نگاهی به کتاب «متون مقدس بنیادین از سراسر جهان»

در یکی، دو قرن اخیر، در پی تلاش گسترده و پیگیر پژوهشگران غربی برای جست وجو و جمع آوری اساطیر و روایات دینی سایر ملل و حتی افسانه های عامیانه (فولکور) و سنت های قومی گوشه و کنار جهان و ترجمه آنها به زبان های غربی، اندیشمندان سراسر جهان، متوجه شباهت تکان دهنده عناصر اصلی و مضامین سازنده این اساطیر و افسانه ها شدند و سرانجام به این نتیجه رسیدند که همه اینها از منشاء واحدی سرچشمه گرفته که همان ناخودآگاه جمعی مشترک نوع بشر یا به عبارت دیگر، آن حقیقت یگانه و ذات الوهی وجود انسان است، چون با توجه به وسعت این جهان پهناور و نبودن امکانات حمل و نقل در سطح جهان، هیچ گونه ارتباط دیگری نمی توانست درمیان این اقوام و ملل گوناگون (مثلا قبال بدوی استرالیا یا قبال آفریقا یا اقوام ساکن سیبری یا بومیان قاره آمریکا و ...) وجود داشته باشد.
بنابراین دانش نوین توانست به این واقعیت پی ببرد که گران بهاترین میراث نیاکان بشری ما، همین اساطیر و روایات دینی است که در قالب داستان هایی ساده (و حتی می توان گفت بچگانه)، اسرار آفرینش و راز و رمز وجود انسان را به زبانی نمادین و رمزگونه برایمان به یادگار گذاشته اند (به قول حضرت مولانا؛ راز جز با راز دادن، انباز نیست/ راز اندر گوش منکر، راز نیست). این داستان های ظاهرا ساده از روزگارانی بر جای مانده که هنوز بشر، اینقدر از فطرت راستین و ذات الوهی خویش فاصله نگرفته و مانند روزگار ما که با افتخار، عصر دانش و فناوری نامیده اند چنان فریفته و بازیچه دستگاه های ساخت دست خودش نشده بود که این طور از «خویشتن» خویش بیگانه گردد.
میرچاالیاده، دانشمند مشهور و پژوهشگر اساطیر جهان و استاد علم دانش تطبیقی و (در یک کلام) حکیم بزرگ معاصر، در مجموعه ای بسیار ارزشمند و منحصر به فرد باتوجه به احاطه بی نظیری که بر اساطیر و روایات دینی ملل مختلف جهان داشته، متون کتبی و روایات شفاهی دینی برگزیده سراسر جهان را در چهار مجله گردآوری و همچون گنجینه ای حاوی درمکنون (حقیقت متعالی) به اندیشمندان و جویندگان حقیقت در همه دنیا هدیه کرده است.با چاپ و نشر این مجموعه (که در زبان فارسی مشابه آن را نداشته ایم)، گام دیگری در راستای جست وجوی معنویت و یافتن حقیقت پنهان در پرده های چندلایه این دنیای شلوغ و آشفته ولی جذاب و فریبنده، برداشته است.
همان طور که مولف در مقدمه کتاب اشاره کرده، جمع آوری چنین حجم عظیمی از روایات دینی کتبی و شفاهی سراسر جهان و گزینش و گنجاندن آن در چهار مجلد، کار بسیار مشکل و پیچیده ای بوده که مولف سرانجام با تنظیم و طبقه بندی مطالب بر حسب موضوع، توانسته به بهترین وجه ممکن، از عهده این کار بزرگ برآید. طبقه بندی موضوعات در هر جلد از مجلدات چهارگانه، بدین ترتیب است.
در فصل اول به معرفی ایزدان و ایزد بانوان و موجودات فوق طبیعی پرداخته که این فصل، خود به چند بخش تقسیم شده و به ترتیب به ایزدان اقوام ابتدایی (دنیای باستان و قبایل بدوی عصر حاضر)، خدایان و قهرمانان نیمه خدای یونان باستان و خدای بزرگ ایران باستان (اهورامزدا) و مفهوم توحید و خدای بیگانه در اسلام، همراه با ضمیمه ای در ارتباط با مفهوم الوهیت در تورات و انجیل اختصاص یافته است.
فصل دوم به اساطیر آفرینش و پیدایش گیتی پرداخته که در ضمن، اساطیر آفرینش اقوام مختلف، همراه با چگونگی و دلایل آفرینش انسان به اعتقاد اقوام مختلف و نیز اساطیر مربوط به خاستگاه و منشاء مرگ، نقل شده و با ارائه روایات مختلف در ارتباط با توفان و سیلی بزرگ و ضمیمه داستان آفرینش در عهد عتیق (تورات) و توفان نوح، فصل دوم و همراه با آن جلد اول از مجاهدات چهارگانه به پایان می رسد.
جلد دوم به طور کامل به فصل سوم اختصاص یافته که بحث مفصلی است در ارتباط با انسان و مقدسات که این مباحث را شامل می شود؛ الف- دنیای مقدس، زندگی مقدس، زمان مقدس ب- منشا و مقصد روح و قدرت های روحانی و روانی ج- انواع قربانی و شرح چگونگی اجرای مراسم قربانی در میان اقوام مختلف د- مراسم آیینی، پیشگویی ها، احکام و رهنمودها و روش های زهد و دینداری ه- انواع سرودهای دینی و دعاهای اقوام مختلف و- نمونه های مراسم تشرف و رازآموزی که به شرح تشرف در آیین های اسرار جهان باستان و اقوام بدوی دنیای معاصر می پردازد و شانزده عنوان یا شانزده نوع از مراسم تشرف گوناگون را شامل می شود.
فصل چهارم (جلد سوم) به موضوع مرگ، زندگی پس از مرگ و رستاخیر آخرت اختصاص یافته که بخش های مختلفی همچون خدایان در دنیای زیرین و در جست وجوی جاودانگی، مرگ و وضعیت میانه به روایت اوپانیشادها و متون بودایی و کتاب مردگان تبتی، مراسم و آیین های تدفین در ملل مختلف، تصور مصریان باستان از مرگ، راه های رسیدن غو بازگشتن؟!ف از دنیای زیرین، اعتقادات ملل باستانی درباره مرگ و بی مرگ یا جاودانگی، اساطیر اورنه در یونان باستان و دنیای معاصر، انواع پردیس ها یا بهشت های مختلف و سرانجام، بحث مفصلی درباره رستاخیر و آخرت و پایان جهان به اعتقاد اقوام و ادیان مختلف را دربرمی گیرد.
جلد چهارم این مجموعه نیز در دست ترجمه است. این مجلد در واقع چکیده و نتیجه گیری از کل مطالب و مقدمات طرح شده در سه مجلد قبلی را در دو فصل پنجم و ششم به خوانندگان عرضه می کند.
فصل پنجم مشتمل بر بحث جامعی در نحوه ارتباط انسان با ماوراء یا عوالم روحانی و مقدسات است که از جادوگران اولیه آغاز می شود و با شرح مفصلی درباره پیامبران و پایه گذاران ادیات ادامه می یابد و در ضمن آن، به شرح روش های مختلف ارتباط با عوالم روحانی و انواع فنون ریاضتی و طریقت های عرفانی و آیین های «جسمی روحی» همچون یوگا، ذن و نیز تصوف اسلامی می پردازد.
فصل ششم یا آخرین فصل این کتاب به شرح عقاید و دیدگاه های دینی و روحانی اقوام مختلف همچون مصریان و یونانیان باستان، چینی ها، اقوام مختلف هندی، زرتشتیان، مسلمانان پرداخته و با ضمیمه عقاید و نگرش های یهودیان و مسیحیان به نقل از تورات و انجیل، این مجموعه گرانقدر به پایان می رسد.

میرچا اسیاده
ترجمه؛مانی صالحی علامه
ناشر؛فرا روان
چاپ اول؛ ۱۳۸۵
۲۰۰۰ نسخه

منبع : روزنامه کارگزاران