تالاب‌ها

تالاب آلما‌گلى، مراغه

اين تالاب در ارتفاع ۲۴۰۰ مترى، در جنوب شرقى ارتفاعات سهند قرار دارد و ۲۰ هکتار مساحت دارد. تالاب پوشيده از نيزار و گياهان آبزى است که از نظر لانه گزينى پرندگانى نظير سرسبز و چنگر شرايطى مناسب دارد و به همين دليل داراى ارزش تفرجگاهى است.

تالاب امير كلايه (شيخ على كل)، شيرجوپشت، لاهيجان

تالاب اميرکلايه که در گذشته آن را «شاله‌کل» هم مى‌ناميدند، ‌ در بخش «شيرجو‌پشت» در شمال لاهيجان و در ۲۸ کيلومترى شمال غربى لنگرود، در نزديکى جادهٔ بندر کياشهر (حسن کياده) به لنگرود قرار دارد. تالاب در حدود ۱۱۰۰ هکتار مساحت دارد و عمق متوسط آن ۱/۸۵ متر است و در حال حاضر هيچ ارتباطى با دريا ندارد. اين تالاب از نظر گونه‌هاى گياهى بسيار غنى است و گياهان بسيار در آن روييده‌اند. در حدود ۵۱ گونهٔ گياهى در آن شناسايى شد‌ه‌اند. گياهان تالاب اميرکلايه در فصل بهار و تابستان سرسبزى بسيار به اين تالاب مى‌بخشند.

تالاب انزلى، انزلى

تالاب انزلى در ساحل جنوب غربى درياى مازندران - در غرب دلتاى سفيدرود و در جنوب بندر انزلى - گسترده است. اين تالاب از غرب به کپورچال و آبکنار، و از جنوب به صومعه‌سرا و بخش‌هاى شهرستان رشت، محدود است. محدودهٔ آب تالاب انزلى بيش از ۱۰۰ کيلومتر مربع است که آب رودها، نهرها و زهکش‌هاى کشاورزى واقع در حوزه‌هاى آبريز به آن مى‌ريزد.

ارزش‌هاى زيست‌محيطى و اقتصادى تالاب انزلى نقش ويژه‌اى در جغرافيا و حيات اجتماعى، اقتصادى، ‌ فرهنگى و سياسى استان گيلان دارد. نقش علمى تالاب در زمينه‌هاى مختلف جانورشناختى، گياه‌شناختى و زيست محيطى حائز اهميت است و پژوهندگان از آن به عنوان يک آزمايشگاه طبيعى رايگان در زمينه‌هاى گوناگون استفاده مى‌کنند. چشم‌اندازهاى زيباى تالاب، جاذبه‌هاى شگرف به منطقه بخشيده‌اند. محيط آبى و زندهٔ تالاب انزلى و ارتباط گستردهٔ آن با دريا، بسترى مطلوب براى تخم‌ريزى انواع ماهيان فراهم ساخته است. اين ماهيان، گذشته از اين که يکى از منابع مهم غذاى مردم‌اند، نقشى مهم در اقتصاد منطقه دارند. بيش از ۲۰ گونه ماهى در تالاب انزلى وجود دارد که ۱۱ گونه از آن‌ها بومى، ‌ هشت گونه مهاجر و يک گونه نيمه مهاجرند. ماهيان مهاجر مانند ماهى سفيد و سوف، براى تخم‌گذارى و زاد و ولد به تالاب مى‌آيند و پس از تخم‌ريزى دوباره به دريا باز مى‌‌گردند. ماهيان بومى مانند ماهى کپور و اردک ماهى به طور دايم در تالاب زيست مى‌کنند. ديگر ماهيان مهمّ تالاب عبارت‌اند از: سفيد، سوف، سيم، اردک ماهى، کلمه، ماش، کپور، ‌ سياه کولى، لاى ماهي. تالاب انزلى يکى از بهترين و مناسب‌ترين زيست‌گاه‌ها براى گونه‌هاى مختلف پرندگان مهاجر است. ده‌ها گونه از پرندگان مهاجر در مسير مهاجرت و سفر زمستانى تالاب انزلى را براى اقامت زمستانى انتخاب مى‌کنند. هر سال، پرندگان مهاجر مانند غاز، قو، اردک، مرغابى، چنگر، و ديگر پرندگان شناگر در پيرامون آن اسکان موقت مى‌گزينند. شکار و فروش اين پرندگان نيز، از منابع درآمد صيادان و ساکنان اطراف تالاب است. تالاب انزلى و جزيره‌هاى آن، چشم‌اندازهايى بسيار زيبا دارند و مشتاقان فراوان طبيعت را به سوى خود جلب مى‌کنند. حفظ و نگهدارى اين تالاب و سلامت محيط زيست آن، به عنوان يک سرمايهٔ بسيار ارزشمند ملى و محلى، يک وظيفه و رسالت تاريخى براى همهٔ‌ کسانى است که خود را در قبال جامعه مسئول مى‌دانند.

تالاب برم شير، بويراحمد(ياسوج)

اين تالاب با ۵۰۰۰ مترمربع مساحت، در درهٔ‌ تنگ شير بويراحمد واقع شده است. اين ناحيه از قابليت تفرجگاهى جالبى برخوردار است و مى‌‌تواند به محيطى مناسب براى گذران اوقات فراغت تبديل شود.

تالاب برم‌الون، بهمئى، كهكيلويه(دهدشت)

اين تالاب در بخش بهمئى از شهرستان کهگيلويه واقع شده و حدود ۸ هکتار مساحت دارد. در داخل و پيرامون اين تالاب گونه‌هايى از آبزيان و پرندگان آبى از جمله مرغ ماهيخوار، غاز و اردک وجود دارند.

تالاب بزوجق‌گلى، هشترود

اين تالاب در ۵۰ کيلومترى غرب شهرستان هشترود قرار دارد و تالابى دايمى است که مورد استفادهٔ پرندگان مهاجر قرار مى‌گيرد.

تالاب پير سليمان، اسدآباد

اين تالاب در دشت اسدآباد واقع شده و مهم‌ترين ويژگى آن تنوع پرندگان و پوشش گياهى فراوان در بهار و تابستان است.

تالاب چغاخور، گندمان، بروجن

تالاب چغاخور با مساحتى حدود ۲۳۰۰ هکتار يکى از زيباترين و بزرگ‌ترين تالاب‌هاى استان است. در حال حاضر در بهترين شرايط و موقعيت بارندگى، عمق آب تالاب به ۱/۵ متر مى‌رسد. رشته‌کوه زيباى کلار نيز در سمت جنوب غربى مشرف بر تالاب است که قلهٔ آن ۳۸۳۰ متر از سطح دريا ارتفاع دارد. تالاب را مرغزارى وسيع در بر گرفته که مساحت آن حدود ۷۰۰ هکتار برآورده شده است. اين مرغزار در ماه‌هاى ارديبهشت تا مهر که سطح آب تالاب رو به کاهش مى‌گذارد، از اين هم وسيع‌تر مى‌شود. اين ناحيه، آب و هوايى مرطوب با تابستان‌هاى معتدل و زمستان‌هاى سرد دارد و از نقاط ييلاقى چهارمحال و بختيارى محسوب مى‌شود.همه ساله هزاران نفر از اهالى داخل و خارج منطقه براى سياحت و اقامت‌هاى کوتاه مدت به اين ناحيه و مرکز سياحتى - زيارتى امام‌زاده حمزه على سفر کرده و از امکانات طبيعى آن برخوردار مى‌شوند.

از پائيز تا بهار هر سال هزاران پرندهٔ بومى و مهاجر در اين تالاب بسر مى‌برند و تخم‌گذارى مى‌کنند، اما در سال‌هاى اخير اقدامات تعر‌ض‌آميز متعددى زندگى تالاب را تهديد مى‌کند. يکى از مهمترين اين نوع اقدامات تخليهٔ زودرس و بيش از حد آب تالاب براى مقاصد زراعى در اراضى پائين دست است. اين تعرض‌ها نظام اکولوژيک تالاب را تا حدودى مختل کرده و موجب شده است که هر ساله بخشى از تخم و جوجهٔ‌ پرندگان مهاجر مجال رشد و تکامل پيدا نکنند.

از انواع پرندگان دائمى يا مهاجرى که در تالاب چغاخور شناسايى شده‌اند مى‌توان به انواع مرغابى، غاز و اردک، آنقوت، چنگر، انواع حواصيل، لک لک سفيد، خروس کولى و فلامينگو اشاره کرد.

در تالاب چغاخور غير از پرندگان ياد شده انواعى از آبزيان نيز زيست مى‌کنند که ماهى کپور و کولى از مهم‌ترين آن‌ها محسوب مى‌شوند. مسلماً گونه‌هاى ديگرى از پرندگان و آبزيان نيز در اين تالاب يافت مى‌شود که به دليل فقدان اطلاعات نمى‌توان در مورد آن‌ها اظهارنظر کرد.

تالاب حله، بوشهر

محل تلاقى دو رودخانهٔ دالکى و شاپور در منطقهٔ‌ حله تالاب بزرگى به وجود آورده است که يکى از تالاب‌هاى مشهور سراسر قلمرو جنوبى ايران محسوب مى‌شود. آب اين تالاب از سرريز جريان رودخانهٔ‌ دالکى و شاپور، بارندگى زمستانه و تا حدودى جزر و مد خليج‌فارس تأمين مى‌گردد. اطراف تالاب را نيزارى فرا گرفته و در داخل آن حيات گياهى و جانورى ويژه‌اى به وجود آمده است. از اين تالاب مى‌توان به عنوان يک اکوسيستم محلى بهره‌بردارى‌هاى تفرجى و پژوهشى به عمل آورد. اين تالاب محل زيست هزاران پرندهٔ آبزى مهاجر است که از آن جمله مى‌توان به درنا، حواصيل، گاچى‌رو، پرستو، ترنى، حمامى، بط، هفت‌رنگ، دراج و خردل اشاره کرد.

تالاب خرمالو، اهر

اين تالاب در ۴۲ کيلومترى جنوب غربى اهر قرار دارد و تالاب دائمى است که علاوه بر استفاده‌هاى کشاورزى، در فصل زمستان مورد استفادهٔ پرندگان مهاجر قرار مى‌گيرد.

علاوه بر موارد فوق، استان آذربايجان شرقى داراى تالاب‌هاى کوچک و فصلى زيادى است که از ذکر آنها خوددارى شود.