جمعه, ۳۱ فروردین, ۱۴۰۳ / 19 April, 2024
مجله ویستا

گبّه


  کرباس
کرباس پارچه‌اى ساده و بدون نقش است که با نخ پنبه‌اى بافته مى‌شود. به‌دليل ارزانى از آن براى آسترى کفش، لايهٔ لباس، نظافت و بسته‌بندى کالا استفاده مى‌شود. اين نوع پارچه بيشتر در شهر يزد بافته مى‌شود.
  بقچهٔ حمام (لنگ)
در شهر يزد و برخى نقاط ديگر ايران پارچه‌اى با زمينهٔ ساده به‌رنگ قرمز با راه‌راه‌هايى به‌رنگ مشکى يا سُرمه‌اى در حاشيه با استفاده از نخ پنبه يا ابريشم مصنوعى بافته مى‌شود که از آن به‌عنوان لنگ يا بقچهٔ حمام استفاده مى‌کنند.
  شمد
شمد نوعى پارچه ابريشمى يا پنبه‌اى است که به‌عنوان روانداز استفاده مى‌شود. مواد اوليهٔ آن عبارتند از نخ پنبه‌اى براى تار و ابريشم به‌عنوان پود. رنگ آن بيشتر سفيد يا کرم است و بيشتر در شهرهاى شوشتر و بهبهان در استان خوزستان و برخى شهرها، و روستاهاى استان مازندران و گلستان بافته مى‌شود.
  باشلوق
نوعى پارچه ساده پشمى است که از پشم خودرنگ بافته مى‌‌شود و بيشتر به مصرف لباس‌هاى محلى مى‌رسد.
  دستمال
از انواع پارچه‌هاى دستباف ايرانى است که بيشتر در شهر يزد توليد مى‌شود. معمولاً در يزد دو نوع دستمال به‌نام‌هاى عشايرى و ابريشمى توليد مى‌شود.
  حصير
حصير يا بوريا فرشى است که از نى يا برگ درخت خرما يا ساير الياف گياهى بافته مى‌شود و به‌عنوان زيرانداز، سايه‌بان، ظروف، سبد و سينى مورد استفاده قرار مى‌گيرد. حصيربافى هنرى است دستى که در ايران سابقه‌اى طولانى دارد و با توجه به جنس مواد اوليه آن به طرق مختلف انجام مى‌شود.
  نمد
نمد شايد از قديمى‌ترين منسوجات پشمى است که توسط انسان بافته شده و منشأ آن به آسياى مرکزى و مغولستان باز مى‌گردد. از نمد، کلاه و کت و پوستين‌هاى خوبى ساخته مى‌شود. تهيه نمد نياز به هيچ‌گونه کارگاه يا دستگاهى ندارد. اساس تهيه آن دو خاصيت پشم يعنى پيچ‌وتاب داشتن و لايه‌لايه بودن آن است. از نمد بيشتر براى کف‌پوش استفاده مى‌شود. موادى که به پشم افزوده مى‌شود در مناطق مختلف تا اندازه‌اى با هم فرق دارد. در مازندران آب خالص و در فارس و کرمانشاه، آب و صابون به‌کار مى‌رود. نمدمالى مستلزم کار بدنى شديدى است که معمولاً به‌وسيلهٔ مردان انجام مى‌شود. نمدمالى يک روزه انجام مى‌شود. از مراکز نمدمالي، منطقهٔ ترکمن‌نشين اصطهبانات فارس، گيلان، مازندران، شيراز، قوچان، دزفول و ... است.
  گبّه
گبه نوعى از جنس قالى است که در بين عشاير و ايليات و بافندگان روستايى و شهرى به‌ويژه در جنوب و مرکز کشور و ايل قشقايى بافت آن متداول است. اين بافته با پرز و خواب بلند و تعداد پود زياد بافته مى‌شود.
گبّه درشت‌بافت و با گوشت زيادى که دارد زيرانداز خوبى براى عشاير و روستائيان به‌شمار مى‌رود. بافت گبّه با طرح‌هاى ذهنى و ابتکارى هندسى و نقوش حيوانات انجام مى‌شود.پشم مورد استفاده در نخ گبّه خودرنگ است که معمولاً از سه تا چهار رنگ تجاوز نمى‌کند. مقاومت گبّه بيشتر از قالى معمولى است. چون مواد اوليه آن طبيعى است.
  موج
موج پارچه دستبافى است بيشتر با طرح چهارخانهٔ درشت که تماماً از پشم بافته مى‌شود و چهارخانه‌هاى آن بيشتر در رنگ‌هاى سرمه‌اي، آبى سير، زرد و قرمز است. از موج بيشتر براى رختخواب پيچ، پشتي، رويهٔ کرسى و نظاير آن استفاده مى‌کنند. موج بيشتر در استان‌هاى کرمانشاه و کردستان بافته مى‌شود.
- موج لرى : دست بافته هاى موج منحصراٌ توسط روستاييان قشقايى و لر درکارگاه هاى مخصوص بافته مى شوند و به عنوان پتو براى فروش به بازار اورده مى شوند.گر چه بافندگان لر از رنگ هاى تيره استفاده مى کنند و مهارت بيشترى در اين کار به خرج مى دهند ، اما موج هاى قشقايى طرح هاى متنوع ترى دارند.
- موج قشقايى : با اين که ظاهر دست بافت هاى موج شباهت فراوانى به جاجيم دارد ، اما موج ها در دو تکه جدا به شيوه بافت اريب متعادل بافته و سپس به هم دوخته مى شوند . از طرف ديگر ، جاجيم ها به شيوه بافت پودرو و در نوارهاى بلند و باريک بافته و سپس در اندازه هاى دلخواه بريده و به يکديگر دوخته مى شوند . بر روى طرح هاى چپ و راست موج ها ، استفاده از رنگ هاى متناوب را بر روى زمينه اى از نوارهاى الوان مى توان مشاهده کرد.


همچنین مشاهده کنید