بازگشت - THE RETURN

سال تولید : ۲۰۰۳
کشور تولیدکننده : روسیه
محصول : دمیتری لسنفسکی
کارگردان : آندری زویاگینتسف
فیلمنامه‌نویس : الکساندر نوووتوسکی و ولادیمیر مویسینکو
فیلمبردار : میخائیل کریچمان
آهنگساز(موسیقی متن) : آندری درگاچف
هنرپیشگان : ولادیمیر گارین، ایوان دوبرونراووف، کنستانتین لاوروننکو، ناتالیا ودووینا، گالینا پوپووا و الیزاوتا الکساندرووا
نوع فیلم : رنگی، ۱۱۰ دقیقه


دو پسربچه، ̎ایوان̎ (دوبرونراووف) و برادر بزرگ‌ترش، ̎آندری̎ (گارین)، به اتفاق مادرشان (ودوونیا) در آبادی کوچکی در شمال روسیه زندگی می‌کنند. ناگهان پدرشان (لاوروننکو) که آنان چندان خاطره‌ای از او ندارند، به خانه برمی‌گردد و برادرها را به سفری می‌برد. در حالی‌که طی چند روز، راه خود را به طرف شمال دنبال می‌کنند، بچه‌ها از روش‌های تند و مستبدانهٔ پدرشان شکوه می‌کنند. سرانجام به جزیره‌ای می‌رسند و در آن‌جا تنش‌ها بالا می‌گیرد. ̎ایوان̎ پس از تهدید پدرش، فرار می‌کند و بالای برجی می‌رود. پدر که به دنبالش رفته، از بالای برج سقوط می‌کند و می‌میرد. پسرها هم‌راه با جسد پدرشان با قایقی به آبادی خود برمی‌گردند اما پیش از آن‌که جسد را به اتوموبیلی منتقل کنند، جسد در آب می‌افتد و در عمق دریا مدفون می‌شود.
● بازگشت، مهم‌ترین دستاورد سینمای روسیه در چند سال اخیر، واجد مختصات سبکی و مضمونی آشنای این سینما است: نوعی آندری تارکوفسکیِ ̎ملایم̎ که البته موضع‌گیری‌های دینی‌اش، الحادی‌تر از سَلَف خویش است. این‌جا مفهوم ̎پدر̎ با تمامی کنایه‌ها و اشارات مسیحی‌اش، بیش‌تر به تصویر پدر در رمان‌ها و داستان‌های فرانتس کافکا شباهت دارد، تا فیلم‌های تارکوفسکی که مفهوم پدر هم در بُعد مسیحی و هم در بُعد واقعی‌اش، برای او محترم و گرانقدر بود. این‌جا پدر به مفهوم نیچه‌ای همان دجّال است و نه مسیح، به همین دلیل رفتار و اعمالش چنین بی‌رحمانه، خشک و عاری از عطوفت است. با این‌حال بازگشت را بدون مناسبات بینامتنی آشکارش با کتاب مقدس نمی‌توان ارزیابی کرد. فیلم مملو از عناصر و مؤلفه‌های کتاب مقدس است: برج، قایق، دو برادر با اختلافات و تضادهای آشکارشان و ... فیلم‌برداری کریچمان، با آن تصاویر مرده و خفقان‌آوری که از طبیعت، طبیعت‌زدائی می‌کند، به یاد ماندنی و یادآور اینگمار برگمان دههٔ ۱۹۶۰ است. ̎گارین̎، بازیگر نقشِ برادر بزرگ‌تر، اندکی پس از اتمام فیلم‌برداری‌ فیلم در وضعیتی کمابیش مشابه فیلم، در رودخانه غرق شد.