سر کیسه کردن

این ضرب المثل كه در اصطلاح عوام ، سركیسه كردن و ادبی تر آن سر و كیسه كردن گفته می شود در معنی و مفهوم استعاره ای كنایه از این است كه تمام موجودیت و مالكیت كسی را از او گرفته باشی .
آورده اند كه ...
ادوار گذشته كه وسایل نظافت و آرایش و پیرایش تا این اندازه موجود نبود ، اكثراً كیسه كشی و سر تراشی در ضمن حمام می شد ، یعنی دلاك حمام بدواً سر حمام گیرنده با بعضاً می تراشید ، آنگاه وی را كیسه می كشید و صابون می زد تا موی اضافی و چركهای بدن به كلی زدوده شوند و شستشوی كامل به عمل آید ، زیرا در عراف عقاید از گذشتگان ، اصطلاح سر و كیسه كردن شستشوی كامل تلقی می شد و هر كس این كار را می كرد آنچنان پاك و پاكیزه می شد كه به رغم خودش تا یك هفته احتیاج به تجدید نظافت و پاكیزگی نداشت .
اگر چه امروز عمل سر كیسه كردن در تمام شهرها و غالب روستاهای ایران مورد استعمال ندارد ولی معنی و استعاره ای باقی مانده است و مخصوصاً در اصطلاحات عامیانه رواج كامل دارد . در لغت نامه دهخدا رایج به ضرب المثل سر و كیسه كردن به نقل از آنندراج چنین آمده است كه ربودن مایعرف كسی به نوعی كه چیزی پیش او نماند مأخذ آن كیسه و تیغ حمامی است كه چرك در بدن و مو و سر نمی گذارد .
هر چند سر كیسه این طایفه مهر است كردیم سر و كیسه ولی اهل جهان را

منبع : شمیم