استانداردکردن مستقیم

در اينجا دو مثال از استاندارکردن مستقيم ذکر مى‌شود، نخست يک جمعيت استاندارد بايد انتخاب شود. جمعيت استاندارد عبارت است از تعدادى از گروه‌هاى سنى و جنسى معلوم. يک ترکيب سنى استاندارد که بيش از همه بکار گرفته مى‌شود در جدول محاسبه ميزان‌هاى مرگ تطبيق يا استانداردشده در شهر نشان داده شده است. جمعيت استاندارد را از ترکيب دو جمعيت هم مى‌توان خلق کرد، مثال آن بعداً خواهد آمد.

گام بعدى براى بکار گرفتن جمعيت استاندارد، تعيين ميزان‌هاى اختصاصى جمعيتى است که ميزان خام مرگ آن بايد استاندارد يا تطبيق شود. درنتيجه، در هر گروه سنى تعدادى مرگ (يا واقعه) منتظره يا پيش‌بينى شده که ازجمعيت استاندارد بدست آمده است وجود خواهد داشت، ارقام مربوط به همه گروه‌هاى سنى با هم جمع مى‌شوند تا تعداد مجموع مرگ‌هاى منتظره بدست آيد. کار نهايي، تقسيم تعداد کل مرگ‌هاى پيش‌بينى شده، بر تعداد کل جمعيت استاندارد است که ميزان‌هاى سنى تطبيق‌شده يا استاندارد از آنها بدست مى‌آيد.

مثال ۱: در اين مثال نشان داده مى‌شود که:

- چگونه ميزان‌هاى اختصاصى سنى مرگ به‌ازاى هزار نفر جمعيت در شهر محاسبه مى‌شود.

- کاربرد اين ميزان‌ها براى جمعيت استاندارد به‌منظور بدست آوردن مرگ‌هاى پيش‌بينى شده و تعيين ميزان‌هاى سنى تطبيق شده يا استاندارد چگونه است (جدول محاسبه ميزان‌هاى مرگ تطبيق يا استانداردشده در شهر).

همانطور که در جداول زیر ديده مى‌شود پس از استاندارد کردن توزيع سنى ميزان خام مرگ از ۳/۸ به ۵۶/۶ کاهش يافته است. انتخاب جمعيت استاندارد تا حدى دلخواه است. بديهى است که اگر جمعيت‌هاى استاندارد متفاوت باشند براى ميزان مرگ خام مقادير متفاوتى بدست مى‌‌آيد ولى بايد يادآورى نمود که ميزان‌هاى استانداردشده به‌نحوى محاسبه مى‌شوند که بتوان بين آنها مقايسه به‌عمل آورد و هيچ مفهوم و معناى ديگرى جز اين ندارند.

معمول آن است که هنگام انجام مقايسه بين شهرهاى يک مملکت، در يک دامنه معين، جمعيت کل کشور بعنوان جمعيت استاندارد انتخاب مى‌شود. براى مقايسه در دوره چندساله مى‌توان جمعيت استاندارد براى آن دوره تهيه کرد. جمعيت استاندارد مورد استفاده در جدول محاسبه ميزان‌هاى مرگ تطبيق يا استانداردشده در شهر از نشريات سازمان بهداشت جهانى درمورد بهداشت براى همه (سرى ۴ ص ۷۷) اقتباس شده است.

جدول محاسبه ميزان‌هاى اختصاصى سنى مرگ در شهر

	سن			جمعيت وسط شهر			تعداد مرگ در سال			ميزان مرگ اختصاصى سنى در هزار نفر
	۰			۴۰۰۰			۶۰			۱۵
	۴-۱			۴۵۰۰			۲۰			۴/۴
	۱۴-۵			۴۰۰۰			۱۲			۳/۰
	۱۹-۱۵			۵۰۰۰			۱۵			۳/۰
	۲۴-۲۰			۴۰۰۰			۱۶			۴/۰
	۳۴-۲۵			۸۰۰۰			۲۵			۳/۱
	۴۴-۳۵			۹۰۰۰			۴۸			۵/۳
	۵۴-۴۵			۸۰۰۰			۱۰۰			۱۲/۵
	۶۴-۵۵			۷۰۰۰			۱۵۰			۲۱/۴
	جمع			۵۳۵۰۰			۴۴۶			ميزان مرگ خام = ۳/۸

جدول محاسبه ميزان‌هاى مرگ تطبيق يا استانداردشده در شهر

	سن			جمعيت استاندارد			تعداد مرگ منتظره			ميزان اختصاص سن مرگ در هزار نفر
	۰			۲۴۰۰			۳۶			۱۵
	۴-۱			۹۶۰۰			۴۲/۲۴۴			۴/۴
	۱۴-۵			۱۹۰۰۰			۵۷			۳/۰
	۱۹-۱۵			۹۰۰۰			۲۷			۳/۰
	۲۴-۲۰			۸۰۰۰			۳۲			۴/۰
	۳۴-۲۵			۱۴۰۰۰			۴۳/۴			۳/۱
	۴۴-۳۵			۱۲۰۰۰			۶۳/۶			۵/۳
	۵۴-۴۵			۱۱۰۰۰			۱۳۷/۵			۱۲/۵
	۶۴-۵۵			۸۰۰۰			۱۷۱/۲			۲۱/۴
	جمع			۹۳۰۰۰			۶۰۹/۹۴			-

مثال ۲: جدول نسبت سيگارى‌هاى قهار در بيماران مبتلا به سرطان ريه و گروه شاهد نشان مى‌دهد که در بررسى سرطان ريه و سيگارکشيدن ۴۲ درصد بيماران و ۱۸ درصد گروه شاهد جزو سيگارى‌هاى قهار بوده‌اند.

تطبيق سنى چنين انجام مى‌گيرد:

- نخست تعداد افراد هر گروه سنى (۱۰۰۰ = ۵۰۰ + ۵۰۰) با هم جمع و جمعيت استاندارد تهيه مى‌شود.

- از نسبت‌هاى سيگارى‌هاى قهار در گروه‌هاى سنى خاص (يعنى ۵۰ درصد و ۱۰ درصد در هر دو گروه بيمار و شاهد) در جمعيت استاندارد استفاده مى‌شود.

نشان داده شده که نشان مى‌دهد نسبت سيگارى‌هاى قهار هم در گروه شاهد و هم در گروه بيمار مشابه (۳۰ درصد) است و توجيه اختلافات مشاهده شده قبل، کلاً به‌علت اختلاف در ترکيب سنى است.

روش استاندارد کردن مستقيم تنها هنگامى مقدور است که ميزان‌هاى اختصاصى واقعى در زيرگروه‌هاى جمعيت موردمطالعه، همراه با تعداد اشخاص هريک از زيرگروه‌ها در دسترس باشند.

جدول نسبت سيگارى‌هاى قهار در بيماران مبتلا به سرطان ريه و گروه شاهد

سن

تعداد کل

بيماران

گروه شاهد

تعداد

سيگارى قهار

درصد

تعداد

تعداد سيگارى قهار

درصد

۴۹-۴۹

۵۰۰

۴۰۰

۲۰۰

۵۰

۱۰۰

۵۰

۵۰

۵۹-۵۰

۵۰۰

۱۰۰

۱۰

۱۰

۴۰۰

۴۰

۱۰

جمع

۱۰۰۰

۵۰۰

۲۱۰

۴۲

۵۰۰

۹۰

۱۸

جدول نسبت‌هاى سنى تطبيق‌شده

	سن			تعداد افراد			تعداد منتظره سيگارى‌هاى قهار در بيماران			گروه شاهد
	۴۹-۴۰			۵۰۰			۲۵۰ = ۱۰۰/۵۰ × ۵۰۰			۲۵۰ = ۱۰۰/۵۰ × ۵۰۰
	۵۹-۵۰			۵۰۰			۵۰ = ۱۰۰/۱۰ × ۵۰۰			۵۰ = ۱۰۰/۱۰ × ۵۰۰
	جمع			۱۰۰۰			۳۰۰			۳۰۰
	ميزان‌هاى تطبيق‌شده			۳۰ = ۳۰۰/۱۰۰۰ × ۱۰۰			۳۰ = ۱۰۰ × ۱۰۰۰/۳۰۰