|
|
| |
نام فارسى |
|
هانوپريدول |
|
|
| |
نام انگليسى |
|
HALOPERIDOL |
|
|
| |
نام تجارى دارو |
|
Haldol . Peridol |
|
|
| |
گروه دارويى |
|
آنتي‌سايکوتيک |
|
|
| |
گروه شيميايى دارو |
|
بوتیروفنون |
|
|
| |
مكانيسم اثر |
|
باعث سرکوب کورتکس مغز، هیپوتالاموس، و دستگاه لیمبیک که کنترل‌کنندۀ فعالیت و پرخاشگری هستند، می‌گردد؛ همچنین باعث مسدود شدن تولید ناقلین عصبی توسط دوپامین در سیناپس می‌گردد؛ اثر آن مسدود کردن شدید آلفا آدرنرژیک و مسدود کردن آنتی‌کولینرژیک است؛ مکانیسم اثر ضدجنون دارو مشخص نمی‌باشد. |
|
|
| |
موارد مصرف |
|
اختلالات روانی، کنترل تیک‌ها یا حرکت غیرارادی، اثرهای حرکات طناب صوتی در سندرم Tourette؛ برای درمان کوتاه‌مدت در بچه‌های هیپراکتیو با فعالیت حرکتی شدید، درمان بلندمدت تزریقی دراسکیزوفرنی مزمن؛ موارد تثبیت نشده مثل درمان استفراغ در شیمی درمانی سرطان، اوتیسم کودکان، Chorea. |
|
|
| |
ميزان مصرف |
|
سایکوز: ابتدا ۵/۰ تا 5 میلی‌گرم خوراکی دو یا سه بار در روز براساس شدت بیماری؛ سپس دوز دارو تا مقدار دلخواه افزایش می‌یابد؛ که حداکثر تا 100mg در روز است؛ تزریق داخل عضلانی 5-2 mg هر یک تا هشت ساعت.
بچه‌های 12-3 سال: خوراکی/ داخل عضلانی ۰۵/۰ تا ۱۵/۰ میلی‌گرم به ازاء هر کیلوگرم در روز.
دکانوآت: دوز اولیه از طریق عضلانی به‌مدت 10 تا 15 روز دوز خوراکی به فواصل چهار هفته داده می‌شود؛ به‌صورت داخل وریدی مصرف نشود و حداکثر دوز دارو تا 100 میلی‌گرم.
اسکیزوفرنی مزمن:
بالغین: داخل عضلانی 15-10 برابر دوز خوراکی هر 4 هفته (دکانوآت).
بچه‌های 12-3 سال: خوراکی داخل عضلانی: ۱۵/۰ـ۰۵/۰میلی‌گرم به ازاء هر کیلوگرم در روز.
تیک‌ها یا حرکات غیرارادی/ حرکات طناب صوتی (سندرم Gilles de la Tourette):
بالغین:۵۰ـ۵/0 میلی‌گرم دو یا سه بار در روز به‌صورت خوراکی که تا گرفتن پاسخ مطلوب می‌توان دوز را افزایش داد.
بچه‌های 12-3 سال: 075/0-05/0 میلی‌گرم به ازاء هرکیلوگرم به‌صورت روزانه.
موارد منع مصرف: حساسيت مفرط، ديسکرازي‌هاى خوني، کوما، در بچه‌هاى زير سه سال، صدمه مغزي، سرکوب مغز استخوان، ايجاد حالتى شبيه به علائم ترک الکل و باربيتورات، بيمارى پارکينسون، آنژين، صرع، احتباس ادرار. |
|
|
| |
توضيحات دارو |
|
عوارض جانبی:
تنفسی: اسپاسم حنجره، تنگی تنفس، مهار تنفسی.
دستگاه عصبی مرکزی: علائم اکستراپیرامیدل: پارکینسون کاذب، دیس‌تونی، دیس کینزی، دیررس، خواب‌آلودگی، سردرد، سندرم تشنجاب بدخیم.
پوستی: حساسیت به نور، درماتیت.
چشم، گوش، حلق و بینی: تاری دید، گلوکوم.
گوارشي: خشکى دهان، تهوع، استفراغ، بي‌اشتهائي، يبوست، اسهال، زردي، افزايش وزن.
ادرارى تناسلي: احتباس ادرار، تکرر ادرار، شب‌ادراري، کاهش ميل جنسي، آمنوره (عدم قاعدگي)، ژنيکوماستي.
قلبى عروقي: کاهش فشارخون ارتواستاتيک، افزايش فشارخون، ايست قلبي، تغيير در نوار قلبي، بالابردن نبض.
احتياطات:
در حاملگى (در گروه C قرار دارد)، شيردهي، اختلالات تشنجي، فشارخون، بيمارى کبدي، بيمارى قلبى بااحتياط مصرف شود.
فارماکوکينتيک. جذب گوارشي: کامل (۶۰% به جريان خون عمومى مي‌رسد). شروع اثر: ۴۵ـ۳۰ دقيقه. اوج اثر: خوراکى ۶ـ۲ ساعت، عضلانى ۲۰ـ۱۰ دقيقه، دکانوآت ۱۰ـ۷ روز. انتشار: بيشتر به کبد و کمتر به کليه، طحال، قلب، ريه و مغز. متابوليسم: کبدي. دفع: بيشتر کليوى و کمتر از طريق مدفوع (نيمه عمر خوراکى ۳۷ـ۱۲ ساعت، عضلانى ۲۵ـ۱۷ ساعت، وريدى ۱۹ـ۱۰ ساعت).
تداخلات داروئي: مصرف داروهاى مخدر خواب‌آور و الکل باعث تضعيف CNS مي‌شود؛ باعث ازدياد اثر وارفارين مي‌شود؛ آنتي‌کولينرژيک‌ها باعث افزايش فشار داخل چشمى مي‌شوند؛ مصرف همزمان متيل دوپا باعث تسريع دمانس مي‌شود.
ملاحظات پرستاري:
پيگيرى آزمايشگاهي:
ـ بلع دارو، از طريق خوراکي؛ بيمار را از نظر دادن دارو به بيمار ديگر يا مخفي‌کردن آن بررسى کنيد.
ـ نسبت I&O: اگر دفع ادرارى کم است بايد مثانه را لمس کرد.
ـ بيليروبين، CBC، مطالعات ماهيانه عملکرد کبد.
ـ بررسى آزمايشگاهى ادرار قبل و در حين درمان طولاني‌مدت توصيه مي‌شود.
توصيه‌ها:
ـ اگر علائم خارج هرمى مشاهده شد بايد داروى ضدپارکينسون داده شود.
ـ تزريق عضلانى بايد در عضلات بزرگ صورت گيرد. از سرنگ ۲۱G استفاده شود.
ـ بيشتر از ۳ ميلي‌ليتر در يک محل تزريق نشود.
ـ در مصرف خوراکى با غذا يا شير مصرف شود.
روش تهيه / تجويز:
ـ کاهش سروصدا در اطراف بيمار، جلوگيرى از صداى بلند.
ـ تحرک و جابه‌جائى بيمار بايد تا موقع ثبات وى تحت‌نظر باشد بيمار بايد به‌علت امکان غش از ورزش کردن منع شود، بيمار نبايد براى مدت طولانى سرپا بايستد.
ـ افزايش مايعات بيمار جهت جلوگيرى از يبوست.
ـ در موقع خشکى دهان بايد از آدامس، مزمزه کردن و آب‌نبات استفاده کرد.
ـ نگهدارى دارو در ظروف محکم و مقاوم به نور.
ارزيابى باليني:
پاسخ درماني: در حالت هيجاني، توهمات، هذيان‌ها، بدبيني، بازسازى کلام و فکر پاسخ درمانى کاهش مي‌يابد.
افسردگى دوقطبى در بيماران؛ اين دارو ممکن است سبب تغييرات سريع خلقى شود.
خلق و خو: از دست دادن هوشياري، عدم آگاهى به زمان و مکان، کاهش رفلکس‌ها، راه رفتن، تعادل، اختلالات الگوى خواب.
فشارخون در حالت ايستاده و خوابيده: نبض و تنفس را هر ۴ ساعت در ضمن کنترل کنيد.
منگي، غش، تپش قلب، افزايش نبض پيشرونده.
علائم خارج هرمى مثل آکينزي، (عدم توانائى در نشستن، عدم حرکت)، ديس کنزى تأخيرى (حرکات عجيب و غريب فک، دهان، زبان، اندام‌ها)، پارکينسون کاذب (سفتي، لرزش‌ها، تلوتلو خوردن، راه رفتن درهم و برهم).
بررسى روزانه تورگور پوستي.
در مورد سندرم بدخيم نورولپتيک (NMS): بالا رفتن درجه حرارت، تاکي‌کاردي، هيپرترمى (علائم ناپايدارى آتونوميک) سفتى عضلاني، تغيير قواى ذهنى و افزايش کراتينين فسفوکيناز يا CPK نارسائى قلبي، تنفسي، کليوي، کوما.
يبوست، احتباس ادرارى روزانه؛ در صورت بروز اين حالات، حجم آب دريافتى مريض را افزايش دهيد.
آموزش به بيمار و خانواده:
ـ به آنها گوشزد کنيم که افت فشار خون ارتواستاتيک در غالب موارد وجود دارد و بنابراين بيمار بايد تدريجاً از حالت نشسته يا درازکشيده به حالت ايستاده درآيد.
ـ حداقل ۳۰ دقيقه پس از تزريق عضلانى دارو به حالت درازکش بماند.
ـ از وان آب داغ، دوش آب داغ، يا حمام‌هائى که باعث افت فشار خون مي‌شوند، امتناع کنند.
ـ از قطع ناگهانى دارو به‌خاطر علائم اکستراپيراميدال احتمالى پرهيز کند؛ و دارو بايستى به‌تدريج قطع گردد.
ـ از مصرف داروهاى بدون نسخه (OTC) مگر با تجويز پزشک اجتناب کند؛ و اين امر به‌خاطر ايجاد تداخل داروئى است؛ از مصرف الکل و داروهاى مضعف عصبى که باعث افزايش خواب‌آلودگى مي‌شوند امتناع کنند.
ـ براى جلوگيرى از سوختگى در معرض نور مستقيم آفتاب قرار نگيرند.
ـ رعايت رژيم داروئي، جهت کانديديازيس دهانى بايد بهداشت دهان به‌طور کامل رعايت شود.
ـ تارى ديد، زردي، لرزش، و اختلالات عضله را گزارش نمايد.
ـ به‌علت پائين‌آمدن آستانه ضد تشنج، در افراد دريافت‌کننده داروهاى ضدتشنج بااحتياط تجويز شود (دوز داروها را تغيير ندهيد).
ـ احتمال ايجاد گرمازدگى در آب و هواى گرم وجود دارد، پس بايد احتياطات لازم جهت ماندن در هواى خنک را رعايت کنند.
تداخل با تست‌هاى آزمايشگاهي:
افزايش: آزمايشات عملکرد کبدي، آنزيم‌هاى قلبي، کلسترول، قندخون، پرولاکتين، بيليروبين، يد متصل به پروتئين، کوليت استراز، يد ۱۳۱.
کاهش: هورمون‌ها (در خون و ادرار).
مثبت کاذب: تست‌هاى حاملگي، فنيل‌کتون اوري.
منفى کاذب: استروئيدهاى ادراري.
درمان مصرف بيش از حد دارو: تحريک حالت استفراغ، شستشو با ذغال فعال‌شده در صورتي‌که دارو به‌صورت خوراکى مصرف شده است، براى مريض لوله تنفس گذاشته شود، نبايد استفراغ را تحريک کرد. |
|
|
|
