ورود به جامعه اطلاعاتی چیست؟

امروز پیشرفت بشر در حوزه فن آوری ارتباطات چنان دگرگونی بنیادی در زندگی پدید آورده است که بسیاری از جامعه شناسان سخن از طلوع عصری نوین می گویند : "عصر اطلاعات ". به طور خلاصه برای جامعه اطلاعاتی چندین ویژگی را می‌توان برشمرد که وابستگی رشد اقتصادی به تحولات فنی در عرصه اطلاعات و بازسازی صنعت با فناوری اطلاعات از آن جمله هستند. جایگزینی فناوری‌های ارتباطی به عنوان ابزارهای اقتصادی، اطلاعاتی به جای ماشین هایی که از ابزارهای اقتصادی ، صنعتی‌اند و مطرح شدن بخش های مربوط به تولید و توزیع فناوری‌ها و خدمات اطلاعاتی به عنوان بخش اصلی صنعت از دیگر ویژگی‌های جامعه اطلاعاتی به شمار می‌رود. "علی ملک پور"، پژوهشگر و محقق جامعه اطلاعاتی می‌گوید : ورود به جامعه اطلاعاتی را می‌توانیم با معیارهای مختلف بسنجیم و این نشان دهنده چند وجه بودن جامعه اطلاعاتی است.وی می‌افزاید : معیارهای تکنولوژی، اقتصادی، فرهنگی، شغلی و سیاسی شاخص های کمی و کیفی هستند که ورود به جامعه اطلاعاتی را تعریف می‌کنند. جامعه ای که افزایش فن آوری‌های تولید و توزیع اطلاعات در آن محقق شده و هنگامی که تولیدکالا بخش عمده ای از جای خود را به تولید اطلاعات داده ، نام جامعه اطلاعاتی را می‌توان بر آن نهاد. این استاد دانشگاه آزاد تاکید می‌کند : هنگامی یک کشور وارد جامعه اطلاعاتی میشود که مشاغل مبتنی بر اطلاعات ، تولید و توزیع آن روز به روز گسترش یابد. وی با اشاره بر معیار فرهنگی جامعه اطلاعاتی، می‌افزاید : جامعه اطلاعاتی در محاصره امواج و پیام های ارتباطی و اطلاعاتی است و اینهاهمه نشان دهنده این است که جامعه اطلاعاتی یک پدیده واقعی و در شرف گسترش است که کسی نمی تواند آن را انکار کند. ورود چنین پدیده ای به نسبت تکنولوژی جوامع مختلف دارای تقدم و تاخر است که سبب ایجاد پدیده ای به نام شکاف دیجیتالی شده است . امروزه ما در سطح جهان با همگانی شدن اطلاعات مواجهیم و دیگر مانند دو دهه پیش اطلاعات خاص طبقه خاصی نیست و جهانی شدن اطلاعات در سطح بین المللی و کم شدن فاصله طبقاتی در سطح ملی این قضیه را توجیه می‌کند. در واقع اطلاعات ، طبقات را در نوردیده و آن را نفوذپذیر کرده و اطلاعات متعلق به قشرهای مختلف جامعه شده است . هر چه یک جامعه به معنای شاخص های جامعه اطلاعاتی ، توسعه یافته تر باشد، امکان دسترسی همگانی به اطلاعات هم بیشتر میشود، اگر جامعه ای در آستانه ورود به عصر جهانی شدن باشد و خود را آماده و مستعد ورود به جامعه جهانی کند، هر روز بیشتر به سمت همگانی شدن اطلاعات پیش می‌رود. پس اگر امروز در کشور و جامعه ای اطلاعات مختص طبقه خاصی باشد، این جامعه با معیارهای جامعه اطلاعاتی فاصله دارد، این به معنای آن است که امروزه عدالت اجتماعی، دموکراسی و حقوق بشر علاوه بر معیارهای توزیع عادلانه ثروت و قدرت دارای مشخصه توزیع عادلانه اطلاعات نیز می‌باشد. ملک پور در ادامه می‌افزاید : پس امروزه جامعه شهروند مدار و مشارکت جو، علاوه بر معیارهای سنتی و قرن بیستمی، اکنون با معیارهای جدید تری سنجیده می شود که مهمترین آن مشارکت مردم در تولید و توزیع دسترسی به اطلاعاتی است که برای ارتقا فرهنگ رفاه و توسعه ملی، منطقه ای و محلی لازم است . وی شعار جامعه اطلاعاتی رادسترسی همگانی اطلاعاتی که برای مردم و توسعه و رفاه عمومی لازم است ، عنوان کرده و می‌گوید : البته این دسترسی به اطلاعات ،دارای حد و مرزی است و باید مشخص شود که چه اطلاعاتی برای رشد فرهنگی و اقتصادی مردم لازم است . وی با اشاره بر سابقه علمی و پژوهشی ایران تصریح می‌کند : "ما نباید کشورمان را با کشورهای خاورمیانه مقایسه کنیم زیرا ما در زمینه فناوری اطلاعات دارای استعدادهای خوبی هستیم اما این وجه دلخوش کننده دارای وجوه منفی نیز است ". وجود استعداد پیشرفت به تنهایی کافی نیست بلکه فراهم سازی زمینه ، توسعه فرصت و ارتقا دانایی و توانایی در این زمینه بسیار مهم است . کشور ما اکنون دچار دوئالیزم و دوگانگی در آستانه ورود به جامعه اطلاعاتی شده و از سویی دارای پتانسیل قابل قبولی از دانش و توانایی در زمینه تولید، توزیع و پردازش اطلاعات است . اما هنوز با نوعی سطحی نگری و عدم باور به معادلات و مناسبات جامعه اطلاعاتی، نگاه ناباورانه و سخت گیرانه به تولید و توزیع اطلاعات مواجه است . هنوز در کشور، بسط اطلاعات و بهره برداری بهینه همگانی از اطلاعات محقق نشده و هنوز با محدودیت هایی در زمینه فعالیت آزاد مطبوعات ، توزیع آسان اطلاعات در سطح جامعه مواجهیم . وی این کمبودها را متولی کاشت ، داشت و برداشت ( تولید، پردازش و توزیع ) اطلاعات ذکر کرده و خاطرنشان می‌کند : این دوگانگی حاصل تنازع نیرو های بازدارنده سنتی با نیروهای تجدد خواه و پیش برنده است . وی جامعه اطلاعاتی را محصول دو دهه اخیر دانسته و می‌گوید : بزرگراه های اطلاعاتی و توسعه فناوری‌های صوتی و تصویری در دو دهه اخیر رشد پیدا کرده اما جرقه های آن از پس از جنگ جهانی دوم بوده است . اکنون اطلاعات ، مسایل و نظریه های پیرامون آن موضوع اول تمدن امروز بشر"اطلاعات " محور جوامع می‌باشد.

مرجع: ایرنا

منبع : مركز توسعه كارآفرینی