وسربازان رومی و کاهنان به گمان آن که او مسیح است وی را دستگیر و سرانجام اعدام می کنند.
۵) در قرآن کریم حضرت عیسی از پیامبران بزرگ و شریعت و آیین او یکی از شرایع اصلی پنج گانه معرفی شده است . (شوری :۱۳). او کلمه خدا و الگو و مثل برای مردمان و مادرش مریم نمونه پاکدامنی وایمان خالص بود. او بنده خدا ونشانه رستاخیز ، مبین و روشن گر شریعت تورات وحلال کننده برخی از چیزهایی بود که بر یهود حرام شده بود. او مصدق تورات بود. (آل عمران: ۵۰ – زخرف:۶۳)
این بند از انجیل متی (۵ :۱۷) نیز قابل تامل وهمنوا با آیات قرآن است:
« گمان مبرید که آمده ام تا تورات موسی و نوشته های سایر انبیاء را منسوخ کنم. من آمده ام تا آنها را تکمیل نمایم و به انجام رسانم».

سجاد واعظی

منبع : نشریه بازدم