اکتبر آزمایشگاهی برای مونتاژ روشنفکرانه

در بهار ۱۹۲۷ آیزنشتاین از طرف کمیتهٔ مرکزی حزب کمونیست و سُوْکینو مأموریت یافت تا فیلمی به یادبود سالگرد انقلاب بلشویکی بسازد. آیزنشتاین با همکاری گریگوری اَلکساندرُف (Grigori Alexandrov) (۱۹۸۴ - ۱۹۰۳) فیلمنامه‌ای پر از جزئیات بسیار به‌نام اکتبر نوشتند که تاریخ سراسر انقلاب را در بر می‌گرفت. این فیلمنامه با استفاده از صدها خاطرات شخصی و مصاحبه و مطالعهٔ حلقه‌های خبری و روزنامه‌ها و همچنین با استفاده از کتاب ده روزی که دنیا را تکان داد نوشتهٔ جان‌رید فراهم آمده بود.

اما آیزنشتاین همان کاری را کرد که در فیلم رزمناو پوتمکین کرده بود. به این معنی که حوزهٔ داستان را به‌شدت محدود کرد و تنها بر چند بخش نمایشی - وقایع مربوط به پتروگراد (اکنون سنت‌پترزبورگ؛ و در هنگام فیلمبرداری لنینگراد) - از فوریه تا اکتبر ۱۹۱۷ متمرکز شد. برای ساختن این فیلم امکانات وسیعی، از جمله امکانات ارتش و نیروی دریائی، در اختیار آیزنشتاین قرار گرفت و فیلمبرداری این فیلم برای بازسازی جنگ توده‌ها، هجوم و بمباران کاخ زمستانی با حضور صدها هزار بازیگر و غیره در طول شش ماه، زندگی شهر پتروگراد را مختل کرد. هنگامی‌که تدوین فیلم در نوامبر ۱۹۲۷ به پایان رسید طول فیلم به حدود سیزده هزار فیت یا کمی کمتر از سه ساعت بالغ می‌شد، و ادموند میزل آهنگی به دقت منطبق با فیلم برای آن ساخت.

لئون تروتسکی (۱۹۴۰ - ۱۸۷۹)، که در داستان این فیلم به‌عنوان کمیسر جنگ نقش بسیار مهمی در انقلاب و جنگ داخلی بر عهده داشت، در جریان تولید فیلم از مقام پولیت بورو (Politburo) (کمیتهٔ اجرائی) حزب کمونیست خلع شد و به دستور یوسیف استالین (۱۹۵۳ - ۱۸۷۹) تبعید شد، لذا آیزنشتاین ناچار شد چندین هزار فیت از صحنه‌های مربوط به رهبر مخلوع را حذف و حضور او را محدودتر کند. هنگامی‌که این نسخهٔ بی‌یال و دم سرانجام در ۱۹۲۸ به نمایش عمومی درآمد استقبال چندانی از آن نشد. تماشاگران مونتاژ روشنفکرانه و انتزاعی آن را در نمی‌یافتند و منتقدان حزبی به اتهام 'فرمالیست بودن' به تندی به آن حمله کردند، و این اتهام مبتنی بر انحرافی عظیم از مقررات استالینیستی به‌صورت رسمی اعلام شد.