آسیب شناسی تکنولوژی های نوین در رادیو

بهره گیری از تکنولوژی های نوین در عرصه های گوناگون و به تبع آن، برنامه سازی در رادیو و تلویزیون با هدف بالا بردن کیفیت محصول تولیدی است. کیفیت یک برنامه رادیویی معلول عوامل متعددی همچون سطح تاثیرگذاری برنامه و دوری از فرم گرایی افراطی است.
چند سالی بیشتر از ورود رایانه و نرم افزارهای مرتبط با صدابرداری و تدوین صدا به حوزه برنامه سازی رادیویی نمی گذرد، اما اتفاقی که در همین مدت اندک رخ داده، چندان خوشایند نبوده است. وجود امکانات فراوان در نرم افزارهای تدوین صدا، نه تنها کار برنامه سازان رادیویی را آسان تر نکرده، بلکه محصول تولیدی توسط این نرم افزارها عموماً فاقد هرگونه ساختار مشخص و هماهنگی میان فرم و محتوا است. اگر تا پیش از ورود و به کارگیری این نرم افزارها، تلفیق چند قطعه صوتی همچون موسیقی، کلام و... نیازمند یک فرآیند مکانیکی زمان بر و بعضاً طاقت فرسا بود، امروزه به مدد این نرم افزارها می توان چندین و چند قطعه صوتی را با یکدیگر تلفیق کرد و نتیجه کار هم البته کیفیت مطلوبی خواهد داشت. متاسفانه این امکان تکنولوژیک در اکثر موارد از سوی برنامه سازان به شکل صحیح خود، مورد استفاده قرار نمی گیرد. هر کسی قطعاً یکی از این نمونه ها را از شبکه های رادیویی شنیده است. تقطیع کلام و موسیقی، تکرار، گذاشتن انواع فیلترهای صوتی، اکوی نامناسب، تلفیق های نامربوط و... هم از جمله این نمونه ها است.
تنها وجه مثبت این گونه کارها نوآوری هایی است که در بعضی از این نمونه ها وجود دارد. هر چند به مرور زمان و فراگیرتر شدن کاربرد این نرم افزارها، از میزان نوآوری های موجود در آنها هم کاسته می شود تا جایی که به نظر می رسد تمامی این قطعات صوتی حاصل کار یک یا چند نفر، بیشتر نیست.
از دو منظر می توان به آسیب شناسی این پدیده پرداخت؛ یکی محتوایی و دیگری ساختاری و فنی. اینکه حاصل زحمات یک آهنگساز، خواننده، نوازنده و... با سلیقه یی به جز سلیقه صاحب اثر، چندپاره شود و از هر آهنگ او تنها چند ثانیه مورد استفاده قرار بگیرد (این وضعیت در بهترین حالت اتفاق می افتد چون به غیر از چندپاره کردن آثار هنرمندان تغییرات متعددی هم روی شیوه پخش آنها داده می شود) را نمی توان فعالیت خلاقه نام نهاد چون اصولاً مجوزی برای این کار (به لحاظ مادی و معنوی) در اختیار این دوستان گذاشته نشده تا به این کار دست بزنند.
این طرز برخورد با آثار شنیداری هنرمندان مختلف به کرات صدای اعتراض آنها را برانگیخته است. از نظر فنی و ساختاری هم نمی توان توجیه معقول و محکمه پسندی برای این گونه آثار ارائه داد. اگر طراح یک نرم افزار قابلیت هایی برای آن پیش بینی کرده و امکانات بی شماری برای تغییر روی قطعات شنیداری در اختیار کاربر قرار داده است، دلیل این نیست که در یک اثر تلفیقی از حداکثر این امکانات (عمدتاً بدون دلیل و منطق) استفاده شود. اگر بنا بود موسیقی یا کلامی به این شیوه که توسط برنامه سازان تغییر می کند پخش شود، سازنده و خالق اثر خود به این کار اقدام می کرد و نیازی به هنرنمایی دیگران نبود.
البته نگارنده متوجه این مساله هست که محدودیت های زمانی باعث می شود بعضی از قطعات کلامی یا موسیقایی خلاصه شوند ولی فرآیندی که صورت می گیرد و مورد اشاره است، فراتر از خلاصه شدن قرار می گیرد و در واقع نوعی دخل و تصرف در ساختار اصلی آثار شنیداری است.
با وجود توضیحاتی که ارائه شد، قطعاتی هم هستند (هر چند اندک) که با ذوق و سلیقه ساخته شده اند و شنیدن آنها باعث سر ذوق آمدن شنوندگان می شود. اما متاسفانه تعداد اینگونه تولیدات به مراتب کمتر از حجم تولیدات نامطلوب است. مناسب تر این است که کاربران محترم اینگونه نرم افزارها پیش از یادگیری شیوه کار با این نرم افزارها، زیبایی شناسی لازم را بیاموزند و ضمن آشنایی کامل با کاربرد هر کدام از قواعد کاربردی جلوه های مختلف صوتی در رادیو، دست به ساخت اینگونه آثار بزنند و مهم ترین نیاز بعدی کاربر در ساخت این گونه آثار آشنایی با برنامه سازی رادیویی و تلویزیونی، موسیقی، ادبیات و تهیه کنندگی در این حوزه است تا اثری معقول، محکمه پسند از جهت ساختاری و فنی باشد.

طاهره نیافر
تهیه کننده شبکه رادیویی فرهنگ

منبع : روزنامه اعتماد