فرهاد فراموش شدنی نیست

شرافتی که در بنیانگزاران ترانه نوین ایران بود –و هست- تکرارناشدنی است. به راستی روزها که می گذرد و می بینیم خوانندگان، ترانه سرایان و آهنگسازان روزگار خویش را بیشتر بر این باور استوار می شویم که ویژگی اصلی یک هنرمند متعهد شرافت است و رعایت اصول هنر و تکنیک های آن به مراحل بعدی راه هنرمند شدن تعلق دارد.
نسل ۵۰ موسیقی پاپ ما بی تکرار و بی جایگزین است. نسلی که عاشقانه هایش اجتماعی بود و ترانه های اجتماعی اش از عمق جان می آمد. نسلی که ترانه هایش خنثی نبود و هر حرکت هر فردش اعتراضی بود به سنت های حاکم برجامعه. نسل ۵۰ از هر روزنه ای استفاده می کرد تا با صدای خویش فرهنگ سازی کند و راه و رسم تمدن و رسیدن به آزادی های فردی و اجتماعی را فریاد کند.
تردیدی نیست که ترانه نوین ایران مدیون ترانه مرد تنهاست. استفاده از زبان روز مردم، بیان دردهای جامعه، بی اعتنایی به قواعد دست و پاگیر ادبی و توجه کامل به همراهی کلام و موسیقی و احساسی که بی هیچ خودسانسوری در ترانه موج می زند باعث شدند تا این ترانه نه تنها نحوه استفاده از ترانه را در فیلم های ایرانی تغئیر دهد بلکه الگویی شد برای سایرین و راهی شد که عابرین بسیاری در آن گام نهادند و عجبا که به مقصدرسیدگان نیز از همان نسل بودند. خواننده مرد تنها فرهاد بود.
فرهاد فعالیت جدی موسیقی را در بلک کتز به رهبری شهبال شب پره آغاز کرد. شهبالی که نام آوران بسیاری را به موسیقی ایران معرفی کرده در آن زمان در گروه خود فرهاد، حسن شماعی زاده و شهرام شب پره را داشت که بعدها هر کدام در سبکی انتخاب کردند از برترین ها شدند.
اما آنچه فرهاد را جاودان کرد نه ترانه هایی مانند «اگه یه جو شانس داشتیم» که مرد تنها و ترانه های پس از آن بود. خواندن ترانه هایی از شهیار قنبری، ایرج جنتی عطایی، اردلان سرفراز، تورج نگهبان و احمد شاملو و کار کردن با آهنگسازانی مانند واروژان، محمد اوشال، حسن شماعی زاده و اسفندیار منفردزاده، فرهاد را به درجه ای رساند که هر خواننده ای آرزوی رسیدن به آن را دارد.
آگاهی فرهاد بسیار بالا بود. محدوده مطالعات او هم ادبیات کلاسیک و هم ادبیات مدرن ایران و جهان را شامل می شد. رشد و نمو در فضای هنری دهه ۵۰ که اکثر هنرهای ما در بالاترین سطح خود در طول تاریخ ایران رسیده بود و شور و شعور ذاتی فرهاد و اسیر بازار رایج موسیقی نشدن از ویژگی هایی است که کمتر خواننده ای ازآنها بهره مند است. او با انتخاب دقیق ترانه ها و اجرای صحیح و تلفظ دقیق کلمات، شعر را آنگونه که بایسته است به گوش مردم می رساند.
آگاهی او از موسیقی روز دنیا و تلفیق صحیح سبک ترانه خوانی آنان و شعر فارسی باعث گشوده شدن در دنیایی دیگر به مخاطب ایرانی شد و این کاریست که امروز خودشیفتگان بسیاری در پی آنند و حاصل کارشان چیزی جز سردرد برای مخاطب نیست و دریغ و درد که در محیط هایی که انتظار می رود روشنفکران و جماعت آگاه از جهان متمدن در آن حاضر باشند، به جای صدای فرهاد و خوانندگان همنسلش، صداهای پرهیاهو و توخالی را می شنویم.
پس از انقلاب که ترانه تعطیل شد و ترانه خوان تبعید، فرهاد کوچ نکرد و ای کاش این کار را می کرد تا مردم را بیش از پیش از نعمت صدایش برخوردار کند و رونقی به بازار ترانه متعهد ببخشد. او اگرچه چنین نکرد، اما بیکار نیز ننشست و در سال ۱۳۷۲ شمسی، آلبوم خواب در بیداری او به بازار عرضه شد. خواب در بیداری در زمان انتشار خود به فروش خوبی دست پیدا کرد.
طرح جلد متفاوت و ترانه هایی که بوی تن در دادن نمی داد بسیار امیدوار کننده بود. فرهاد هنوز هم همان فرهاد سابق بود. و سپس برف که در سال ۱۳۷۶ در آمریکا منتشر شد و پس از آن اجازه انتشار در ایران را به دست آورد. این آلبوم حال و هویی دیگر داشت و بسیار بیشتر از سایر آلبوم ها به فرهاد نزدیک تر بود. گویا در این البوم فرهاد لحظه ای هم به مخاطب و فروش آلبوم فکر نکرده و تنها در پی ارائه دادن تفکر خویش به آنانی است که به دنبال پیام او هستند.
این آلبوم که آهنگایش را آندرانیک آهنگساز و تنظیم کننده چیره دست انجام داده بود نیز فروش خوبی داشت و تا مدتی در صدر جدول پرفروش ترین ها بود.
البته در این سالها آلبوم دیگری نیز با نام وحدت به بازار عرضه شد که همان آلبوم جمعه قبل از انقلاب، با حذف ترانه خسته باشعری از تورج نگهبان به بازار آمد که گویا بدون اجازه خالقان اثر بوده است و برای انتشار آن با هیچ کدام از صاحبان آثار صحبتی نشده بود. هرچند که پوران گلفام همسر فرهاد که خود را وارث حق فرهاد از آثارش می داند چند سال پیش مجموعه ای نسبتا کامل از آثار فرهاد را منشر کرد و برای انتشار آن نیز از هیچ کدام از شاعران و اهنگسازان اجازه نگرفت.
فرهاد ۹ شهریور ۱۳۸۱ در بیمارستانی در پاریس در گذشت و همسرش تنها وصیت فرهاد را اجرا نکرد. ای کاش زمانی مشخص شود که چرا پوران گلفام با فرهاد چنین کرد.
سخن که به پوران گلفام می رسد ناگهان همه چیز خاتمه می یابد چرا که در این چند سالی که از فراق فرهاد یم گذرد، همسر او و وارث حق مادی او از آثارش هیچگاه هیچ مراسم درخوری برای فرهاد برپا نکرده است. نه روز میلاد او – فرهاد متولد ۲۹ دی ۱۳۲۲ است- را گرامی داشته و نه روز وداع او را.
هستند کسانی که بهتر از ما درباره فرهاد و پوران گلفام سخن می گویند. در پایان سه فایل را برای داونلود در اختیار خوانندگان فریاد می گذاریم و قضاوت را به شما واگذار می کنیم.
اول صحبت های شهیار قنبری با اسفدیار منفردزاده در برنامه دوستت دارم ها در سپتامبر ۲۰۰۲ (برگرفته از سایت حرف) ----> داونلود کنید
دوم یادداشت اسنفدیار منفردزاده درباره فرهاد در وبلاگ شخصی اش در تاریخ ۲ جولای ۲۰۰۵ ---> داونلود کنید
و سوم گفت و گوی شهیار قنبری با حسن عباسی درباره فرهاد به تاریخ نوامبر ۲۰۰۲ (برگرفته از سایت حرف) -----> داونلود کنید
عمرت دراز باد پادشاه آواز

منبع : دو هفته نامه فریاد