سیستان و بلوچستان؛ از انسان اولیه تا دوران فراموشی

سیستان و بلوچستان به گواه تمدن خاموش آن، دریچه ای به عصر هزاره های پیش از میلا د است زیرا آثار استقرار انسان از ابتدایی ترین مراحل زندگی تا دوره تاریخی در این استان دیده می شود.
با این همه، تاكنون دیرینگی تاریخ و ریشه های عمیق فرهنگ و تمدن در سیستان و بلوچستان آن طور كه باید مورد توجه قرار نگرفته است.
این سرزمین با وسعتی فراتر از ۱۸۷ هزار و ۵۲ كیلومتر مربع از دو ناحیه مجزای شمالی و جنوبی تشكیل شده است.
ناحیه شمالی سیستان نام دارد همان سرزمینی است كه در آیین زرتشت آن را یازدهمین سرزمین آفریده شده توسط اهورامزدا می دانند.در كتاب های تاریخی از سیستان به عنوان ولا یتی گسترده و آباد یاد شده و آن را با نام های «زرنگ، سگستان، سكاستان، سكان، سكاوند و نیمروز» نیز خوانده اند.
سیوستان را از دیگر نام های سیستان ذكر كرده اند و معتقدند این واژه بوده كه به مرور به سیستان تبدیل شده است.
سیستان از مراكز اولیه تمدن ایرانی است و مانند برخی شهرهای تاریخی ایران ریشه در اسطوره دارد و آثار و بناهای متعدد باقی مانده از دوران قدیم گویای این مدعا است.
بلوچستان امروزی كه ناحیه جنوبی استان را تشكیل می دهد، در قدیمی ترین اسناد تاریخی به اسم «مكا» مشهور بوده است.
بلوچ ها از نژاد آریایی هستند و به گفته برخی مورخان ابتدا در كرانه های دریای خزر زندگی می كردند.
با آن كه بیشتر سیاحان قدیم بلوچستان را سرزمین اسرارآمیز دانسته اند اما پژوهندگان معاصر با دقت و اصول علمی و فنی به ارزش و اهمیت این سرزمین پی برده اند.
این سرزمین را «هندوستان كوچك» نیز لقب داده اند زیرا صرف نظر از منابع زیرزمینی مانند زغال سنگ و آهن، این بخش از فلا ت ایران به دلیل تنوع و اختلا ف آب و هوا مستعد پرورش هرگونه محصول گرمسیری ، سردسیری و معتدل است.
بیش از ۱۰ هزار اثر فرهنگی در این استان موجود است كه در طول ۲۶ سال گذشته ۶۵۰ تای آن شناسایی شده است.
گورستان اسپیدژ بزمان شهرستان ایرانشهر كه با ارزش ترین آثار از دوران پیش از تاریخ و هزاره های دوم و سوم را در خود جای داده است، یكی از مهم ترین مراكز تاریخی این استان به شمار می رود.
و این مكان به هنگام برپایی مراسم مذهبی، استفاده می شده است.
زیارتگاه «سید غلا م رسول» را در حاشیه ضلع شرقی خلیج چابهار از دیگر آثار منطقه دانست كه همواره زیارتگاه مسلمانان هند و مردم این منطقه بوده است.
تاكنون از ۶۵۰ اثر تاریخی شناسایی شده در این استان ۱۵۰ مورد در فهرست آثار ملی كشور ثبت شده است.

منبع : کویر ایران