یک بیماری به ظاهر ساده و صدها ویروس مداخله گر!

بروز برخی از بیماری ها با شروع یک فصل، مهم تر می نماید برای مثال سرماخوردگی و آنفلوآنزا در روزهای سرد زمستان و در این میان سرماخوردگی کودکان نسبت به دیگر قشرهای سنی از اولویت ویژه ای برخوردار است و همین ضرورت سبب شد تا بحث درباره این بیماری با امکان اشتباه آن با سایر بیماری هایی همچون آلرژی و... از سوی والدین، به عنوان تیتر یک صفحه انتخاب شود. در نوشتار زیر دکتر احمدنیک آیین، متخصص کودکان و فوق تخصص بیماری های داخلی و هم چنین استاد دانشگاه، نخست به باورهای رایج اما غلط درباره سرماخوردگی کودکان پرداخت و سپس به چند راهکار ساده و عملی برای درمان این بیماری اشاره کرده است.
علاوه بر باورهای اشتباه پدر و مادرها که فکر می کنند هر کودکی که تب می کند یا آبریزش بینی دارد و زیاد عطسه می کند، سرماخورده است. مشکل دیگر این که هنوز برخی از والدین به ویژه مادران نمی دانند که بهترین واکنش به هنگام سرماخوردگی کودک چیست و هستند مادرانی که این بیماری را با بسیاری از بیماری های عفونی اشتباه می گیرند و اقدام به درمان های خودسرانه می کنند، نمونه بارز آن استفاده از آنتی هیستامین ها و شربت های سرماخوردگی در کودکان است در حالی که مدتی قبل اداره نظارت بر مواد غذایی و دارویی امریکا اعلام کرد مصرف داروهای سرماخوردگی و ضدسرفه به ویژه آنتی هیستامین ها بدون نسخه پزشک در کودکان کم سن خصوصا زیر ۲ سال می تواند منجر به عوارض مرگبار شود.
▪ چرا بچه ها سرما می خورند؟
ـ تصور مادر وقتی که کودک سرما می خورد این است که فرزندش حتما ضعیف شده که مبتلا به سرماخوردگی شده است بنابراین در کودکی که چند بار دچار این بیماری می شود مادر نگران است که شاید کودکش از نقص سیستم ایمنی رنج می برد، موضوعی که به اعتقاد دکتر نیک آیین چندان ربطی به تضعیف سیستم ایمنی بدن ندارد!
او معتقد است: حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از کودکان زیر ۳ سال، سالانه بین ۱۰ تا ۱۲ بار می توانند دچار سرماخوردگی شوند و ۸۰ درصد از آن ها دست کم ۶ تا ۸ بار این بیماری را تجربه می کنند و این به هیچ روی به معنای نقص در سیستم ایمنی بدن کودک نیست و البته این روند تا پیش از ۳ سالگی است اما پس از آن تعداد دفعات سرماخوردگی کودک تا ۴ بار در سال کاهش می یابد.
وی تشابه نشانه های برخی بیماری ها مانند آلرژی با سرماخوردگی را یکی از عللی می داند که طی آن علاوه بر بهبود نیافتن کودک، مادر از داروهای دیگر با دوزهای شدیدتر استفاده کند که سرانجام تداخل دارویی و گاه وخامت بیماری را به همراه خواهد داشت. در واقع کیپ شدن بینی یکی از شایع ترین علایم بیماری سرماخوردگی است و استفاده از قطره های بینی بزرگسالان مانند فنل افرین هیچ تاثیری در باز شدن راه تنفسی کودک نداشته و برعکس این قطره عوارض زیادی برای کودک درپی دارد. گاه دیده شده که مادر فکر می کند که راه بینی کودک را با هر چیزی می توان باز کرد مثلا برخی از مادران شیر خود را در بینی کودکشان می ریزند. قطره های شیر بدون هیچ گونه اثری مستقیما وارد ریه می شوند و ذات الریه را ایجاد می کنند. در مدت سرماخوردگی می توان برای باز نگه داشتن راه بینی از قطره کلرور سدیم استفاده کرد چون سایر قطره ها علاوه بر ایجاد وابستگی دارویی ممکن است بینی کودک را کیپ تر کنند.
این استاد دانشگاه در پاسخ به این پرسش که محدودیت مصرف داروها در کودکان شامل چه مواردی است می گوید: دادن شماری از داروها در کودکان کمتر از ۶ ماه به طور کل ممنوع است. مثلا شربت سرماخوردگی، قطره فنیل افرین و آنتی هیستامین ها با این تاکید که مصرف این داروها اساسا زیر ۳ ماهگی مطلقا قدغن است و ۳ تا ۶ ماهگی به طور نسبی قدغن بوده و بین ۶ ماه تا ۲ سال هم توصیه بر مصرف کم آنهاست.
اهمیت سرفه و نخوردن شربت سرفه در کودکان: در حالی که نتیجه تحقیقات محققان دانشگاه پنسیلوانیا امریکا نشان می دهد عسل درمان طبیعی و مطلوبی برای سرفه های شبانه و مشکلات خواب در کودکان است دکتر نیک آیین بر این باور است که خوردن شربت سرماخوردگی و آنتی هیستامین در کودکان زیر ۲ سال هیچ گونه تاثیری بر درمان سرفه ندارد و اساسا نباید سرفه را در کودک از میان برد چرا که سرفه یک سازوکار دفاعی است که سبب بالا آمدن ترشحات از ریه شده و کودک را از ابتلا به بیماری ذات الریه نجات می دهد. در اصل پزشک شربت ضدسرفه را زمانی برای کودک (با تاکید بر کودکان بالای ۲ سال) تجویز می کند که سرفه در خواب و غذاخوردن کودک اختلال ایجاد کند. در ضمن چنان چه کودک تب شدیدی نداشت و بیقرار نبود از تب بر استفاده نمی کنیم اما اگر تب شدید بود هر ۴ تا ۶ ساعت یک بار از قطره استامینوفن استفاده می کنیم. به اعتقاد این پزشک مقدار تب در سرماخوردگی ها خفیف است و کودک زیر ۶ ماه هنگام تب به هیچ وجه تشنج نمی کند و استامینوفن در عین حال دردهای عضلانی کودک را هم تسکین می دهد. ناگفته نماند کودکی که سرما می خورد بی تردید اشتهایش کم است و همین موضوع مادر را نگران می کند بنابراین بهترین توصیه این است که مادر به عوض خوردن غذا بیشتر در یک وعده تعداد دفعات غذا دادن را بیشتر کند. ارایه توصیه های غذایی به سن کودک بستگی دارد.اگر کودک شیرخوار بود باید فواصل شیردهی کمتر و در عوض از مایعات بیشتر استفاده شود.
در عین حال برای کودک بزرگتر ۲ سال چنانچه آلرژی غذایی در کار نبود محدودیت غذایی خاصی ایجاد نکنیم، زیرا کودک در این دوره کم اشتها بوده و ممکن است با این محدودیت وزن زیادی از دست بدهد.
▪ آنتی بیوتیک ها (چرک خشک کن ها) چه تاثیری بر سرماخوردگی دارند؟
ـ یک تصور باطل دیگر این است که بسیاری از مادران فکر می کنند سرماخوردگی کودکشان با آنتی بیوتیک برطرف می شود. از طرفی هم یک گروه از مادران به اصرار از پزشک می خواهند که برای کودکشان آنتی بیوتیک تجویز کند در حالی که نوعی میکروب سرماخوردگی با انواع میکروب های دیگر متفاوت است و آنتی بیوتیک هیچ جایی در درمان آن ندارد!
▪ ویروس های سرماخوردگی بسیارند: سرماخوردگی ها ممکن است پی درپی بوده و عوارض هم داشته باشند اما این که سرماخوردگی فعلی منجر به سرماخوردگی بعدی شود اصلا مبنای درستی ندارد.
ـ این هم یک تصور اشتباه دیگر است چون ما ویروس های بسیاری داریم که هر کدام برای کودک بیماری زا هستند، مانند رینو ویروس، ویروس آنفلوآنزا و...
▪ و آخرین نکته واکسن آنفلوآنزا و نقش ایمن کننده آن در برابر سرماخوردگی:
ـ با تاکید این استاد دانشگاه مبنی بر وجود بیش از صد نوع ویروسی که وارد بدن می شوند شاید فقط یک یا دو تا از آن ها مربوط به آنفلوآنزا باشد باز هم اشاره به یک تصور غلط دیگر می شویم با این ادعا که واکسن سرماخوردگی در پیشگیری و یا حتی درمان این بیماری بسیار موثر است. نیک آیین معتقد است چون علایم آنفلوآنزا شدید است این واکسن برای ویروس های مربوط به آن تولید می شود نه برای سایر ویروس ها و زدن واکسن آنفلوآنزا از سرماخوردگی یا ویروس های دیگر پیشگیری نمی کند.

مهری موسی وند

منبع : روزنامه جوان