ساختار اجتماعی

ساختار اجتماعى (Social Structure) به روابط و مناسبات نسبتاً ثابت و تقريباً پايدارى مى‌گويند که ميان افراد يا گروه‌هاى اجتماعى يک جامعه که تحت مجموعهٔ مشترکى از ارزش‌ها و هنجارهاى فرهنگى گرد آمده‌اند، برقرار باشد.

در واقع، ساختار اجتماعى مجموعه روابط و پيوندهائى است که ميان افراد، گروه‌ها و طبقات مختلف يک جامعه برقرار است و نهادها و رفتارهاى اجتماعى يا فرهنگى در آن جامعه براساس اين روابط ترتيب و تنظيم مى‌يابد.

ساختار اجتماعى داراى عناصرى است که مهم‌ترين آنها عبارتند از:

- پايگاه‌ها

- نقش‌ها

- گروه‌ها

- نهادها

پايگاه (Status) عبارت است از يک موقعيت در جامعه. نقش (Role) مجموعه الگوهاى رفتارى مورد انتظار و مسئوليت‌ها و مزاياى مربوط به يک پايگاه اجتماعى خاص است. گروه (Group) عبارت است از مجموعهٔ افرادى که به شيوهٔ منظم و براساس انتظارات مشترک دريارهٔ رفتار يکديگر، با هم در کنش متقابل به سر مى‌برند. به بيان ديگر، گروه را مى‌توان شامل تعدادى از انسان‌ها که نقش‌ها و پايگاه‌هاى آنان در ارتباط متقابل هم قرار دارد، نيز تعريف کرد. از آنجا که انسان‌ها اساساً 'افرادى هستند که با هم تعاون و همکارى دارند، بنابراين گروه‌هاى آنان بخش حياتى يک ساختار اجتماعى را تشکيل مى‌دهند' .

نهادهاى اجتماعى:

اگر جامعه‌اى خواهان بقاء خود است؛ بايد نيازهاى اساسى و اجتماعى معينى را برآورده سازد. شيوه‌هاى برآوردن اين نيازها را 'نهاد اجتماعي' (Social Instituton) گويند. در واقع، نهادها مجموعهٔ ثابتى از ارزش‌ها، هنجارها، پايگاه‌ها، نقش‌ها و گروه‌هائى هستند که حول محور يک نياز اجتماعى و اساسى به‌وجود مى‌آيند. بدين ترتيب، نهاد خانواده، تربيت و پرورش فرزندان را تدارک مى‌بيند و نهاد آموزش و پرورش، دانستنى‌هاى فرهنگى را به نوجوانان منتقل مى‌سازد. نهاد قضائى نيز که يکى از قديمى‌ترين نهادها است، به‌دنبال کشف علت‌هاى کجروى و کوشش براى پيشگيرى و درمان نيست، بلکه هدف اصلى آن، انتقام و قصاص است و در پى آن است تا با ايجاد ترس، تنبيه و توبيخ فرد خاطي، ديگران را از راه وى برحذر دارد.