اوضاع سیاسی و اجتماعی دوران امامت امام حسین (ع)

در زمان امام حسین (ع) انحراف از اصول و موازین اسلام، كه از «سقیفه» شروع شده و در زمان عثمان گسترش یافته بود، به اوج خود رسیده بود. در آن زمان معاویه كه سالها از سوی خلیفه دوم و سوم به عنوان استاندار در منطقه شام حكومت كرده و موقعیت خود را كاملا تثبیت كرده بود، بنام خلیفه مسلمین سرنوشت و مقدرات كشوراسلامی را در دست گرفته حزب ضد اسلامی اموی را بر امت اسلام مسلط ساخته بود و به كمك عمال ستمگر و یغماگر خود مانند: زیاد بن ابیه، عمرو بن عاص، سمرهٔ بن جندب و... حكومت سلطنتی استبدادی تشكیل داده، چهره اسلام را وارونه ساخته بود
معاویه از یك سو، سیاست فشار سیاسی و اقتصادی را در مورد مسلمانان آزاده و راستین اعمال می‏كرد و با كشتار و قتل و شكنجه و آزار، و تحمیل فقر و گرسنگی بر آنان، از هر گونه اعتراض و جنبش و مخالفت جلوگیری می‏كرد، و از سوی دیگر، با احیای تبعیضهای نژادی و رقابتهای قبیله‏ای در میان قبائل، آنان را به جان هم می‏انداخت و از این رهگذر نیروهای آنان را تضعیف می‏كرد تا خطری از ناحیه آنان متوجه حكومت وی نگردد، و از سوی سوم، به كمك عوامل مزدور خود با جعل حدیث و تفسیر و تاویل آیات قرآن به نفع خود، افكار عمومی را تخدیر كرده، و به حكومت خودش وجهه مشروع و مقبول می‏بخشید
این سیاست ضد اسلامی، به اضافه عوامل دیگر همچون ترویج فرقه‏های باطل نظیر: جبریه و مرجئه كه از نظر عقیدتی با سیاست معاویه همسو بودند، آثار شوم و مرگبار در جامعه به وجود آورده و سكوت تلخ و ذلتباری را بر جامعه حكمفرما ساخته بود
در اثر این سیاست شوم، شخصیت جامعه اسلامی مسخ و ارزشها دگرگون شده بود، به طوری كه مسلمانان، با آن‏كه می‏دانستند اسلام هیچ وقت اجازه نمی‏دهد آنان مطیع زمامداران بیدادگری باشند كه بنام دین بر آنها حكومت می‏كنند، با این حال بر اثر ضعف و ترس و ناآگاهی، از زمامداران ستمگر پشتیبانی می‏كردند. در اثر این سیاست، مسلمانان، بر خلاف منطق قرآن و تعالیم پیامبر (ص)، تبدیل به افرادی ترسو، سازشكار، و ظاهر ساز گشته بودند
تاریخ این دوره از زندگی مسلمانان، پر از شواهدی است كه نشان می‏دهد این دگرگونی و انحراف فراگیر شده، جامعه اسلامی را با خود همرنگ ساخته بود
اگر عكس العملی را كه مسلمانان در برابر سیاست عثمان و عمال وی از خود نشان دادند، با روشی كه در برابر سیاست معاویه در پیش گرفتند مقایسه كنیم، آثار شوم این سیاست شیطانی را در جامعه اسلامی بوضوع مشاهده می‏كنیم، زیرا مسلمانان در برابر سیاست عثمان با قیام عمومی، عكس العمل نشان دادند؛ قیامی كه بزرگترین شهرهای اسلامی یعنی مدینه، مكه، كوفه، بصره، مصر و سایر شهرها و روستاها در آن شركت داشتند؛ ولی با توجه به اینكه در زمان معاویه ظلم به مراتب بیشر، میزان قتل و تهدید زیادتر و گسترده‏تر؛ و محرومیت مسلمانان از حقوق و ثروت و درآمد خود آشكارتر بود، با این حال عكس العمل دسته جمعی در برابر رفتار ضد اسلامی معاویه دیده نمی‏شد، بلكه مردم كوركورانه در برابر معاویه مطیع و خاضع بودند. بلی گاه گاه اعتراضهای پراكنده‏ای مثل مخالفت «حجر بن عدی» و «عمرو بن حمق خزاعی» و امثال آنها صورت یك جنبش عملی و عمومی در نمی‏آمد، بلكه شعله آن بسرعت خاموش می‏گشت، زیرا حكومت وقت، سران جنبش را می‏كشت و انقلاب را در نطفه خفه می‏كرد و جامعه هیچ تكانی نمی‏خورد.٭

٭ بلا ذری , احمد بن یحیی , انساب الاءشراف , ط ۱ بیروت , موءسسه الاءعلمی للمطبوعات , ۱۳۹۴هـ.ق , ص - ۳۱۷

منبع : بلاغ