ارتقای موفق زمین

یكی از راه‌های توسعه شهری و ایجاد درآمد برای ارائه خدمات جدید در شهر، ارتقای زمین و اعمال سیاست‌های مربوط به تغییرات كاربری زمین است.
در واقع اعمال سیاست‌های كاربری زمین است كه موجب می‌شود سرمایه‌های بخش خصوصی به سوی بافت‌های تازه ایجاد شده سوق پیدا بكند، همچنین سیاست‌های صحیح ارتقای زمین به مدیریت شهری این امكان را می‌دهد تا با بخشیدن هویت جدید اقتصادی به یك منطقه، ضمن جذب فعالان اقتصادی و رونق به آن منطقه، سرمایه لازم برای ارائه خدمات مختلف مورد نیاز در منطقه را جذب كند؛ خدماتی نظیر مراكز بهداشتی، آموزشی، فضای سبز، پاركینگ، زیباسازی و...
در این بین اما آنچه كه ممكن است سیاست‌های ارتقای زمین را، با تمام حسن نیت و تلاش سیاستگذاران آن، با شكست مواجه كند، برنامه‌ریزی‌هایی است كه در آن شرایط پایدار برای توسعه آن فضاهای شهری دیده نشده و برنامه توسعه یا نوسازی را با نقصان روبرو كرده است. نمونه چنین برنامه‌ریزی‌هایی را در نوسازی بافت نواب به خوبی می‌توان دید.
اگر چه نوسازی بافت نواب و احداث بزرگراه آن با هدف نوسازی بافتهای فرسوده و توسعه شهری، هدف جذابی به شمار می‌رفت، اما برنامه‌ریزی عجولانه و اجرای پرنقص آن موجب شد تا تقریبا تمام آن اهداف دور از دسترس مجریان باقی بماند. طرح پروژه نواب پس از اجرا بافت شهری را تحویل تهران داد كه فضای سبز، خدمات بهداشتی، آموزشی، پاركینگ، دسترسی‌های محلی، نكات امنیتی و مسائلی نظیر اینها در آن لحاظ نشده بود.
از همه مهمتر اینكه پروژه نواب همچون دره‌ای میان بافت محله‌ای منطقه شكاف ایجاد كرده و چون وصله‌ای ناجور در میان بخشی از محلات قدیمی تهران با فرهنگ اجتماعی خود، جاخوش كرده است.
اجرای پروژه شهر آفتاب از بسیاری جهات در منطقه در نظر گرفته شده برای احداث نمایشگاه بین‌المللی و مراكز تفریحی و اقتصادی جدید برای شهرداری تهران مقرون به صرفه است، چرا كه احداث چنین مراكزی در محل فعلی نیاز به خرید زمین‌های وسیع و گران در داخل شهر ندارد.
اما در صورتی كه طرح شهر آفتاب و مراكز ایجاد شده در آن جذابیت لازم را برای بخش خصوصی و فعالان اقتصادی نداشته باشد و یا اینكه مراكز مكمل خدماتی شهری به طور كامل در پروژه پیش‌بینی نشده باشد، ارتقای زمین در این منطقه با شكست مواجه می‌شود. چنین كاستی‌هایی را (در صورت وجود) حتی پس از آغاز عملیات اجرایی ساخت شهر آفتاب می‌توان رفع كرد.
نباید فراموش كرد كه شرایط پایدار توسعه و ایجاد فضای شهری شایسته تهران در شهر آفتاب در صورتی مهیا می‌شود كه تمام زیرساخت‌های مورد نیاز بخش اقتصادی و فرهنگی نظیر زیرساخت‌های مخابراتی جهت ارتباطات الكترونیك، زیرساخت‌ها، حمل و نقل نظیر راه، ایستگاه‌های ریلی و اتوبوسی و فرودگاه و... ایجاد شده و اجرای پروژه نگاهی دائمی به طرح جامع تهران نیز داشته باشد.

مهرداد مشایخی

منبع : روزنامه همشهری