سرپرست و هدایت گروه سنگنوردی

هدف از ارائه هدایت گروه دانستن وظایف یك سرپرست قبل از اجرای برنامه ، در حین اجرای برنامه و بعد از اجرای برنامه می باشد. این مسؤولیت در تیم و برنامه ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است. زیرا در واقع جان افراد هم در دست اوست به این دلیل كه تصمیم گیرنده نهایی سرپرست تیم است و اوست كه برنامه را هدایت می كند و همه افراد تیم ازتبعیت می كنند
و همینطور نحوه اجرای برنامه چه از لحاظ كیفیت و كمیت تا حدود زیادی به سرپرست بستگی دارد. و نتیجه گرفتن از برنامه نفرات تیم و خود سرپرست بدلیل صرف هزینه و زمان مهم می باشد.
● نقطه اول
از لحظه ای كه برنامه به ذهن یك فرد می رسد و با اجرای برنامه به عهده یك شخص گذاشته می شود، مسؤولیت سرپرستی او نیز آغاز می شود و شروع به برنامه ریزی و طراحی برنامه می كند.
● وظایف سرپرست به سه قسمت تقسیم می شود :
▪ وظایف قبل از اجرای برنامه
▪ وظایف در حین اجرای برنامه
▪ وظایف بعد از اجرای برنامه
● وظایف سرپرست قبل از اجرای برنامه
قبل از طراحی برنامه باید هدف از اجرای آن مشخص گردد و طبق آن برنامه ریزی گردد. هدف از این گونه طراحی ، سازماندهی و انجام پیش بینی های لازم جهت اجرای موفقیت آمیز و لذت بخش یك برنامه كوهنوردی و اجتناب از خطرات بالقوه كوهستان می باشد.
▪ می توان ۳ عامل اصلی را برای طراحی و برنامه ریزی در نظر گرفت :
۱ – طبقه بندی افراد
۲ – طبقه بندی برنامه
۳ – هزینه برنامه
۱ – طبقه بندی افراد :
تمام افرادی كه خواهان شركت در برنامه هستند را می توان طبقه بندی نمود. پس از طبقه بندی و با توجه به تواناییها می توان برای صعود دیواره ای بلند نفرات را انتخاب كرد و یا راهپیمایی چند ساعته در دشتی سرسبز و صعود قلهای را پیشنهاد نمود. یك سرپرست می تواند برنامه را طبق افراد شركت كننده تعین و طراحی كند و یا بعد از تعیین برنامه، نفرات خود را برای برنامه طبق طبقه بندی آنها مشخص سازد.
واقع گرایی در طراحی و اجرای برنامه های كوهنوردی اصلی انكارناپذیر است. نباید تحت تأثیر احساسات به منظور تأمین نظر دوستان، تسلیم خواستهای غیرمنطقی شده و تصمیم گیری نمود. برخی گذشتها و یا بلند پروازی های غیرمعقول می توانند خطر آفرین باشند. توجه كافی به قابلیتهای افراد علاوه بر تضمین سلامتی و موفقیت تیم، تجربه ای خوشایند و الگویی صحیح از یك صعود برنامه ریزی شده در ذهن تك تك شركت كنندگان به یادگار باقی خواهد گذارد.
می توان افراد را بر حسب موارد زیر طبقه بندی نمود:
الف) تجربه
ب) توان (روحی و جسمی)
ج) مسؤولیت پذیری
الف) تجربه
استمرار در كوهنوردی می تواند باعث افزایش تجربه گردد. بدیهی است هوش ، دقت نظر مطالعه و تبادل نظر با دیگر كوهنوردان و افراد با تجربه می تواند این روند و سرعت بخشد.
نباید فراموش كرد كه همیشه میزان تجربه هر كوهنورد و حتی سالهای فعالیتش رابطه مستقلی ندارد بلكه كمیت و كیفیت برنامه های موفق اجرا شده توسط وی و همچنین عملكردش در برنامه های گذشته و حال بهترین شاخص تجربه اوست.
ب) توان :
توان به معنای فعلیت اجرای برنامه را می توان به ۲ قسمت تقسیم كرد.
توان روحی – توان جسمی
ب) توان :
توان به معنای فعلیت اجرای برنامه را می توان به ۲ قسمت تقسیم كرد.
توان روحی – توان جسمی
۲ – طبقه بندی برنامه ها :
برنامه های كوهنوردی دارای تقسیماتی است و یك سرپرست براساس این تقسیم بندی برنامه خود را طراحی كند.
الف)‌مدت زمان اجرا
ب) فصل
ج) دشواری و سختی مسیر(آشنایی با منطقه)
الف)مدت زمان اجرا:
زمان بندی و مدت زمان مورد نیاز اجرای هر برنامه ای را می توان تخمین زد. اگر در محاسبات دقت نكنیم احتمال دارد در اجرای برنامه با كمبود وقت و زمان موجه شده، مجبور شویم برنامه را ناتمام رها كرده، باز گردیم. تخمین مدت زمان برنامه می تواند از اهمیت خاصی برخوردار باشد. زیرا بر اساس آن می توانیم مقدار تداركات لازم را با خود در برنامه ببریم و برای استفاده روزانه برنامه ریزی كنیم و همینطور نفرات خاص خود را تعیین كنیم. هر قدر مدت زمان اجرا و تعداد روزها افزایش می یابد. نیاز به پزشك و امكانات درمانی و نیز برخی امكانات خاص نیز بیشتر می شود.
ب) ارتفاع :
تنوع قلل، ارتفاعات گوناگون و شرایط اقلیمی مختلف كه بر آنها حاكم است، كوهنوردان را در ملزم می سازد تا بر حسب توانایی تكنیكی (تیمی و فردی) و امكانات و ابزاری كه در اختیار دارند، برنامه ریزی نمایند.
با افزایش ارتفاع دما، اكسیژن و فشار هوا كاهش یافته و صعود دشوارتر می شود. به همین دلیل بهتر است قبل از اقدام به صعود قلل مرتفع، صطح خود را در ارتفاعات كمتر و شرایط سهلتر محك زده و با آگاهی بیشتر نسبت به توانائیهای خویش، عازم مناطق مرتفع شود.
نباید فراموش كرد كه در ارتفاعات همیشه محاسبات قبلی درست از آب در نمی آید. چون در كوهستان تغییرات دما و شرایط جوی شدیدتر و سریعتر است و معمولاً آنها كه خود را آماده ساخته اند، سالمتر و موفقترند.
ج) فصل :
اطلاع از شرایط مختلف فصلهای سال و تأثیر آن بر كوهستان از لحاظ شرایط جوی، اختلاف دما و بارشها و همچنین اطلاع از مسیرهای صعود در فصول مختلف از وظایف مهم یك سرپرست است كه با توجه به آنها و محدودیتی كه بوجود می آورند. برنامه ها را طراحی كند و د رحین اجرا از آن موارد برای اجرای موفق برنامه استفاده كند.
معمولاً مسیرهای صعود در تابستان و زمستان متفاوت هستند مسیری كه در تابستان یك ساعته به سادگی طی می شود. برفكوبی پرحجم و چند ساعته زمستانه، می تواند آن را تبدیل به مسیری وقت گیر و بسیار دشوار و خسته كننده نماید. یال وسیعی كه چمنزاری زیبا آن را پوشانده در زمستان می تواند مستعد ریزش بهمن باشد نباید فراموش كرد كه همیشه تابستان ساده ترین و بهترین فصل صعود كوه تفتان و یا سنگنوردی در بیستون به لحاظ گرمای طاقت فرسا و كمبود آب مثال بارزی بر این مدعا است.
د) دشواری و سختی مسیر (آشنایی با منطقه) :
به لحاظ ساختاری قلل، رشته كوهها و مناطق مختلف، دشواری صعود یكسانی ندارند. صعود یك كوه ممكن است از مسیری بسیار سهل و الوصول باشد و از جهتی دیگر نیاز به زمان بیشتر ،‌سنگنوردی و یا در زمستان به لحاظ تشكیل بهمنی بزرگ بسیار دشوارتر و خطرناك تر باشد.
عزیمت به منطقه و شناسایی مسیر مورد نظر از محل و یا یال نزدیك به آن در زمان مناسب عكسهای شناسایی، گزارش برنامه های مكتوب، نقشه و كروكی منطقه و مسیر كسب اطلاعات از كوهنوردانی كه قبلاً به منطقه رفته اند پیش نیاز برنامه ریزی سرپرست برای یك برنامه كوهنوردی است.
در واقع بهتر است كوهنورد قبل از اقدام به صعود تا حد امكان مشكلات و محدودیتهای مسیر را شناسایی كرده و بداند با چه مسائلی مواجه خواهد شد. یقیناً شناخت مسیر و منطقه، عملكرد كوهنوردی را بهبود بخشیده و او را از لحاظ روانی قویتر می كند و قادر می سازد تا در زمان بروز مشكلات و خطراتی مانند هوای خراب، گم كردن مسیر ، حوادث و ... ایمن ترین و ساده ترین راه را انتخاب نموده و صحیح ترین تصمیم را بگیرد. به لحاظ دشواری و یا شرایط خاث برخی از مسیرها نمی توان تعداد نفرات را به دلخواه مشخص نمود و مشكلات صعود، محدودیتهایی را به گروه دیكته می كند در صعود با طناب یك گروه ۲ نفره سریعتر از گروه ۳ نفره صعود می كند. برنامه ای كه نیاز برفكوبی زیادی دارد، ۴ نفر راحتتر از یك گروه ۲ نفره برفكوبی می كنند و ...
۳ – هزینه برنامه :
معمولاً هزینه با مدت برنامه رابطه مستقیم دارد. مهمترین مواردی كه هزینه های هر برنامه ای را تعیین می كنند عبارتند از :
الف) تداركات
ب)‌حمل و نقل اعضاء و بارها
ج) وسایل خاص
الف)تداركات
در برنامه های كوتاه مدت یكی دو روزه شاید این مورد خیلی مهم جلوه نكند اما با افزایش روزهای برنامه به یك یا چند هفته بطور قطع در هزینه و موفقیت تیم تأثیر می گذارد. تداركات می باید بر حسب فصل و شیوه صعود تهیه گردد.
كم بودن تداركات نسبت به مدت زمان برنامه و نیز ناقص و یا نامرغوب بودن آنها می تواند به برنامه و یا گروه آسیب رساند و جلوی موفق اجرا شدن برنامه را بگیرد. به طور مثال اگر مقدار مواد غذایی زودتر از موعد مقرر اتمام برنامه تمام شود و یا اگر در زمستان كبریتها از نوع نامرغوب انتخاب و خریداری شوند و یا خوب عایق بندی نشده و مرطوب شوند حتی با وجود هوای خوب و شرایط عالی همراهان صعود را با مشكل جدی روبرو خواهد كرد. می توان در برخی می توان در برخی برنامه ها مقداری از تداركات را قبل از اجرای برنامه و در شهر تهیه كرد و بقیه را در حین اجرای برنامه از شهرها، روستاها یا عشایر منطقه تهیه كرد.
انتخاب مناسب مواد غذایی با توجه به مدت زمان برنامه، فصل دشواری و نیز در صورت امكان تقریباً متناسب با ذائقه اكثریت گروه می تواند در تأمین صحیح انرژی افراد مؤثرباشد و تا حدودی جلوی فشار زیاد ناشی از تلاش جسمانی شدید در ارتفاع و سرما را بگیرد.
و نیز سرپرست برنامه بهتر است از وارد بودن نفرات در شیوه استفاده از برخی وسایل تداركاتی و عمومی مانند چادر،چراغهای خوراكپزی و روشنایی و غیره كه در برنامه می تواند آسیب رسان باشند، مطمئن شود.
ب) حمل و نقل اعضاء گروها و بارها
توجه به ساعات حركت وسایل نقلیه عمومی بین شهری اعم از اتوبوس، مینی بوس، قطار و هواپیما می تواند در انتخاب بهتر وسیله حمل و نقل و ایجاد تناسب و تعادل بین بین وقت و هزینه راهنمای خوبی باشد. در برخی موارد تعداد زیاد نفرات هزینه را كاهش می دهد. به طور مثال زمانی كه گروه محدودیت زمانی دارد و یا منطقه فاقد سرویس عمومی بوده و نیاز به كرایه نمودن وانت، جیپ و یا مینی بوس باشد.
معمولاً حجم بار برنامه های بلند مدت آنقدر است كه نفرات گروه ترجیح می دهند از باربران محلی كمك گرفته و یا با چهارپاداران وارد معامله شوند.
ج) وسایل خاص
برخی وسایل جزو وسایل كوهنوردی حساب نمی شوند. مانند یخدان حمل مواد غذایی، قابلمه بزرگ و غیره كه گروه می باید آنها را تهیه كند. برخی دیگر بر حسب اجرای برنامه ها نیاز به وسایل خاص دارد مانند تور و یا چادر مخصوص دیواره های بلند، طناب ثابت و ... به طور كلی می توان وظایف سرپرست را قبل از اجرای برنامه به صورتش خلاصه كرد.
۱ – تعیین هدف برنامه
۲ – طراحی و برنامه ریزی
۳ - شناسایی منطقه مورد نظر
۴ – پیش بینی مدت زمان اجرای برنامه
۵ – تعیین نفرات شركت كننده در برنامه
۶ – تعیین مسؤول تداركات و مسؤول فنی و در صورت لزوم بخری مسؤولیتهای دیگر (مسؤول مالی ، امداد ، راهنما و ..)
۷ – تعیین نوع وسیله نقلیه
۸ – آگاه ساختن مسؤولین گروه یا والدین و دوستان از كم
۹ - تشكیل دادن یك یا چندین جلسه هماهنگی
۱۰ – در صورت لزوم اجرای برنامه تمرینی
۱۱ – اطلاع از وضعیت آب و هوایی در طول اجرای برنامه
۱۲ – تخمین هزینه برنامه و بهینه سازی
۱۳ – كنترل تداركات برنامه و نیز وسایل فنی
۱۴ – اگر برای برنامه وسیله نقلیه ای كرایه شده كنترل و اطمینان حاصل كردن از وضعیت فعلی آن و پیش بینی های لازم برای جاده ها
۱۵ – اطلاع سرپرست از برخی مسائل افراد تیمش بخصوص بیمارها● وظایف سرپرست در حین اجرای برنامه
بدیهی است كه بخش مهم وظیفه یك سرپرست از لحظه اجرای برنامه آغاز می شود. البته این بدان معنا نیست كه بخش قبلی از اهمیت كمتری برخوردار است هرچه یك سرپرست قبل از اجرای برنامه پیش بینی های لازم را كرده باشد و برنامه را به شكل خوبی طراحی كرده باشد در حین اجرای برنامه از فشار كمتری برخوردار است و می تواند به راحتی برنامه ریزی خود را به اجرا درآورد و این قسمت از آن جهت مهم است كه از این لحظه به بعد جان و سلامتی افراد گروه تا حدود زیادی در دست سرپرست است و نیز بتواند برنامه اش را طبق برنامه ریزی قبلی و موفق اجرا كند.
▪ در آغاز برنامه اوضاع روحی و جسمی نفرات و همچنین كوله و وسایل آنها و نیز وسایل عمومی را باید كنترل كرد تا در حین اجرای برنامه مورد و یا مشكلی برای گروه پیش نیاید.
▪ آگاهی از كل اوضاع در حال جریان و كنترل آنها می تواند جلوی خسارتهایی به برنامه را بگیرد.
▪ در برخی موارد گرفتن راهنمای محلی و با خبرشدن از اوضاع كنونی منطقه ضرورت پیدا می كند ولی همیشه نمی توان به گفته ها و اطلاعات محلیان اطمینان كرد به خصوص از بابت زمان بندیهای برنامه ما در عین حال باید به عقاید و رسوم آنها احترام گذاشت و افراد گروه را از این بابت توجیه كرد.
▪ مسیریابی و شناسایی معابر از روی نقشه و اطلاعات قبلی گاه در برنامه ضرورت پیدا می كند و ازآن جهت یك سرپرست باید به این فنون آگاهی داشته باشد.
▪ پیدا كردن محلهایی مناسب برای زمانهای استراحت و نیز شب مانی و كمپینگ در احیای انرژی و رفع خستگی گروه مؤثر است و نیز تنظیم زمانهای استراحت به موقع و كنترل آنها در این مورد نقش مهمی را داراست.
▪ انتخاب صحیح نفراتی برای مسؤولیت جلوداری و عقب داری گروه بدین صورت كه این نفرات از افراد برجسته و قوی گروه باشند تا بتوانند ریتم مناسبی برای حركت گروه بوجود آورند و نیز این امكان را به سرپرست بدهند تا نظم خوبی برای تیم بوجود آورد و بتواند ابتدا و انتهای گروه را كنترل نماید.
▪ نظرات بر كار مسؤولیتی كه برای برنامه تعیین شده ، اعم از جلودار، عقب دار، مسوول فنی، تداركات، مالی ، گزارش نویس و ... از وظایف مهم سرپرست است.
▪ یك سرپرست باید در طول برنامه اطلاع دقیقی از وضعیت روحی و جسمی افراد داشته باشد و نیز از وضعیت امكاناتی آنها از بابت كوله، مواد غذایی و آشامیدنی ها و ... با خبر باشد تا در موقع لزوم تدابیر لازم را به كار برد.
▪ سرپرست یك تیم می تواند این توانایی را داشته باشد كه درگروه خود بین افراد ارتباط برقرار كند و نیز اگر خود سرپرست بتواند این ارتباط را بین خود و اعضاء قوی تر سازد در كیفیت اجرای برنامه تأثیر مثبت خواهد گذاشت.
▪ ایجاد نظم و هماهنگی و كنترل ریتم حركت گروه و نظارت بر حركت فرد و جلوگیری از پراكندگی آنان بهترین صعود را بوجود خواهد آورد - برخورد مناسب سرپرست با افراد گروه بر روحیه تیم تأثیر بسیاری خواهد داشت. هر عكس العملی از جانب او در نظر افراد جلب توجه خواهد كرد مانند چهره ی شاد ، عبوس ، نگران، گرفته و یا آرام و .... كه تیم بر آن تأثیر می گیرد و احساس شادمانی، نگرانی ، دلهره ویا آرامش خاطر را در گروه می تواند بوجود آورد به خصوص در موقع دشوار و خطرناك توان روحی وجسمی افراد ممكن است تقلیل یابد نقش سرپرست در این مورد بسیار مهم خواهد بود و تعیین كننده تشویق ها و روحیه دادن ها و آرام كردن گروه در مواقع بحرانی باعث خواهد شد تیم سلامت و شاداب برنامه را به اتمام رساند.
وظایف سرپرست بعد از اجرای برنامه معمولاً وظایف سرپرست با خاتمه برنامه تمام نمی شود، بلكه برخی كارها است كه بعد از اجرای برنامه سرپرست باید بدانها توجه داشته باشد. دادن گزارش برنامه با نقشه و كروكی دقیق و با پیگیری كار نویسنده گزارش برنامه به گروه از آنجمله است.
پیكیری موارد مالی و برخی تصمیمات در باب آنها و نیز برخی تداركات باقی مانده اطلاع حاصر كردن از اوضاع و سلامت افراد بعد از خاتمه برنامه پیگیری وسایل فنی و عمومی برنامه و كنترل كردن آنها و بازگرداندنشان به گروه و یا صاحبانشان در صورت تمایل برگزاری جلسه پیشنهادات و انتقادات و بحث در مورد برنامه و ...
بنابراین می بینیم كه چه مسئولیت سنگینی برعهده سرپرست برنامه قرار دارد. ولی از هنرهای یك سرپرست این است كه بتواند برخی مسؤولیتها را به شكل صحیحی بین نفرات گروه تقسیم كند و خود مانند یك مدیر بر كار آنها نظارت و كنترل داشته باشد و به آنها جهت و سود دهد. افرادی كه برای مسؤولیت ها برگزیده می شوند باید هر لحظه سرپرست برنامه را در جریان كارها قرار دهد و گزارشی در اختیار سرپرست قرار دهد تا او بتواند طبق آنها برنامه بایستی آمار كامل و دقیق تداركات را بداند و سرپرست را در جریان آن قرار دهد و نیز تهیه تداركات برنامه باید زیر نظر سرپرست باشد و برای استفاده از آنها و تعیین مقدار سهمیه روزانه (به خصوص غذایی) در طول مدت برنامه با سرپرست هماهنگی كند.
د ر حین صعود در صورت برخورد با مسیرهای فنی ، مسؤول فنی برنامه مسؤولیت تیم را به عهده می گیرد. بدیهی است خود سرپرست می توان مسؤول فنی هم باشد. ممكن است سرپرستی بخواهد تمام مسؤولیتها را خود به عهده بگیرد در این صورت سرپرست باید از تبحر خاصی برخوردار باشد تا بتواند هم از عهده مسؤولیتهایش برآید و همچنین وظیفه سرپرستش را خوب انجام دهد ولی اگر غیر این باشد خستگی و فشار شدیدی را باید تحمل كند كه این باعث می شود تمركز روی برنامه از بین برود و كنترل برنامه با مشكل مواجه شود و در برخی مواقع با خطر روبرو شود. برگزیدن كمك سرپرست می تواند كمك و مشاور خوبی برای سرپرست باشد و نیز اگر احیاناً اتفاقی برای سرپرست تیم رخ دهد تیم دچار مشل نشود و فردی وجود داشته باشد كه این مسؤولیت را به عهده بگیرد.
در بعضی موارد آزاد گذاشتن برنامه و افراد می تواند در جذابتر كردن برنامه رأی نفرات مؤثر باشد به شرطی كه سرپرست توانایی كنترل و جمع و جور كردن آن را داشته باشد. بدیهی است كه این مورد در شرایط خوب برنامه و منطقه امكان پذیر است و همین مورد در شرایط دشوارتر مانند مه، مسیرهای صخره ای و یا بهمن خیز می تواند جان افراد را به خطر اندازد.
● حال با توجه به آنچه گفته شد، می توان خصوصیات یك سرپرست را به طور خلاصه به صورت زیر بیان كرد:
▪ آشنایی با اصول ابتدایی كوهنوردی و سنگنوردی و یخ و برف و همچنین گذراندن برخی دوره ها از جمله جهت یابی، هواشناسی، خطرات كوهستان، نقشه خوانی ، تغذیه ، كمكهای اولیه و ...
▪ كنترل روانی و روحی خود در طول برنامه
▪ تجربه شركت در چندین برنامه كوهنوردی
▪ اخلاق
▪ شناخت از خود (نقاط قوت و ضعف جسمی ، روحی و ...)
▪ انعطاف پذیری مشورت با افراد و یا برخی از آنها و تصمیم گیری نهایی توسط خودش، اصرار نورزیدن بی مورد بر اجرای كامل برنامه در صورت غیرممكن بودن و یا خطر ریسك ننمودن
▪ در هنگام خطر خونسرد، قاطع و سریع باشد
▪ باید آمادگی تحمل سخت ترین شرایط را داشته باشد
▪ واقع گرایی و تابع احساسات نشدن
▪ برخوردار بودن از توانایی روحی و جسمی بالا
▪ تا حدودی توان خلاقیت و مدیر و مدبر بودن و قدرت كنترل
▪ قابلیت پذیرش انتقاد و یا پیشنهاد از جانب افراد گروه
▪ در آخر باید این مورد را در نظر بگیریم كه همیشه نمی توان یك سرپرست كامل بود و امكان خطا و اشتباه وجود دارد و نباید به خود غره شد و برنامه هایی اجرا كرد و افرادی با خود برد كه از حد توان ما خارج است باید حد و حدود تواناییهای خود را بدانیم و آن را قبول كنیم و برطبق آن برنامه ریزی كنیم،زیرا اگر خدای نكرده اتفاقی در برنامه ای كه ما سرپرست آن هستیم بیفتد موجب پشیمانی ها و مسائل جبران ناپذیری خواهد شد،‌چه بسا كه كوهنوردان خوبی به همین دلایل كوهنوردی را كنار گذاشته اند.
● بهداشت فردی و محیط
بخش تغذیه ورزشی كمیته ملی المپیك، با رعایت اصول علم تغذیه ورزش و در نظر گرفتن نظرات ورزشكاران در طرح نظرسنجی كه زیر نظر دكتر حمیدرضا نقوی جمع گردیده برنامه غذایی و رزشكاران خصوصاً در اردوهای ملی را تدوین نموده است. بدین ترتیب نهایت تلاش به عمل آمده تا تنوع كافی در برنامه غذایی لحاظ گردد. در مورد دستور یا روش غذایی به نكات ذیل توجه داشته باشید.
۱ – در وعده های غذایی ناهار و شام غذاهای گوشتی گنجانده شود، گوشت علاوه بر پروتئین حاوی مقادیرزیادی آهن است. مصرف پرتغال و نارنگی با غذاهای گوشتی ، میزان جذب آهن غذا را ۳ برابر می كند، با توجه به اینكه كمبود آهن از علل افت كارایی ورزش است، حتماً این نوع میوه ها با غذا صرف شود.
۲ – كلسیم مواد بسیار ضروری برای بدن است، خصوصاً ورزشكاران برای استحكام استخوانها به كلسیم بیشتری نیاز دارند. لبنیات و خصوصاً ماست منابع سرشار كلسیم هستند در وعده هایی كه شامل میل می كنید حتماً مقداری ماست صرف كنید.
۳ – سبزیها حاوی ویتامین ها ی گروه CوB هستند كه كارایی ورزش را بالا می برند. در وعده های غذای انواع سالاد، سبزیهای تازه و پخته، هویج پخته، نخود فرنگی پخته و .... در نظر گرفته شود حتماً از این مواد استفاده كنید.
۴ – غذاهای دریایی حاوی انواع املاح و مواد لازم برای سلامتی است در وعده های غذایی نیز انواع ماهی و میگو مصرف شود.
۵ – جهت بازسازی ذخایر گلیكوژن عضلات و كبد پس از تمرینات ورزشی باید از مواد قندی و كربوهیدراتی استفاده شود خصوصاً در رشته های استقامتی و طولانی مدت مثل دوچرخه سواری، فوتبال، كوه پیمایی و ... برنج، ماكارونی پخته و پوره سیب زمینی به همین منظور در برنامه غذایی گنجانده شود.
۶ – نوشابه های گاز دار باعث مشكلات گوارشی مانند نفخ، سوء هاضمه، زخم معده و ... می شوند و در سراسر جهان ازعوامل شناخته شده افت كارایی ورزش هستند سعی كنید به جای نوشابه گازدار از ماء الشعیر یا آب معدنی و آب میوه استفاده كنید.
● چای : فواید و مضرات
۱ – حاوی مواد معدنی خصوصاً فلوئور است و در ایران كه فلوئور به آب اضافه نمی شود خوردن چای توصیه می شود.
۲ – درمواردی كه فرد دچار اسهال است و آب زیاد نمی خورد، چای بسیار مفید است.
۳ – چای با داشتن مواد محرك بیداری تا حدودی در بیداری و هوشیاری فرد مؤثر است.
● مضرات
۱ – خوردن چای بلافاصله همراه با غذاهای پروتئینی باعث حذف شدن آهن غذا می شود، پس حداقل
۲ – ۱ ساعت بین خوردن چای و غذاهای گوشتی فاصله بیندازید.
۲ – خوردن چای توسط بعضی از متخصصین گوارش در وست توصیه نمی شود.
۳ – در كسانی كه مرتباً سوزش سردل دارند، خوردن چای به میزان زیاد توصیه نمی شود
۴ – خوردن مرتب چای در بیكاری مطابق توصیه نمی شود چون فرایندی وقت گیر است.
تنها دو عامل باعث رشد عضله و ایجاد بدن عضلانی می شود:
۱ – كار با عضله (ورزش)
۲ – تغذیه مناسب با مصرف انرژی استفاده از مواد نیروزا به هیچ وجه باعث عضلانی شدن فرد نمی شود مواد نیروزا شاید در كوتاه مدت موجب افزایش انرژی فرد شود ولی اصلاً باعث بزرگ شدن عضله و تداوم قدرت عضله نخواهد شد بسیاری از این مواد و داروها برای انسان سالم تركیبات مضری هستند و عوارض جانبی شدید به همراه دارند.
● سنكوب چیست؟
آیا تاكنون با فردی مواجه شده اید كه در جلوی چشمان شما ناگهان غش كند. به این حالت اصطلاحاً سنكوب می گویند. در این مورد فرد به مدت كوتاه ، هوشیاری خود را از دست می دهد و ممكن است در اثر سقوط دچار آسیب به نواحی حساس مثل جمجمه شود سنكوب معادل تشنج نیست. شایع ترین علت سنكوب نرسیدن خون به مغز در اثر ایستادن به مدت طولانی است ولی علل مهم دیگری هم دارد و باید فرد حتماً به پزشك مراجعه شود. بهترین اقدام در مواجه با این مورد بلند كردن پاهای بیمار است تا بدین ترتیب خون به مغز برسد. هیچگاه سر بیمار را بلند نكنید و فقط كمی گردن وی را به عقب خم كنید تا مسیر هوای وی باز بماند.
خطر بوتولیسم را جدی بگیرید.
چند گرم از سم بوتولیسم كافی است تا كل جمعیت جهان را از بین بروند سم بوتولیسم خطر عمده ای در استفاده از غذاهای كنسرو شده به بیمار می رود اگر در هنگام تهیه كنسرو دقت كافی صورت نگیرد ممكن است این سم در آن رشد كرده باشد سم مذكور نسبت به حرارت بسیار حساس است و ۲۰ دقیقه جوشاندن كنسرو در آب قبل از باز كردن در قوطی قطعاً باعث از بین رفتن سم می شود مسمومیت غذایی به دنبال استفاده از كنسرو خصوصاً اگر همراه با دوبینی، لكنت زبان و احساس شل شدن قسمتی از بدن باشد، باید شك به بوتولیسم را در انسان برانگیزد.متوكلرپرامید كه نام دیگرش پلازیل است، دارویی بسیار پر استفاده در ایران می باشد كه بیشتر جهت درمان استفراغ از آن استفاده می كنند. جالب است بدانید كه مصرف این دارو اصلاً در خارج از كشور مجاز نیست و به ویژه در بچه ها با احتیاط فراوان استفاده می كنند. مصرف داروهای ضد استفراغ دیگر جهت درمان این بیماری به توصیه پزشك، بهتراز این داروست. به علاوه گاهی مصرف این دارو توأم با نوعی گرفتگی شدید عضلانی خصوصاً در ناحیه گردن است به طوری كه گردن فرد به ناگهان كج می شود. این عارضه را می توان به راحتی با مصرف ضد متوكلروپرامید برطرف كرد.
هاری آیا هنوز هم جدی است؟
خطر گازگرفتگی حیوانات مبتلا به هاری در سرتاسر دنیا هنوز جدی است، گاز گرفتگی سگف خرس، روباه‌ و جوندگان نیز در ایران نیز همچنان به عنوان خطری جدی وجود ارد. متأسفانه اگر در مراحل اولیه به داد فرد گاز گرفته نرسیم عفونت مغزی ایجاد شده فرد مبتلا را هلاك می كند و پزشك كار زیادی برای بیمار نمی تواند انجام دهد. اگر با گاز گرفتگی توسط حیوانات مشكوك مواجه شدید سریعاً زخم را با آب و صابون بشویید و بیمار را هر چه سریعتر به نزدیكترین اورژانس انتقال دهید و مقامات محلی را از بابت وجود حیوان مشكوك مطلع سازید.
● پینه و میخچه را چه باید كرد؟
پینه و میخچه دو نوع ضخیم شدگی لایه خارجی پوست در پاسخ به اصطكاك شدید پوست با زمین یا كفش یا پوست مجاور است. میخچه تقریباً در همه موارد ناشی از پوشیدن كفش تنگ و فشار روی پوست انگشت است. اگر پینه و میخچه پدید نیاید پوست از هم گسیخته می شود و هزاران میكروب وارد بدن می شوند. پس یادتان باشد كه اگر پینه یا میخچه بوجود آمده است مقصر شما هستید نه پوست شما ( هر چند پوست بعضی از افراد مستعد پینه یا میخچه سازی است) تنها درمان علمی این دو عارضه پوستی سوزاندن آنها به وسیله مواد است ولی در كشور ما برخی از پزشكان میخچه را با عمل جراحی كوچكی خارج می كنند، باید گفت كه عمل كردن میخچه هر چند از نظر علمی توصیه نشده است ولی ظاهراً بی خطر است و ضایعه بهبود می یابد.
● احیای قلبی و ریوی چیست و چه موقع باید فرد را احیاء ‌كرد؟
دانستن احیای قلبی – ریوی كه همه مردم دنیا آن را به نام CRR می شناسند یكی از مهمترین مسایلی است كه در جوامع پیشرفته به همه مردم آموزش داده می شود آیا به هر فردی كه ظاهراً حركتی ندارد باید ماساژ قلبی و تنفس مصنوعی داد؟ خیر
اگر با فردی مواجه می شوید كه بیهوش است (به هر علت) و نبض یا تنفس ندارد باید حتماً عملیات مخصوصی را آغاز كنید. چطور می توانید از وجود نبض یا تنفس مطمئن شوید، دو انگشت اشاره و میانی خود را با هم روی كنار گردن فرد (كنارتر از خط وسط) بگذارید اگر نبض احساس نكردید می توانید از نبود نبض مطمئن شوید (البته این كار تا حدی نیاز به مهارت دارد ولی كار ساده است ) برای اطمینان از نبود تنفس سه راه وجود دارد.
۱ – جناغ سینه بیمار را از كنار ببینید اگر هیچگونه حركتی نداشت مطمئن باشید بیمار تنفس ندارد.
۲ – گونه خود را به دهان وی نزدیك كنید اگر بیمار نفس نداشته باشد گونه شما گرم نمی شود.
۳ – گوش خود را به دهان بیمار نزدیك كنید . اگر صدای نفس كشیدن وی را نشنیدید می توانید مطمئن باشید كه تنفس قطع شده است.
● حمل كیف سنگین توسط بچه ها ممنوع است ؟
خوشبختانه مدتی است كه حمل كوله پشتی به جای كیف توسط بچه مدرسه ایها (و البته دانشگاهی ها) شده است. كیف های دستی سنگین اگر پشت سر هم این ادست و آن دست نشود موجب خمیدگی ستوان فقرات به یك سمت می شود و از نظر بهداشتی حمل آنها صحیح نیست. كوله پشتی باعث توزیع فشار به میزان یكدست بر دو طرف ستون فقرات می تواند ؟؟؟ حال حمل كوله های سنگین نیز روی خمیدگی های ستون فقرات خصوصاً دریچه ها اثر سوء دارد. حمل كوله های یك طرفه نیز صحیح است.
● استحمال و ورزش پس از صرف غذای سنگین ممنوع است؟
پس از صرف غذا به ویژه غذاهای سنگین، قسمت عمده خون بدن به سمت دستگاه گوارش جاری می شود و عضلات بدن به سمت دستگاه گوارش جاری می شود و شود و عضلات و پوست ، خون زیادی ندارند، استحمام خصوصی موجب گشاد شدن عروق زیر پوست می شود. ورزش كردن نیز باعث جاری شدن خون به سمت عضلات می گردد. در هر دو حالت خون دستگاه گوارش كاهش می یابد و فرد دچار سوء هاضمه می شود، حداقل ۲ ساعت پس از صرف غذای سنگین فعالیت های خود را محدود كنید.
● دررفتگی مفاصل معمولاً حالت اورژانسی ندارد؟
دررفتگی مفصل زانو جزو اورژانس های مهم به حساب می آید. دررفتگی شانه، مفصل لگن و سایر مفاصل بدن هیچ كدام حالت اورژانسی ندارند. علت اورژانسی بودن دررفتگی زانو، ضایعات عروقی همراه آن است. گاهی دررفتگی زانو موجب قطع عروق اصلی پا می شود و نهایتاً موجب عضو عضو می كند. دررفتگی مفصل زانو بیشتر در تصادفات اتومبیل و همچنین در كوهپیمایی شایع است. توجه كنید كه هرگز خودتان هیچكدام از مفاصل در رفته را جا نیندازید این كار فقط مربوط به ارتوپد می باشد.
● عسل درمان كننده است ؟
حضرت علی (ع) سالها قبل در پاسخ به شخصی كه از درد شكم می نالید فرمودند :‌عسل بخور و سپس به خصوصیات درمانی عسل اشاره كردند كه «در عسل شفاست و عسل درمان كننده است» جدیدترین مقامالات علمی نیز نشان داده است كه عسل خواص طبیعی فراوان دارد. از جمله اثرات ضدباكتریهایی و ضدقارچی ، درمان سرطان، درمان زخمها، درمان سوختگی ، تسریع در بهبود پیوند پوستی، درمان اسهال، درمان گاستروانتریت و ... مطالعات فراوانی ثابت كرده است كه عسل در درمان انواع زخم معده نیز مؤثر است.
زنبور گزیدگی و اقدامات لازم برای آن نیش زنبور برخی اوقات موجب مرگ انسان می شود (البته بسیار به ندرت) هرچه واكنش حساسیتی بدن نسبت به نیش زنبور بیشتر باشد. خطرناكتر است. زنبوراگر وارد دهان شود گاهی اوقات بعد از نیش باعث ورم شده حنجره و متعاقب آن خفه می شود واكنش معمولی نسبت به نیش زنبور ورم و قرمزی اطراف نیش است. اگر خود نیش داخل پوست برود سریعاً آن را با تیغ برداشت، برداشتن آن با موچین یا وسایل مشابه توصیه نمی شود چون زهر بیشتری به دنبال له شدن نیش وارد بدن می شود. اگر نیش ها متعدد باشد بهتر است فرد تا ۲۴ ساعت تحت كنترل باشد. از كیسه آب یخ، بالا نگهداشتن عضو استفاده از پماد كالامین می توان برای التیام محل نیش استفاده كرد. اگر واكنش سریع باشد از داروهای كورتون به مدت كوتاه استفاده می كنند. واكنش های بسیار شدید نیاز به ویزیت اورژانس دارد.
● بهترین راه مقابله با تب چیست؟
تب علامت بیماریهای مهم است، در رأس این بیماری عفونتها می باشند.به این توصیه دقت كنید.
۱ – علت تب حتماً باید كشف شود.
۲ – اگر تب از ۵/۳۸ درجه دهانی (با اندازه گیری از راه دهان درجه ۳ دقیقه باید زیر زبان باشد) یا ۳۸ درجه زیر بغل كمتر باشد عجله ای در درمان آن نداشته باشید.
۳ – نوارهای اندازه گیری تب روی پیشانی وسیله قابل اطمینانی نیستند.
۴ – اگر تب خیلی بالا باشد و بخصوص اگر بچه سابقه تب و تشنج داشته باشد به این گونه عمل كنید.
الف) محیط را خنك نگه دارید، مطمئن باشید بچه سرما نمی خورد.
ب) لباسهای فرد دچار تب را كم كنید
ج) وسایل پاشویه را آماده كنید( به این منظور ظرف آب ولرم و چند دستمال معمولی كافی است، هیچگاه نمك یا الكل به آن اضافه نكنید)
د)دستمال خیس را روی شكم و ران آن بگذاریم روی پیشانی چندان مؤثر نیست.چون سطح پوست در این ناحیه كم است.
ه‍) با تكرار یكی دو ساعته اگر تب پایین نیامد. بهترین داروی تب در دنیا یعنی استامینوفن به میزان لازم استفاده كنید، از آسپرین ASA یا سایر داروها استفاده نكنید مگر با توصیه پزشك
آیا می دانید مصرف دراز مدت و بی رویه مسكن ها چه ضرری به بدن می رساند.
(استامینوفن ،‌آسپرین و ... ) ممكن است منجر به نارسایی مزمن كلیه شود و شما را با حدیث تلخ دیالیز توام سازد. اگر محلی از بدنتان درد می كند خصوصاً سردرد، كمردرد از استامینوفن (ترجیحاً) می توانید به مدت كوتاه ۵ تا ۱۰ روز ولی به میزان مناسب و مؤثر استفاده كنید ولی آن را مثل نقل و نبات استفاده ننمایید.
● كدام یك از انواع اسهال مهم است و نیاز به توجه خیلی زیاد دارد؟
قاعده كلی در درمان اسهال وجود دارد و آن عدم استفاده از داروهای ضد اسهال (مثل دیفنو كسیلات) است. اسهال وسیله ای دفاعی برای بدن جهت خارج كردن سموم غذایی میكروبی از بدن است، اسهال در این موارد فرد را با خطر جدی مواجه می كند.
۱ – هر نوع اسهال خونی
۲ – هر نوع اسهال مزمن (بیش از ۳ هفته)
۳ – هر نوع اسهال شدید در شیرخواران و بچه های كوچك (زیرا آب زیادی از بدن بچه ها از دست می رود و اطفال نسبت به بزرگسالان در مقابل كم آبی ضعیف تر هستند) در مجموعه به خاطر داشته باشید كه برای درمان اسهال ۳ كار باید انجام دهید و ۱ كار نباید انجام دهید:
۱ – به پزشك مراجعه كنید.
۲ – اب بدن را تأمین كنید.
۳ – در صورت نیاز و به تشخیص پزشك از آنتی بیوتیك استفاده كنید.
● آیا ارتباطی بین نوع آب و بروز سنگ كلیه وجود دارد؟
بسیاری از مردم فكر می كنند اگر آب دارای املاح باشد باعث بروز سنگ كلیه می شود. این عقیده تا حدی درست است و تا حدی نادرست . توجه كنید كه املاح موجود در آب مستقیماً وارد كلیه نمی شوند و امكان دارد بالا رفتن سطح ملاح به طور موقت در خون شوند ولی سریعاً سطح این املاح در خون كاهش می یابد و اگر كلیه ها سالم باشند بدون هیچ مشكلی املاح دفع می شوند. كلسیم مهمترین یونی است كه اگر غلظت آن خون بالا رود، بروز سنگ كلیه را در فردی كه زمینه سنگ سازی در كلیه های آنها وجود دارد افزایش می دهد. بنابراین به افرادی كه كلیه سنگ ساز دارند توصیه می شود از مصرف زیاد لبنیات كه حاوی كلسیم زیاد است پرهیز كنند. آبهای پراملاح بدن بدین ترتیب نقش مهمی در بروز سنگ كلیه ندارند.
● آرتروز چیست و چه درمانی دارد؟
آرتروز به ساییدگی مفصل (مخصوصاً زانو) می گویند. آرتروز گاهی با تورم و تغییر شكل همراه است. یادتان باشد آرتروز بیماری افراد مسن است و به ندرت در جوانان دیده می شود. دردهای گردنی، كمری و دردهای گذری سایر مفاصل را به خصوص در دوران جوانی و میانسالی به آرتروز نسبت ندهد. آرتروز درمان ندارد ولی تا حدی قابل پیشگیری است . مهمترین راه پیشگیری از آن رعایت بهداشت مفاصل است. برداشتن و حمل صحیح اشیا را یاد بگیرید. سعی كنید دست كم از ۴۰ سالگی به بعد به جای چهار زانو یا دو زانو نشستن از صندلی راحتی استفاده كنید. هنگام پایین آمدن از سرازیری خصوصاً در راهپیمایی كوهستان تند راه نروید و حتماً از باتوم اسكی در جهت بالا و پایین استفاده كنید.
● برای سوزش سر دل چه می توان كرد؟
سوزش سر دل شكایت بسیار شاعی است كه عمدتاً به علت پس زدن اسید معده به داخل مری ایجاد می شود.
افراد چاق و پرخور بیشتر از افراد لاغر به آن مبتلا می شوند ولی گاهی اشكالات زمینه ی در ناحیه روده ورودی معده باعث می شود در شرایطی كه انتظار آن را نداریم اسید به داخل مری پس برند و باعث سوزش مری شود بهتر است بدانیم كه پوشش داخل معده در مقابل اسید مقاوم است،چه باید كرد اگر گاهی به این حالت مبتلا می شوید می توانید با خوردن مقداری شربت آلومینیوم ام جی اس مشكل را برطرف كنید و در همان روز یك وعده از غذای خود كم كنید، اما اگر به طور دایم به آن مبتلا هستید از این دستورات پیروی كنید.
۱ – غذای سنگین نخورید.
۲ – در وعده های بیشتر ولی در حجم كمتر غذا را میل فرمایید.
۳ – پس از غذا خوردن بلافاصله دراز نكشید.
۴ – هنگام خوابیدن اندكی زیر سر خود را بلندتر كنید.
۵ – سیگار نكشید
۶- قهوه و چای كمتر استفاده كنید.
● اگر تا چند ماه این تمهیدات خوب نشدید باید به پزشك مراجعه كنید. تاعلاوه بر همین دستورات از داروهایی نظیر سایمتدین و یا امپرازول به این منظور استفاده شود. آیا سوزش سردل خطری هم دارد؟
بلی در دراز مدت (پس از چند سال) گاهی تبدیل به سران مری می شود.

منبع : واحد مرکزی خبر