علل و نحوه تقسیم بلوچستان

بلوچستان در زمان سلطنت پادشاهان مقتدر ، مطیع حکومت مرکزی ایران بوده است و در دوره هائیکه پادشاهان با یکدیگر نزاع داشته اند یا پادشاه ناتوانی بر تخت سلطنت می نشسته ،آنها مطیع دولت مرکزی نبوده ودم از استقلال می زده اند.
در سال ۱۲۵۴ که دولت انگلیس به افغانستان لشکر کشید. شخصی به نام مهراب خان به نفع افغانها در گردنهٔ بولان جلوی قشون انگلیس را گرفت و انگلیسیها اردویی برای تنبیه مهراب خان به کلات گسیل داشتند و مهراب خان و چهارصد نفر از همراهان او کشته شدند و کلات به تصرف انگلیس درآمد.
در سدهٔ سیزدهم رقابت شدیدی بین انگلیس و روس در ایران وجود داشت . چون انگلیسیها هندوستان را متصرف شدند ، لازم بود تمام راههائیکه دولتهای بزرگ و نیرومند را به هندوستان مربوط می کرد تحت نظر و تصرف خویش بگیرند و یکی از این راهها ، راه جنوب شرقی ایران یعنی عبور از بلوچستان بود .
به هر حال پس از قتل مهراب خان و تصرف کلات ، سند و پنجاب نیز اشغال شد و قدرت انگلیسیها در بلوچستان ازدیاد یافت . پس از تسلط انگلیس ، خوانین بلوچستان حقوق سالیانه ای دریافت می کردند . در سال ۱۸۷۹ انگلیسیها شروع به امتداد راه آهن بلوچستان نموده و شهر کویته را به عنوان پایگاه مستحکمی در بلوچستان ایجاد کردند.
در زمان سلطنت محمد شاه قاجار ابراهیم خان نامی حکومت بم و نرماشیر گمارده شد . او که مردی لایق و مدبر بود در تعیین مرز بلوچستان ایران و بلوچستان متصرفی انگلیس با مأموران حکومت هند اختلاف نظر پیدا کرد و برای تعیین خط مرز کمیسیونی مرکب از دو نفر ایرانی و چند نفر انگلیسی انتخاب شدند که به نتیجه ای نرسید . علت اختلاف هم قلعه کوهک بود سرانجام در سپتامبر ۱۸۷۱ موافقت اعلام گردید و کوهک جزء ایران در نظر گرفته شد .
پس از جنگ جهانی دوم شبه قاره هند به دو کشور هندوستان و پاکستان تقسیم گردید و منطقه بلوچستان متصرفی انگلیس نصیب پاکستان شد . دولت ایران نیز سرزمین وسیع بلوچستان خود را به چهار شهرستان زاهدان ، ایرانشهر ، سراوان و چابهار تقسیم کرد . در سال ۱۳۲۶ این شهرستانها به همراه خاش و زابل به صورت استان سیستان و بلوچستان در آمد که هم اینک شهرستانهای نیکشهر و سرباز به تعداد آنها افزوده شده است .

منبع : کویر ایران