ابوعبیدالله/ابوعبدالله محمد مرزبانی بغدادی

جنسیت: مرد
نام پدر: عمران بن موسی بن عبید
تولد و وفات: (۲۸۷/۲۹۶/۲۹۷ -۳۷۱/۳۷۸/۳۸۴) قمری
محل تولد: عراق - بغداد
شهرت علمی و فرهنگی: محدث ، اخباری ، مورخ و ادیب معتزلی
معروف به کاتب مرزبانی. اصل او از خراسان است. او را جا حظ زمانش نامیده‌اند. در حدیث ثقه بود و معتزلی ، اما گفته‌اند که به تشیع نیز گرایش داشت و نیز گفته‌اند که او اولین کسی است که "دیوان" یزید‌ بن معاویه بن ابی سفیان را جمع‌آوری و تدوین نمود. از ابوالقاسم عبدالله بن محمد بغوی و ابوحامد محمد بن هارون حضروی و احمد بن سلیمان طوسی و ابوبکر دُرید و ابوعبدالله نفطویه و ابوبکر محمد بن قاسم انباری و ابوبکر ابن ابی داوود سجستانی و از همطبقهٔ آنها حدیث شنید. ابوعبدالله صمیری و ابوالقاسم تنوخی و علی‌بن ایوب قمی و ابومحمد حسن بن علی جوهری و محمد بن مظفر دقاق و عتیقی و دیگران از وی حدیث شنیدند. به گفتهٔ ابوعلی فارسی نحوی مرزبانی از محاسن دنیا بود و عضدالدوله با تمام عظمتش بر در خانهٔ او می‌ایستاد تا او از منزل خارج شود. خانهٔ او مجمع فضلا و ادیبان بود. گفته‌اند که او اولین واضع علم بیان بوده است و نیز گفته شده که او از مشایخ شیخ مفید است. در بغداد درگذشت. ابوبکر خوارزمی فقیه بر او نماز گزارد و در منزلش ، در قسمت شرقی ، در محلهٔ عمر رومی دفن شد. او در فنون مختلف اسلامی تصنیفات و تألیفات بسیاری را نگاشت. از آثارش: "اخبارالشعراء" ، که عده‌آی آن را به "اخبار‌الشعراء المحدثین" یکی دانسته‌اند؛ "معجم‌الشعراء" ، شامل پنج‌هزار اسم ، در هزار برگ ، "اخبار‌المعتزله"؛ "تلقیح‌المعقول"؛ "الریاض"؛ "الازمنهٔ"؛ در هزار برگ ، "الاوائل" ، در حدود هزار برگ ، "الدعاء" "المعلّی فی فضائل‌القرآن"؛ "ذّمَّالدنیا"؛ "الشباب و الشیب" ، "کتاب الشعر"؛ "اشعارالنساء"؛ "اشعارالخلفا"؛ "الزهد و اخبار ‌الزهّاد"؛ "الفرج"؛ "العبادهٔ"؛ "اخبارالمحتضرین"؛ "المراثی"؛ "المغازی"؛ "الهدایا"؛ "نسخ‌العهود الی القضاهٔ" ، "المدیح‌فی الولائم و الدعوات"؛ "اخبارالنحاهٔ"؛ "اخبارالمتکلمین"؛ "شعراء‌الشیعه"؛ کتاب "ما نزل من‌القرآن فی علی (ع)"؛ کتاب "المفصل" ، در علم بیان.

منبع : مطالب ارسالی