واکسیناسیون در مقابل مالاریا

کنترل مالاريا در جهان دور از حد مطلوب است. با توجه به آمار WHO سالانه ۱۰۰ تا ۱۵۰ ميليون مورد جديد گزارش مى‌گردند که شامل يک ميليون موارد کشنده‌اى است که بچه‌هاى کم سن و سال مناطق قاره آفريقا را مبتلا مى‌کند. تحقيقات روى مالاريا در سال‌هاى اخير هرچه بيشتر سيستماتيک و مدون شده است.

پيشرفت‌هاى عظيمى در درک ايمونولوژى بيمارى حاصل شده است. در واقع مکانيسم‌هاى ايمنى هومورال بعد از عفونت روشن شده است که اين مرهون توسعه تست‌هاى سرولوژيک مختلف است.

پاسخ اصلى در ايمنى مالاريا توسط فاز اريتروسيتيک عفونت با انگل ايجاد مى‌گردد و ايمنى هومورال يک عنصر اصلى در ايمنى اکتسابى به مالاريا مى‌باشد، در انسان اين مسئله همراه با افزايش قابل ملاحظه در ميزان سنتز ايمونوگلوبولين‌هاى سرم مى‌باشد. آنتى‌بادى‌هاى اختصاصى از گروه‌هاى IgM, IgG هستند در حالى‌که آنتى‌گلوبولين‌ها و هماگلوتين‌هائى نيز يافت شده‌اند. تنها يک قست از اين آنتى‌بادى‌ها يک اثر ايمنى و محافظتى دارا مى‌باشند. ولى ايمنى متقاطع در برابر انواع مختلف گونه‌ها وجود دارد که اين مطلب مؤثر بودن واکسيناسيون را تأئيد مى‌کند.

کودکان که مادران آنها در مناطق آندميک زندگى مى‌کنند، در مدت ۳ سال اول زندگى معمولاً ايمن مى‌شوند. تنها کمى بعد کودکان مستعد به بيمارى مى‌شوند که سپس به هزينه سنگين در بردارد و در مدت اولين ده‌سال زندگى کودکان درمان نشده به‌تدريج ايمنى کسب مى‌کنند.

اين ايمنى در ابتدا به‌صورت افزايش توليد گامتوسيت‌ها و در مرحله ثانويه به‌صورت افزايش توانائى براى تحمل پارازيتمى بالا بودن بروز علائم کلينيکى جدى ظاهر مى‌گردد. خصوصيات سرکوب‌کننده ايمنى پلاسموديوم توسعه و افزايش ايمنى محافظتى را به‌تأخير مى‌اندازد اين مطلب بيانگر علت توسعه آرام ايمنى تحت شرايط معمولى مى‌باشد. ايمنى محافظتى در اصل در مقابل اشکال خارج سلولى پارازيت مى‌باشد (اسپروزوئيت‌ها، مروزووئيت‌ها و گامتوسيت‌ها) پاسخ‌هاى ايمنى در مقابل آنتى‌ژن‌هاى اختصاصى گونه‌ها و مراحل رشد مى‌باشد. اين آنتى‌ژن‌ها روى سطح اشکال خارج سلولى واقع مى‌باشند.

بسيارى از پژوهشگران به‌دليل اثبات وجود ايمنى اکتسابى طبيعى نسبت به مالاريا بعد از ابتلاء به آن بيماري، به توسعه و تحقيق در مورد ساختن واکسن تشويق شدند. موش‌ها به‌عنوان مدل حيوانى براى آزمايشات استفاده شدند.

با توجه به چرخه زندگى پرازيت‌هاى مالاريا، انواع گوناگونى از واکسن مى‌تواند تهيه گردد:

- واکسن‌هائى که اسپيروزوئيت‌ها را هدف قرار داده‌اند: اين نوع واکسن‌ها از ايجاد عفونت در ميزبان مهره‌دار جلوگيرى مى‌کنند و يک حالت مقاوم و پاک در مقابل عفونت با پلاسموديوم‌ها ايجاد مى‌کنند.

- واکسن‌هائى که مروزوئيت‌ها را هدف قرار داده‌اند و از عفونى شدن اريتروسيت‌ها توسط آنها جلوگيرى مى‌کنند بنابراين با توليد اشکال پارازيت که علائم کلينيکى بيمارى را ايجاد مى‌کنند، مقابله مى‌نمايند. در حالى که ذخيره گامتوسيت‌ها را نيز کاهش مى‌دهند.

- واکسن‌هائى که گامت‌ها را هدف قرار داده‌اند اين‌گونه واکسن‌ها ميزبان مهره‌دار را مقاوم نمى‌کنند آنها گامت‌هاى مذکر را غيرفعال مى‌کنند و بارورى را غيرممکن مى‌سازند، بنابراين توسط جلوگيرى از عفونت حشرات و توليد اسپروزوئيت‌ها انتقال بيمارى را کاهش مى‌دهند. مطالعه موش‌ها نشان داده است که ايمنى اکتسابى برعليه پلاسموديوم‌ها مى‌تواند ايجاد گردد، ولى فاکتورهاى زيادى توسعه واکسن‌ها براى استفاده انسانى را به‌تعويق انداخته‌اند.

با استفاده از تکنيک کشت مستعد در محيط غيرزنده مراحل اريتروسيتيک فالسى پاروم رشد قابل ملاحظه‌اى در توليد پارازيت در سال‌هاى اخير حاصل شده است.

تکنيک اتصال سلولى {Hybridoma} که توسط کوهر و ميلسنتين تکميل شد منجر به توليد آنتى‌بادى‌هاى منوکونال خالص گرديده است، بعضى از اين آنتى‌بادى‌ها اثر حفاظتى و ايمنى داشته‌اند. اين آنتى‌بادى‌هاى منوکلونال براى ايزولاسيون آنتى‌ژن‌هاى خالص و اختصاصى داراى ارزش مى‌باشند.

اخيراً مورنو و پاتارايو واکسنى را امتحان کرده‌اند که اين واکسن توسط پديده هيبردينگ و پليمريزاسيون ۳ پپتيد جدا از هم که از مراحل غيرجنسى خونى انگل مالاريا تهيه شده بود به‌دست آمده بود. ايمنى و خاصيت دفاعى اين واکسن قبلاً در ميمون‌هاى ارزيابى شده بود که ايمنى محافظتى را نشان داده بودند. تجربه‌هاى بالينى بر روى افراد داوطلب مؤثر بودن و خوب متحمل شدن واکسن را نمايش دادند. گرچه برآورد نماى اپيدميولوژيک اين بيمارى قبل و بعد از معرفى يک برنامه وسيع واکسيناسيون در مناطق آندميک، کارى ضرورى به‌نطر مى‌رسد.

در آخر لازم به‌ذکر است که پيشرفت‌هاى اخير در کلونيزاسيون ژنتيکى DNA نوترکيب يقيناً منجر به پيشرفت آتى و توسعه برنامه وسيع توليد واکسن ضدمالاريا خواهد بود.