شکارگاه‌ها و زیستگاه های حیات وحش (۷)

مناطق حفاظت شده و شكارگاه‌ها، استان كهكلويه‌وبويراحمد

استان کهگيلويه و بويراحمد يکى از زيباترين استان‌هاى کشور است که ترکيب کوه، دشت، جنگل و عناصرى همچون چشمه‌هاى طبيعى، آبشار و ... را يکجا در خود دارد. يکى از زيباترين عناصر طبيعى استان منطقهٔ حفاظت شده دنا است که موزه‌اى بزرگ و باز از تنوع گياهان، ‌ جانوران و پديده‌هاى طبيعى ديگر مى‌باشد:

مناطق حفاظت شده و شكارگاه‌ها، استان كرمان

انسان همواره با دخالت در نظام پيچيدهٔ اکوسيستم‌هاى طبيعى موجب به خطر انداختن حيات خود و ساير موجودات گرديده است. به منظور تضمين بقا و تداوم اکولوژيک و حفظ تنوع ژنتيکى جانوران، انتخاب قسمت‌هايى از طبيعت و تحت حفاظت قرار دادن آن به صورت يک ذخيره‌گاه زيستى براى نسل امروز و نسل‌هاى آينده ضرورت يافته است. براى حصول به چنين هدفى سياست‌هاى مختلفى به کار گرفته شده که معتبرترين آن‌ها طبقه‌بندى ده‌گانهٔ اتحاديهٔ بين‌المللى حفاظت از محيط و منابع طبيعى است. براين اساس در ايران نيز مناطقى برگزيده شده و تحت عنوان ذخيره‌گاه زيستى و مناطق حفاظت شده اداره مى‌شوند.

در استان کرمان به لحاظ موقعيت جغرافيايى، طبيعى و شرايط اقليمى، ‌ گونه‌هاى مختلف حيوانات وحشى و اهلى در قسمت‌هاى کوهستانى و جلگه‌اى آن زندگى مى‌کنند. به همين خاطر نيز مناطقى از محدودهٔ استان تحت حفاظت سازمان محيط زيست قرار گرفته و از نظر صيد وشکار جزء‌ نواحى ممنوع اعلام شده است. از مناطق حفاظت شدهٔ استان که ويژگى‌هايى درخور توجه دارند مى‌توان به مناطق خَبر و ارزوئيه بافت اشاره کرد. در اين نواحى پرندگانى نظير کبک، تيهو، سينه سياه و انواع قوش و شاهين و کبوتر وحشى زندگى مى‌کنند. در نواحى سردسيرى و گرمسيرى استان نيز حيواناتى مانند پلنگ، يوزپلنگ، گرگ، روباه، خرس سياه، شغال، کفتار، خرگوش، انواع مار، کل، بز، ميش، قوچ زندگى مى‌کنند و در دشت‌ها گورخر نيز وجود دارد که قبلاً تعداد گورخرها زياد بوده‌اند ولى در اثر شکار بى‌رويه، نسل آن در حال نابودى است.

اين نوع مناطق نيز جهانگردان ويژه‌اى دارند و معمولاً علاقه‌مندان طبيعت، حيات وحش و پژوهشگران زيست‌شناسى و غيره از اين نوع نواحى ديدن مى‌کنند.

مناطق حفاظت شده،‌ حيات وحش و شكارگاه‌ها، استان گلستان

مناطق حفاظت‌شده و پارک‌هاى ملى به دليل ويژگى‌هاى استثنايى و متنوع، نمونه‌هاى بکرى جهت مقايسه تطبيقى با طبيعت دست خورده مى‌باشند و از جمله کانون‌هايى هستند که به دليل ويژگى‌هاى خاص، از ميدان عمل وسيعى در ارائه شرايط طبيعى تحقيقاتى، آموزشى و تفرجگاهى برخوردارند و به طور يک جا موارد فوق را با کيفيتى مطلوب در اختيار مى‌گذارند. پارک‌هاى ملى با چشم‌اندازهاى زيبا و چشم‌گير از نمودهاى طبيعى نظير کوهسارها، دره‌ها، رودخانه‌ها، ‌ آبشارها، چشمه‌سارها و به عنوان آخرين مأمن مطمئن گونه‌هاى گياهى و جانورى نادر و کمياب مجموعه زيبا و استثنايى از آثار طبيعى را تشکيل مى‌دهند. سازمان حفاظت محيط زيست ضمن حفظ اين کانون‌هاى زيستى به عنوان ميراث‌هاى طبيعى براى نسل حاضر و نسل‌هاى آتى، ‌ شرايط مطالعات زيست محيطى را نيز براى استفاده محققان و مردم فراهم مى‌آورد.مردم عادى ضمن استفاده‌هاى تفرجگاهى، با ارزش‌هاى معنوى طبيعت نيز آشنا مى‌شوند تا به عنوان حاميان و حافظين واقعى محيط زيست در حفظ آب و خاک خود کوشا باشند. اهم مناطق حفاظت شده و شکارگاه‌هاى استان عبارتند از :

مناطق حفاظت‌ شده و شكارگاه‌ها، استان ايلام

در مناطق کوهستانى و ميان جنگل‌هاى استان ايلام جانوران مختلفى زندگى مى‌‌کنند که مهم‌ترين آن‌ها عبارتند از : کل، بز، ‌ قوچ، ميش کوهى، ‌ پلنگ، خرس، گراز، گرگ، روباه، شغال، خرگوش، ‌ راسو، سنجاب، عقاب، شاهين، ‌ کرکس، کبک معمولى، تيهو، هوبره، دراج، ‌ آهو و ... گويا در گذشته در برخى مناطق استان شير و ببر نيز مشاهده شده است.

تعداد زيادى از پرندگان مهاجر، مخصوصاً غاز، پرستو و چلچله، به مناطق گرمسيرى استان مهاجرت مى‌‌کنند.

در قلمرو استان ايلام شکارگاه‌هاى متعددى وجود دارد که اهم آن‌ها به تفکيک شهرستان عبارتند از:

شکارگاه‌هاى مهران شامل ‌: کوه گنجى ويس، دربند کوه، ‌ تنگ شور شيرين، ‌ باجک، اناران، نصريان، بيشه‌ دراز، ميمک، بان سرو، ويژدروند، قله بزنان، کوه نخجير، پشته شوهان، بان رحمان، گلان، کولگ، خليفه و بان ويزه.

شکارگاه‌هاى دهلران شامل : قيل، اناران، کوه‌هور و کور، دينارکوه، تپه ماهورهاى بيات و موسيان.

شکارگاه‌‌هاى دره‌ شهر شامل : زرانگوش، شيخ مکان، تنگ بهرام چوبينه، گاوميشان، فيلمان، پشته مهتابى، ماژين، ارتفاعات و دامنه‌هاى کبيرکوه.

شکارگاه‌هاى شيروان و چرداول شامل : کوه سفيد قلاجه، ارتفاعات سيوان بدره، تنگ قير، ارتفاعات زنجيره و تنگ سازوبن.

برابر گزارش حفاظت محيط زيست استان ايلام، به منظور حفظ و احياى حيات‌وحش مناطقى از استان «محدودهٔ شکار ممنوع» اعلام گرديده که عبارتند از : مانشت، ‌ شش کلان (رنو)، شره زول، قلندر، گچان و بانکول. همچنين «آثار طبيعى ملى دهلران» شامل غار خفاش، چشمهٔ آبگرم و چشمه قير مورد حفاظت قرار گرفته است. مجموع وسعت اين محدوده‌ها ۱۴۰۰ هکتار اعلام شده است.

مناطق حفاظت‌شده، استان زنجان

تنوع آب و هوايى و شرايط متفاوت اقليمى قاط مختلف استان، زمينه‌ساز پيدايش تنوع گياهى و جانورى شگفت‌انگيزى شده است. گونه‌‌هاى جانوريِ حيات‌وحشِ استان زنجان به چهار گروه تقسيم مى‌شوند:

پستانداران مشتمل بر قوچ، ميش، کل، بز و آهو، هم‌چنين خرس، پلنگ‌، گرگ، کفتار، خرگوش سياه، گربهٔ وحشى، روباه، شغال، خرگوش، سنجاب، گورکن، سمور و گراز.

پرندگان بومى مشتمل بر کبک، تيهو، فاخته، قمرى، ياکريم، انواع عقاب، کبوتر، کرکس، لاشخور، دليجه، مرغابى، لک‌لک، کلاغ، سار، زاغى، غراب، حواصيل و بوتيمار.

پرندگان مهاجر مشتمل بر هوبره، فلامينگو، ‌ درنا، پليکان، انواع غاز، انواع مرغابى، چنگر، باقرقره، خروس کولى و آنقورت.

آبزيان مشتمل بر انواع ماهيان از قبيل : کپور، قزل‌آلا، سياه‌‌کولى، زردپر، سوف و بزماهي.

مناطق حفاظت‌شده و پارك وحوش، استان سمنان

استان سمنان به دليل موقعيت و امکانات مناسب طبيعى و وسعت کافى، جايگاهى مناسب براى حيات وحش به شمار مى‌آيد. قسمت‌هاى شمالى استان که سردسير است و بارندگى نسبتاً زياد دارد، منطقه‌اى جنگلى و کوهستانى با پوشش گياهى خوب است. قسمت‌هاى ميانى و منطقهٔ دشتى که نسبت به شمال استان بارندگى کم‌ترى دارد نيز از پوشش گياهى مناسب برخوردار است. قسمت جنوبى شامل کوير نمک است با بارندگى بسيار کم و پوشش گياهى بسيار محدود. در اين مناطق، زمينه‌هاى مساعد طبيعى و اقليمى براى ايجاد زيستگاه حيات‌وحش فراهم است.

با توجه به تنوع آب و هوايى استان مى‌‌توان انواع حيوانات وحشى کمياب، پرندگان‌، خزندگان و پستانداران را به صورت پراکنده در قسمت‌هاى شمالى (کوهستانى) و قسمت‌هاى ميانى (دشتى) و قسمت‌هاى جنوبى (کويرى) مشاهده کرد.

بيشترين گونه جانوران وحشى اعم از پرندگان، پستانداران، خزندگان و آبزيان که در سطح استان مشاهده مى‌شوند عبارت‌اند از : کل، بز، ميش، گورخر، يوزپلنگ، پلنگ، آهو، جبير، مرال، (گاو کوهى)، شوکا، ‌ خرس، سمور، موش خرما، گربه وحشى، گرگ، روباه، کفتار، خوک وحشى، خرگوش، گورکن، کرکس، باز، عقاب، شاهين، دليجه، حواصيل، ‌ مرغابى، تيهو، غاز، آنقوت، باقرقره، لک‌لک، جوجه خور، نوک دراز، فاخته، بلدرچين، دارکوب، کاکلى، قمرى، چنگر، ماهى قزل‌آلا، ماهى سياه.

از گونه‌هاى جانورى فوق که در سطح استان مشاهده مى‌شوند، تعدادى از قبيل کل، بز، ميش، قوچ، پلنگ، خرس قهوه‌اى، خوک وحشى، کبک، تيهو، عقاب، کرکس در مناطق کوهستانى و دشتى استان و تعدادى نيز نظير گورخر، يوزپلنگ و خزندگان در مناطق جنوبى و کويرى که محيط‌هاى مناسبى جهت زيست آنهاست، ادامهٔ‌ حيات مى‌دهند.

در استان سمنان سه منطقهٔ‌ حفاظت شده وجود دارد که اين مناطق از لحاظ ضرورت حفظ و تکثير نسل جانوران وحشى و حفظ و احياء رستنى‌ها و وضع طبيعى آن‌ها داراى اهميت خاص هستند و تحت حفاظت قرار گرفته‌‌اند. اين سه منطقه عبارت‌اند از:

- منطقهٔ حفاظت شدهٔ خوارتوران در جنوب شرقى شاهرود که از نظر وسعت بزرگ‌ترين منطقهٔ‌ حفاظت شدهٔ ايران محسوب مى‌شود و مساحت آن برابر با ۰۰۰‚۰۰۶‚۱ هکتار است. حيوانات عمدهٔ منطقه عبارت‌اند از : کبک، تيهو، هوبره، باقرقره، خرگوش، تشى، گرگ، شغال، کفتار، قاراکل (قره‌گل)، پلنگ، گورخر، آهو، جبير، کل، بز، قوچ و ميش.

اهميت اين منطقه به دليل وجود نوعى گورخر معروف به نام گورخر ايرانى است که چه از نظر تعداد و چه از نظر نوع و گونه، نه تنها در ايران، بلکه در جهان بى‌مانند است.

- منطقهٔ حفاظت شدهٔ خوش ييلاق که در شمال شرقى شهرستان شاهرود با مساحتى برابر ۱۵۶ هزار هکتار قرار گرفته است. حيوانات وحشى اين منطقه عبارت‌اند از : کبک درى، تيهو، قرقاول، هوبره، ابيا، خرگوش، تشى، گرگ، شغال، روباه، خرس قهوه‌اى، قاراکل (قره‌گل)، گربهٔ جنگلى، يوزپلنگ، گورخر، مرال و آهو.

- منطقهٔ حفاظت شدهٔ خوش ييلاق که در شمال شرقى شهرستان شاهرود با مساحتى برابر ۱۵۶ هزار هکتار قرار گرفته است. حيوانات وحشى اين منطقه عبارت‌اند از : کبک درى، تيهو، قرقاول، هوبره، ابيا، خرگوش، تشى، گرگ، شغال، روباه، خرس قهوه‌اى، قاراکل (قره‌گل)، گربهٔ جنگلى، يوزپلنگ، گورخر، مرال و آهو.

در حال حاضر بهره‌بردارى از حيات‌وحش تنها بهره‌بردارى از گوشت و پوست حيوانات نست، بلکه با گذشت زمان اين قبيل ارزش‌ها هر چه بيشتر جاى خود را به ارزش‌هاى زيبايى شناختى، گردشگاهى، آموزشى، پژوهشى و ورزشى داده است. از اين رو، وضعيت طبيعى حيات‌وحش استان سمنان را بايد به مثابه يکى از جاذبه‌ها و ابزارى در جهت توسعهٔ صنعت ايرانگردى و جهانگردى مورد توجه و بررسى قرار داد.