|
| منطقه حفاظت شده دنا، بويراحمد(ياسوج)
|
|
| منطقهٔ حفاظت شده دنا يک منطقهٔ کاملاً کوهستانى است. اختلاف ارتفاع بلندترين و پست‌ترين نقاط منطقه بالغ بر ۳۰۰۰ متر است. دنا داراى قله‌هاى بلند، ديواره‌هاى عظيم و دره‌هاى عميق است. در شرق دنا گردنه تاريخى «بيژن» قرار دارد و مرزهاى شمالى، غربى و جنوبى آن را رودخانه‌هاى «ماربر» و «بشار» احاطه کرده‌اند. رودخانه ماربر که در شمال دنا از شرق به غرب جارى است، يا گذشتن از چند روستا و تنگ خرسان به رودخانه «خرسان» تغيير نام مى‌دهد و پس از عبور از تنگه‌هاى باريک به رودخانه «بشار» مى‌پيوندد. محل پيوند رودخانه‌هاى خرسان و بشار، ناحيه‌اى جنگلى است که زيبايى خيره‌کننده‌اى دارد. ارتفاع اين محل از سطح دريا ۱۳۰۰ متر است که پائين‌ترين نقطهٔ منطقهٔ حفاظت شدهٔ دنا به شمار مى‌رود.
|
|
| کوههاى دنا به عنوان ذخاير منابع آب دره‌هاى متعدد و دامنه‌هاى آن نيز پر از چشمه‌هاى کوچک و بزرگ است. کوههاى دنا سرچشمه بسيارى از رودخانه‌هاى جنوب ايران است و به عنوان ذخيره‌گاه منابع آب، نقش تعيين‌کننده‌اى در زندگى مردم جنوب کشور دارد.
|
|
| منطقهٔ حفاظت شدهٔ دنا از نظر تنوع گونه‌هاى گياهى بسيار غنى است و با توجه به مجموعه درختان و گياهان جنگلى، مرتعى، دارويى، خوراکى و تزئينى، سرمايه ژنتيکى با ارزشى به حساب مى‌آيد. در ارتفاع ۲۵۰۰ مترى، جنگل‌هاى بلوط دامنه‌هاى جنوبى دنا را پوشانده است. در ميان درختان بلوط، گونه‌هاى مختلف جنگلى نظير : بن، کيکم، ارژن، زالزالک، شن و ارژن ديده مى‌شود. از ارتفاع ۳۵۰۰ متر به بالا، انواع گونه‌ها و گياهان علفى و بوته‌اى هر جا خاک باشد - سطح زمين را فرا گرفته است. از ارتفاع ۴۰۰۰ متر به بالا نيز گياهان کوچک و زيبايى، در پناه سنگ‌ها و شکاف صخره‌ها، از وزش بادهاى تند مصون مانده‌اند و خودنمايى مى‌کنند. همچنين بعضى گل‌هاى لاله که در دنا مى‌رويند، ويژه اين منطقه هست و در جاى ديگر ديده نمى‌شوند. گل بسيار زيباى «لاله بيشه‌زار» يکى از اين گل‌هاست.
|
|
| حيات‌وحش دنا معرف سيماى تنوع جانورى زاگرس است. خرسهاى قهوه‌اى بزرگ، کبک درى با جثه ۵ کيلوئى، انواع عقاب، پلنگ، گرگ و انواع گربه‌هاى وحشى در دنا زندگى مى‌کنند.
|
|
| در منطقهٔ حفاظت شدهٔ دنا امکان تماشاى پرندهٔ بسيار زيبا و نادر هما، که پروازى آرام و باشکوه دارد، بيش از هر جاى ديگر ايران است. همچنين پرندگانى نظير: شاهين، کبک، سنگ چشم، کمرکلى و انواع چکاوک‌ها و سهره‌ها در دامنه‌هاى دنا زندگى مى‌کنند. جانورانى مثل: سمور، راسو و سنجاب ايرانى که از زيباترين سنجاب‌هاى جهان است و در احياء جنگل بلوط نقش اکولوژيک بسيار مؤثرى دارد، به وفور در دنا ديده مى‌شوند.
|
|
| حفاظت از دنا باعث افزايش انواع گونه‌هاى جانورى اين منطقه شده است، به طورى که هم اکنون در کوهستان دنا براى ديدن خرس، بز و پازن، نيازى به دوربين چشمى نيست. منطقه حفاظت شده دنا صرف‌نظر از تنوع گونه‌هاى گياهى و جانورى، بنا به دلايل اقليمى و پديده‌هاى بارز زمين شناختى، از نظر آموزشى و پژوهشى نيز بسيار موردتوجه پژوهشگران زيست‌شناسى و زمين‌شناسى است. اين منطقه همچنين از نظر ورزش‌ها و تفريح‌هاى کوهستانى قابل توجه است.
|
|
| منطقه حفاظت شده هامون، زابل
|
|
| اين منطقه با ۰۶۲۲۰۱ هکتار وسعت شامل دشت هامون، درياچه يا تالاب هامون و رودخانه هيرمند مى‌شود. اهميت اين منطقه بيش‌تر به دليل زيستگاه انواع حيات وحش، امکان پرورش ماهى، وجود انواع پرندگان و تأمين علوفهٔ دام‌ها از نيزارها و استفاده از نى‌ها جهت حصيربافى مى‌باشد. پرندگان و جانوران وحشى اين منطقه عبارت‌اند از: پليکان و فلامينگو، پرندگان مهاجر آبى، تيهو، زنگوله بال، کورکر (باقرقره)، خرگوش، شغال، کفتار، کاراکال، يوزپلنگ، گراز و آهو.
|
|
| مراتع و نيزارهاى اطراف درياچه اغلب اوقات سرسبز و متراکم هستند و زيبايى خيره‌کننده‌اى به اين منطقه مى‌بخشند. اين اکوسيستم يکى از زيباترين تالاب‌هاى ايرانى است.
|
|
| منطقه حفاظت شده هفتاد قله، اراك
|
|
| منطقه حفاظت شده هفتاد قله با مساحتى معادل ۱۲۵۸۲ هکتار، در محدوده شهرستان‌هاى اراک و محلات و ناحيه کوچکى از شهرستان خمين واقع شده است. اين منطقه از شمال به مراتع قوچک، از غرب و شمال غربى به جاده آسفالته تهران - جنوب کشور، از جنوب غربى به دشت امام‌آباد، از جنوب به ارتفاعات انجدان، چنار و بزيجان و از شرق به ارتفاعات شانق و تپه ماهورهاى ورين، کهک و دره چاه مولا محدود مى‌شود. اين منطقه شامل مجموعه‌اى از ارتفاعات، تپه‌ماهورها و دشت‌هايى با پوشش استپى است و زيستگاه سه گونه از مهم‌ترين پستانداران بومى يعنى کل و بز، قوچ و ميش و آهو است. علاوه بر اين، مناطق کوهستانى آن داراى گونه‌هاى کمياب گياهان وحشى است که در حفظ و حراست خاک و تشکيل سفره‌هاى آب زيرزمينى اثر به سزايى دارند و در صورت از بين رفتن اين نوع پوشش، خاک فرسوده شده و در نتيجه سيل به وجود مى‌آيد که در تخريب سيستم‌هاى آبى نقش مهمى دارد و خسارت جبران‌ناپذيى به اقتصاد محلى وارد مى‌کند.
|
|
| هفتاد قله مجموعه کوهستانى است که از شمال به جنوب کشيده شده است. اين کوه داراى هفتاد برآمدگى يا قله است که هر يک نام مخصوصى دارد و تصور مى‌شود وجه تسميه هفتاد قله نيز به همين موضوع مربوط باشد. اين منطقه به دليل امتيازات خاص و وفور حيوانات وحشى قابل شکار از قديم جزء شکارگاه‌هاى مشهور ايران محسوب مى‌شده و بسيار مورد توجه سلاطين به خصوص در دوران قاجار بوده است و به همين علت تا سال ۱۳۴۹ از نظر حيات وحش و پوشش گياهى بسيار فقير شده بود، لذا همراه چند منطقه ديگر به عنوان منطقه ممنوعه اعلام و قرق شد. در سال ۱۳۵۳ به علت نياز منطقه به توسعه، نواحى و کوههاى انجدان، لته‌در، سله‌بهر، سراب ازنا، برآفتاب‌هاى کارچان و آقايى به منطقه اضافه و به عنوان منطقه حفاظت شده هفتاد قله اعلام گرديد. اين امر موجب بهبود وضع مراتع و حيات وحش منطقه شد، ولى در سال‌هاى ۱۳۵۷ و ۱۳۵۸ به علت درگيرى دولت و نيروهاى مردمى با مسائل انقلاب، اين منطقه همچون ساير مناطق مورد تخريب و تجاوز سودجويان قرار گرفت و ضمن نابودى نسل آهو، تعداد پستانداران وحشى در منطقه نيز به شدت کاهش يافت. با اين حال از سال ۱۳۵۹ با تلاش مأمورين سازمان حفاظت محيط زيست و همکارى مقامات اجرايى و قضايى، از اين تجاوزات جلوگيرى به عمل آمده است.
|
|
| اين منطقه زمستان‌هاى سرد و تابستان‌هاى معتدل دارد و متوسط بارندگى آن در حدود ۲۵۰ ميلى‌متر است، ولى به علت صخره‌اى بودن منطقه زياد برفگير نيست. برودت هوا نيز در زمستان‌هاى سرد گاهى به ۳۰ درجه زير صفر مى‌رسد. در صورتى که تابستان‌ها در مدخل دره‌ها، دماى هوا گاهى به ۳۸ درجه بالاى صفر مى‌رسد.
|
|
| منطقه حفاظت شده نئور، اردبيل
|
|
| منطقه حفاظت‌شده نئور با وسعتى در حدود يک هزار هکتار در ۳۰ کيلومترى شهرستان اردبيل واقع شده است. مهم‌ترين ويژگى اين منطقه درياچه نئور است و ويژگى اکوسيستم آن به عنوان زيستگاه بى‌‌‌مانند، ماهى قزل‌آلاى رنگين و پرندگان و جانوران آن است.
|
|
| منطقه‌هاى حفاظت شده و شكارگاه‌ها، استان گيلان
|
|
| استان گيلان به لحاظ ويژگى‌هاى زيست‌محيطى يکى از زيباترين منطقه‌هاى سرزمين ايران است که گونه‌هاى نادرى از گياهان و درختان جنگلى و حيات‌وحش را در خود جاى داده است.
|
|
| در زيستگاههاى استان گيلان، پستان‌دارانى از هفت راستهٔ جانورى زندگى مى‌کنند که مهم‌ترين اين گونه‌ها عبارتند از: سوسمارها، انواع لاک‌پشت و مار، سمندر، خارپشت، موش کور، حشره‌خوار آبزى، خفاش، گرگ، شغال، روباه، خرس قهوه‌اى، راسو، گورکن، شنگ، کفتار، گربهٔ جنگلى، سياه‌گوش، پلنگ، فلک خزر (خوک وحشى)، گوزن (مرال و گاو کوهى)، شوکا، خرگوش، تشى، موش شکول و خانوادهٔ پر تعداد موش. پرندگان مهاجر و بومى فراوانى در استان گيلان زمستان‌گذرانى و يا زندگى مى‌کنند که مهم‌ترين آنها عبارتند از: آبچليک، اردک‌ها، ختکاى پرسفيد، عروس غاز، غازها، قوى کنگ، فريادکش و نوک پهن حواصيل، باکلان، (قره غاز، آبقمبل)، پرندگان شکارى، پرستوهاى دريايى، توکا، چکاوک، چنگر، دارکوب، دم جنبانک، زاغى، سار، سيلم، بلبل و سينه‌سرخ، کاکايى، کبک، کشيم، کفچه‌نوک، گنجشک، لک‌لک، سسک، مرگوس، ماهى‌خورک، يلوه، خروس کولى و پاشلک.
|
|
| استان گيلان به لحاظ استقرار در کنار بزرگ‌ترين درياچهٔ جهان، زيستگاه گونه‌هاى متنوعى از آبزيان است. به جز ماهيان خاويارى ماهيان ديگرى نيز در زيستگاههاى آبى استان زندگى مى‌کنند که مهم‌ترين آنها عبارتند از: سفيد، کپور، سيم، سوف، سياه‌کولى، آمورسفيد، فيتوفاک، کفال و کليکا.
|
|
| حدود ۴۵۰ کيلومترمربع از مساحت استان در زمرهٔ مناطق حفاظت شده قرار گرفته‌اند که نام برخى از آنها عبارت‌اند از:
|
|
| ـ منطقهٔ حفاظت شدهٔ سياه‌کشم با ۳۵۱۵ هکتار در بندر انزلى
|
| ـ منطقهٔ حفاظت شدهٔ سرخانکل با ۱۵۰ هکتار در بندر انزلي.
|
| ـ منطقهٔ حفاظت شدهٔ لوندويل با ۹۴۹ هکتار در آستارا.
|
| ـ منطقهٔ حفاظت شدهٔ تالاب استيل با ۱۴۰ هکتار در آستارا.
|
| ـ منطقهٔ حفاظت شدهٔ اميرکلايه با ۱۲۳۰ هکتار در لاهيجان.
|
| ـ منطقهٔ حفاظت شدهٔ سلکه با ۳۳۶ هکتار در صومعه‌سرا.
|
| ـ منطقهٔ حفاظت شدهٔ ناواسالم با ۶۰۰۰ هکتار در تالش.
|
| ـ منطقهٔ حفاظت شدهٔ آلالان با ۸۰ هکتار در تالش.
|
| ـ منطقهٔ حفاظت شدهٔ ليسار با ۹۵۰۳۲ هکتار در تالش.
|
|
|
|
| اين منطقه در جنوب شرقى استان اصفهان و مرکزى واقع شده است. به نحوى که يک سوم اين منطقه جزو استان مرکزى محسوب مى‌شود. مديريت و حفاظت منطقه به عهده اداره کل حفاظت محيط زيست استان اصفهان است. اين منطقه نيز مانند هفتاد قله از نظر گونه‌هاى مختلف وحوش و گياهان داراى ارزش‌هاى تفرجگاهى حائز اهميت است.
|
|
| مناطق حفاظت شده و شکارگاه‌ها، استان لرستان
|
|
| وضع طبيعى استان و به ويژه ارتفاعات ، منابع آبى و پوشش گياهى متنوع آن ، باعث پيدايش و زندگى جانوران وحشى در کوهستان‌ها و دشت‌ها شده است. مهم‌ترين اين جانوران عبارت‌اند از : خرس قهوه‌اى ، گرگ ، گراز ، کفتار ، روباه ، شغال ، کل ، بز ، قوچ ، آهو ، پلنگ ، خدنگ و انواع خزندگان.
در اين استان پرندگانى مانند کبک ، تيهو و کبوتر نيز وجود دارند که بومى‌اند. گروهى ديگر از پرندگان منطقه مشتمل بر لک‌لک ، حواصيل ، غار ، درنا ، مرغابى ، عقاب و سار سينه پشت‌گلى (اُرمَليچ) هستند که همگى مهاجرند و هر ساله به هنگام مهاجرت‌هاى فصلى ، مدتى را در اين استان توقف و تخم‌گذارى مى‌کنند.
با وجودى که در گذشته ، کوههاى منطقه از نظر تنوع و فراوانى حيوانات وحشى معروف بودند ، اما به علت شکار بى‌رويه و غيرمجاز ، تعداد آنها رو به کاهش گذاشته است. سازمان حفاظت محيط زيست براى حفظ تنوع و افزايش جانوران و پرندگان استان ، مناطقى را حفاظت شده و شکار ممنوع اعلام کرده است. اشترانکوه و سفيدکوه خرم‌آباد و سفيدکوه دورود و دره‌نگاه در نزديکى دو رود در شمار مناطق شکار ممنوع و حفاظت شده هستند.
آب‌هاى استان نيز انواع ماهى‌ها از جمله زردماهى ، قزل‌آلا ، کپور و رنگين‌کمان دارند. در نقاطى مانند درياچهٔ گهر و تالاب‌هاى جنوب خرم‌آباد (حومهٔ بخش چهل دختر) و ماهى‌سراى بروجرد نيز ، انواع ماهيان حفظ و تکثير مى‌شوند. در غارهاى نزديک «ده‌لون» (نزديک تنگ هفت) بخش پاپى ، ماهى‌هاى کور استثنايى زندگى مى‌کنند که مورد توجه و مطالعهٔ شمارى از زيست‌شناسان خارجى قرار گرفته‌اند. ماهى کور از نادرترين ماهى‌هاى جهان است که در آسيا تنها دو گونهٔ آن ، يکى در موصل عراق و ديگرى در غار تنگ‌هفت شهرستان خرم‌آباد ، کشف شده است. اين ماهى که از خانوادهٔ غارماهيان است ، چشم و گوش ندارد و فقط در غارها و جاهاى تاريک زندگى مى‌کند و براى تهيهٔ غذا و فرار از خطر به طور غريزى از شاخک‌هاى حسى اطراف لب خود استفاده مى‌کند. اين گونهٔ ناياب ارزش‌هاى زيست‌شناختى و جهانگردى دارد.
|
