کارکرد ارزش‌ها

ارزش‌هاى اجتماعى برخى نتايج اجتماعى به بار مى‌آورند که اهم آنها عبارت هستند از:

- وسيله سنجش ارزش اجتماعي، اشخاص و گروه‌ها هستند. همچنين به اعتبار وجود ارزش‌هاى اجتماعى است که نظام قشربندى که کم و بيش در همه جامعه‌ها وجود دارد امکان‌پذير مى‌گردد و به کمک آنها فرد مى‌تواند مقام، موقعيت و پايگاه خودش را در قضاوت ديگران تعيين کند و به اهميت نقش اجتماعى خود واقف گردد.

- ارزش‌هاى اجتماعي، شيوه‌هاى مطلوب انديشيدن و عمل کردن را در فرهنگ تعيين مى‌کند. ارزش‌هاى اجتماعى درونى شده و راهنماى رفتار، کردار، گفتار، انديشيدن، درک کردن، احساس کردن، ديدن، شنيدن و... افراد جامعه است و به‌وسيله ارزش‌هاى اجتماعى اس که فرد مى‌داند کجا، چه وقت و چگونه رفتار کند.

- ارزش‌‌هاى اجتماعى راهنماى فرد در انتخاب و ايفاء نقش‌هاى اجتماعى هستند. آنها در انتخاب کار، شغل، رشته تحصيلي، کسب دانش و ثروت، ازدواج و انتخاب همسر و فرزندآورى و غيره ... مؤثر است. به عبارت ديگر جامعه براى نقش‌هاى اجتماعى به درجات متفاوت ارزش متفاوتى قائل مى‌شود و همين باعث مى‌گردد که در انتخاب‌ و ايفاء نقش‌هاى افراد تأثير بگذارد.

- ارزش‌هاى اجتماعى نيازهاى مادى و معنوى افراد جامعه را برآورده مى‌سازند. مانند ارزش: قدرت، دانش، تقوي، احترام، سلامت، محبت، مهارت و ثروت.

- ارزش‌هاى اجتماعى با نوعى مراقبت و فشار اجتماعى همراه است. اشخاص را وادار مى‌کنند که مطابق آداب و رسوم اخلاقى مستقر در جامعه عمل کنند. افراد را به خير و نيکى تشويق و از اعمال نکوهيده اجتماعى باز مى‌دارد و الگوهاى رفتارى ممنوع شده را نشان مى‌دهد و احساس شرم، خطاکارى و محروميت که نتيجه نقص قوانين، مقررات و هنجارهاى پذيرفته اجتماعى هستند قابل درک مى‌کند. خلاصه آنکه ارزش‌هاى اجماع همراه با مجموعه‌اى از الگوهاى رفتارى است که با اعمال فشار بر اشخاص آنها را به محترم شمردن اين ارزش‌ها وادار مى‌کند.

- ارزش‌هاى اجتماعي، وسيله‌اى براى تحقق همبستگى اجتماعى هستند و مايهٔ وحدت و يکپارچگى اشخاص و گروه‌ها با جامعه است.

- ارزش‌هاى اجتماعي، نيک و بد، زيبا و زشت، شرافتمندانه و ننگ‌بار، دلپذير و ناپسند، معين و معلوم مى‌کند و مردم هر جامعه همچنين مى‌دانند که چه چيز در بين آنان شايستگى دارد که به خاطر آن زنده بمانند يا زندگانى آنها را در راه آن فدا کند.

ارزش‌هاى اجتماعى در ارزيابي، درجه‌بندى و رتبه‌بندى نقش‌هاى اجتماعى محول و محقق مؤثر هستند و باعث مى‌گردند تا اشخاص نقش‌ها و الگوهاى رفتارى را به‌صورت پيوسته‌اى از مهم‌ترين تا بى‌اهميت‌ترين ارزيابى و رتبه‌بندى کنند.

در جامعه کلى نيز نقش‌هاى متعدد شخص، از لحاظ ارزش متفاوت هستند. اين تفاوت ارزش نقش‌ها به‌طور عمده به نوع نهاد مسلط در فرهنگ مربوط است. البته تا حدودى نيز سن، جنس و ساير شرايط فردى در آن دخيل هستند. همان‌طور که نقش اقتصادي، ديني، سياسي، خانوادگى ممکن است در يک فرهنگ بالاترين ارزش اجتماعى را داشته باشد، هر فرد هم مى‌تواند براى خود يک نقش مسلط متفاوت داشته باشد.