تأثير نور و هوا در رشد و سلامت طفل

طفل مانند ديگر موجودات زنده اعم از حيوانى يا گياهى، نياز به نور و هوا دارد. نور و هوا عليه بيمارى‌ها مبارزه مى‌کند. جريان خون و کليهٔ فعل و انفعالات حياتى را نگهدارى مى‌کند. بدن کوچک کودک ياد مى‌‌گيرد که گرماى بدن خود را در مقابل تغيير درجه حرارت، ثابت نگاه دارد. و لذا در مقابل بيمارى‌ها مقاوم و نيرومند مى‌گردد. نور روز به‌خصوص نور مستقيم خورشيد، بهترين عامل زايل کنندهٔ ميکروب‌ها است و در مقابلِ کليهٔ مولدهاى بيمارى که مى‌توانند به نحوى براى طفل خطرناک باشند؛ رعايت بهداشت، هر چه با دقت هم انجام شود، قادر نيست طفل را از تماس با ميکروب‌ها حفظ نمايد. ميکروب‌ها در همه جا وجود دارند، تابش نور به پوست بدن عناصرى را که عليه بيمارى‌هاى گوناگون مبارزه مى‌کنند حمايت نموده و براى مبارزه آماده مى‌کند.

- راشيتيسم:

راشيتيسم يا بيمارى انگليسى (نرمى استخوان‌ها) سابقاً از شايع‌ترين بيمارى بدن کودک قادر نيست که استخوان‌بندى لازم را در نوع صحيح توسط کلسيم تشکيل دهد. در نتيجه استخوان‌ها نرم مى‌ماند. خميدگى و تغيير شکل و تورم در استخوان سر، اختلال در نمو و رشد، از شکل افتادن نواحى ستون فقرات و قفسهٔ سينه، خميدگى و کوتاه ماندن اعضاء و غيره ظاهر مى‌گردد. اين تغيير فرم‌هاى بدن همچنان باقى خواهد ماند، و بيمارى‌‌هاى مختلف و ضعف اعضاء داخلى مانند قلب و ريه را سبب مى‌شوند. اغلب چلاقى، کوتاهى اعضاء، گوژپشتى و کوتوله‌اى، ناشى از همين بيمارى راشيتيسم است. اگر طفلى زود مبتلا به راشيتيسم شود، براى او از اين جهت خطرناک است که نرم شدن دنده‌هاى پائين، قفسهٔ سينه را مسطح کرده و بدين‌وسيله فضاى تنفس را ناکافى و کار تنفس را مختل مى‌سازد. براى دختران، بيمارى راشيتيسم ممکن است علاوه بر آنچه رفت، باعث تنگ شدن لگن خاصره شده و مانع وضع حمل گردد. علاوه بر اين اطفال مبتلا به راشيتيسم هميشه در معرض هجوم و حملهٔ بيمارى‌هاى مسرى قرار دارند. اين بيمارى در اثر کمبود ويتامين D عارض مى‌شود که فقط تحت‌تأثير نور به اندازهٔ کافى در بدن تشکيل مى‌گردد. ويتامين D در شير مادر نيز يافت مى‌شود. بنابراين نور طبيعى خورشيد وسيلهٔ مؤثرى است عليه راشيتيسم. ويتامين D را از طريق شيميائى نيز مى‌توان به‌دست آورد که در داروخانه‌ها تهيه شدهٔ آن موجود است.

مصرف قرص‌هاى ويتامين D براى مادر در زمان اوليهٔ زندگى طفل بايد با تجويز پزشک انجام گيرد. اين ويتامين علاوه بر قرص به‌صورت روغن (مايع) نيز تهيه مى‌گردد، ويتامين D را مى‌توان به مقدار زياد در يک‌بار يا به مقدار کم در دفعات متعدد مصرف کرد.

در کلينيک‌ها و زايشگاه‌ها که در مورد نوزادان عليه راشيتيسم اقدام مى‌گردد، مادر کارتى دريافت مى‌کند که در آن نوع و مقدار داروى لازم (ويتامين D) ذکر شده است. از اين کارت بايد به خوبى محافظت شود، و هر بار همراه نوزاد به پزشک ارائه گردد.

براى جلوگيرى از راشيتيسم بايد موارد زير رعايت گردد:

۱. تختخواب نوزاد به‌طور مايل يا با سر در نزديکى پنجره قرار بگيرد، به‌طورى که نور کافى به کودک برسد، اما نبايد نور مستقيم به چشم طفل بتابد.

۲. نوزاد بايد از بخارى دور نگاه داشته شود.

۳. نوزاد بايد روى تشک سفت و مسطحى در سبد يا کالسکه يا تختخواب قرار گيرد سر طفل بايد روى بالش کوتاهى قرار داشته باشد.

۴. در فصل زمستان از نوع قنداق زمستانى و به مجرد گذشت فصل سرما از نوع قنداق تابستانى بايد استفاده نمود.

۵. آيا مى‌توان از مشمع استفاده کرد يا نه؟ - اين بسته به تعداد کهنه‌ها و امکانات شستشوى آنها است. اگر مشمع به‌کار مى‌بريم بايد دقت شود که با پوشاندن با پتو و غيره کودک را از هوا دور نداريم. همچنين بخش‌هاى طرفين تختخواب به قدر کافى بايد قابل عبور هوا باشد. يک‌بار ديگر مشمع پرا ليگلند را به خاطر مى‌آوريم که اين نوع چقدر بر ساير مشمع‌‌ها برترى دارد. گذاشتن پوشش روى تختخواب بچه، مانع تابش نور مى‌ گردد، و اصولاً پوشش گذاردن در اطاق زائد است. به‌خصوص در زمستان، چون اشعهٔ نور، مانند گوهر ارزشمند است.

۶. معمولاً باید طفل را با یک پتوی پشمی سبک پوشاند. در فصل سرد ، روی نیمهٔ پائین بدن او یک لحاف هم قرار می‌دهیم (نیمهٔ بالای بدن را آزاد می‌گذاریم ) در تابستان پتو را در از برنامه حذف می‌کنیم و به‌جای آن یک قطعه پارچهٔ بزرگ قرار می‌دهیم. در اوقاتی که اطاق کاملاً گرم است طفل می‌تواند بدون پوشش باشد.

۷. تختخواب بچه را در روز لااقل یک بار باید کاملاً هوا دهیم. بهتر از همه وقتی است که او حمام می‌شود یا مشغول نوشیدن شیر است. ولی در زمستان باید توجه داشت که کودک پس از حمام در رختخواب سرد قرار نگیرد ، حتی عندالاقتضاء باید آن را گرم کرد. در هنگام تجدید هوای اطاق ، طبیعی است که طفل باید کاملاً پوشیده باشد ، یک پدر خوب در اطاقی که طفل وی خفته است سیگار نمی‌کشد.

۸. بالاتنهٔ طفل با لباس پنبه‌اى پوشيده شده است، در تابستان فقط يک پيراهن، و در فصول سرد ژاکت پنبه‌اى نيز روى آن اضافه مى‌گردد. اگر وقتى درجه حرارت اطاق پائين‌تر از ۱۷ درجه بود يک ژاکت کاموائى روى ژاکت پنبه‌اى بايد پوشاند. طفل اگر به‌طور صحيح مواظبت شود هرگز عرق نمى‌کند.

۹. تعويض منظم قنداق خود کار يک حمام را مى‌کند؛ البته يک حمام کوتاه مدت نور و هوا، در فصل گرم يا در اطاق کاملاً گرم (درجه حرارت ۱۸) مادر نبايد هنگام قنداق کردن زياد عجله کند، بلکه بهتر است کودک زمان کوتاهى آزاد گذارده شود. علاوه بر اين موقعيت خوبى است براى بررسى بدن طفل و ملاحظهٔ چگونگى پيشرفت و تکامل جسمى اين موجود کوچک. نوزاد وقتى خيلى کوچک است، در ابتدا به هر وضعى او را قرار بدهيم همچنان باقى مى‌ماند. پاهاى خود را خميده نگاه مى‌دارد. به اعضاء کوچک خود تکان خفيفى مى‌دهد و در مقابل تأثيرات خارجى اگر براى وى ناراحت کننده باشد، با فرياد جواب مى‌دهد. در اثناء ماه دوم معمولاً احساسات و حرکاتى از خود بروز مى‌دهد! مثلاً مى‌خندد، يا سرش را به اطراف مى‌چرخاند، وقتى او را روى شکم قرار مى‌دهيم سرش را بلند مى‌کند، حتى با کمک بازوانش خود را برمى‌گرداند. از اين اولين اقدام استقبال مى‌نمايد، و همچنين از اين زمان حس توجه او بيدار مى‌گردد.

۱۰. هنگامى که در تختخواب قرار دارد سرش را به جهتى مى‌چرخاند که از آن سمت نورى مى‌تابد يا بوئى استشمام مى‌گردد. در اين حال يک‌بار تقريباً تکانى در بازوان وى بدان سمت مشاهده مى‌گردد. از ماه سوم: ديگر شروع مى‌کند که اشياء را بگيرد. از ماه چهارم: پاها روز به روز فعال‌تر مى‌شوند. طفل از اين به بعد مرتباً شروع به دست و پا زدن مى‌کند.

اکنون بايد نوع لباس و قنداق طفل تغيير نمايد. اگر از ماه چهارم زير بغل او را بگيريم و بلند نمائيم آزمايش مى‌کند که پاهايش را مستقيم نگاهدارد، و خود شخصاً روى آن بايستد. در اواخر اولين نيمهٔ سال، دقت او براى آنچه در اطرافش مى‌گذرد زياد مى‌شود. در اين مرحله نيز مادر نبايد فراموش کند که هيچ 'زمان معين و عدد معين' به‌عنوان طبيعى بودن عرضه نمى‌شود. کودکانِ فوق‌العاده مستعد، پر تحرک و سالمى يافت مى‌شوند که به سرعت تکامل مى‌يابند، عده‌اى برعکس تنبل و آرام هستند و براى مدتى نمى‌خواهند خود را تکان بدهند. با اينکه بايد از مداخلهٔ مستبدانه در تکامل طبيعى اينگونه اطفال خودارى نمود، معهذا يک نرمش معين را در زير براى اين دسته از کودکان توصيه مى‌نمائيم: تمرينات سادهٔ دراز نمودن و خم نمودن اعضاء و تمرين سرپا نگاهداشتن جهت نيرومند نمودن ستون فقرات و ماهيچه‌هاى پشت. اگر مادرى اجراء چنين ورزش مدرن را وظيفهٔ خويش احساس مى‌کند، بايد حتماً طرز اجراء صحيح آن را از طبيبى بياموزد، زيرا اجراء غلط آن بدون خطر نخواهد بود.