|
| امامزادهٔ عبداللّه كوران، روستاى كوران، اسفراين
|
|
| بناى اين امامزاده در ۳۰ کيلومترى مغرب اسفراين و در نزديکى آبادى کوران قرار گرفته است. اين بنا که داراى طرح مستطيل است، طول آن از بيرون ۱۶/۴۰ و عرض آن، ۱۱ متر است. داخل بنا، چهارگوش و اندازهٔ هر ضلع آن ۵ متر است و دو تاقچه در آن ديده مى‌شود. جبههٔ غربى بنا از بيرون داراى راه‌پله‌اى است که به پشت بام راه مى‌‌يابد. درِ ورودى اصلى، در ضلع جنوبى است و درِ ديگرى در شمال آن وجود دارد. نماى بيرون بنا داراى يک رديف قرنيز جالب است که به صورت آجرچينى چشم‌نوازى، لبه‌هاى بام را تزئين کرده است. گنبد آجرى بنا هنوز استحکام اوليه را حفظ کرده است. محفظه‌اى در بالاى گنبد ايجاد شده که به صورت يک بادگير، هواى خنک را ازطريق روزنهٔ وسط گنبد به داخل بنا هدايت مى‌کند. گنبد مدور بنا، از داخل به وسيلهٔ رج‌هاى آجرى، به هشت ترک بخش‌بندى شده است. اين رج‌ها، علاوه بر اينکه نقش تزئينى دارند، فشار گنبد را نيز مهار مى‌کنند. صندوق چوبى مقبره، مانند صندوق ساير بقاع اين محل، متعلق به دورهٔ قاجار است.
|
|
| امامزاده شاهزاده زيد، روستاى توى، اسفراين
|
|
| بناى اين امامزاده در حاشيهٔ شمالى روستاى توى، در غرب اسفراين، واقع شده است. آرامگاه شاهزاده زيد بنايى است هشت ضلعى که در چهار ضلع اصلى آن چهار ايوان کوچک احداث شده است. تاريخ قبور درون بنا به دورهٔ صفويه مربوط است.
|
|
|
|
| اين آرامگاه در سه کيلومترى شمال غربى شهر طبس واقع شده است و شخص مدفون در آن به نام سلطان حسين بن موسى‌الکاظم (ع) معروف است. اصل بنا متعلق به اواخر قرن پنجم هجرى است که در طول دوره‌هاى بعدى تعمير، بازسازى و نوسازى شده است.
|
|
| در سمت غربى صحن مزبور، ايوانى وجود دارد که به ايوان اميرعلى شير مشهور است که متأسفانه فاقد کتيبهٔ تاريخى است. بعد از ايوان مزبور، راهرويى نسبتاً طولانى وجود دارد که در دو طرف آن، ايوان‌هاى مقابر ديده مى‌شود. بعضى از سنگ‌قبرها داراى تاريخ قديمى است. در مقابل اين مقابر، ساختمان ديگرى است که به چهل‌چراغ مشهور است و مقبرهٔ عمادالملک و ميرزا ابوالقاسم‌خان و سردار مکرم - حاکمان طبس - است. در مقابل درِ چهل‌چراغ، در سمت جنوب، درِ ورودى حرم قرار دارد.
|
|
| امامزاده آقاعلي‌عباس، نطنز
|
|
| در ۸ کيلومترى «بادرود» و ۳۵ کيلومترى شمال شرقى نطنز (حدود ۶۰ کيلومترى کاشان)، بقعه و بارگاه باشکوهى با صحن وسيع و ساختمان‌هاى متعدد قرار دارد و منسوب است به فرزند امام موسى کاظم (ع) که به امامزاده آقاعلى‌عباس معروف است. دورتادور محوطهٔ اين امامزاده، اتاقهايى ساخته شده که مقبره‌هايى خصوصى هستند. طرح و اجراى گنبد و صحن امامزاده، توسط استاد سيدجعفر رشتيان (۱۳۶۷-۱۳۰۴ ه-.ش) نقاش و مينياتوريست و طراح نقشه‌هاى قالى انجام گرفته است. ايوان حرم، گچ‌برى‌هايى با تصاوير طاووس و کبوتر دارد.
|
|
| امامزاده آمنه‌خاتون، قزوين (صفويان)
|
|
| آرامگاه اين امامزاده در محلهٔ پنبه‌ريسهٔ قزوين قرار دارد. نقشهٔ حرم امامزاده عبارت از کثيرالاضلاعِ هشت‌ضلعى است که در هر يک از ضلع‌هاى هشت‌‌گانهٔ آن، طاق‌نمايى با قوس کِليل زده شده است. پوشش حرم، به کمک کاربندى‌هاى واقع در ميان قوس‌هاى هشتگانه صورت گرفته و سقف گنبد به شکل ستارهٔ هشت‌پر درآمده است. بقعهٔ مزبور، از خارج داراى طرح دايره است که بخشى از آن در ميان دو تالار مستطيل شکل الحاقى محصور شده است. قسمت بالاى بقعه که از دو تالارِ پيش‌گفته بلندتر است، طرح استوانه‌اى بنا را به خوبى نشان مى‌دهد. اين قسمت در پايين، با آجرهاى لعابى با طرح هندسى و در بالا، با دوره‌اى به عرض ۸۰ سانتى‌متر با کاشى هفت‌رنگ و نقش گياهى تزئين شده است. دربارهٔ صاحب آرامگاه، سند مکتوبى در بنا وجود ندارد. مردم، وى را دختر امام جعفر صادق (ع) مىدانند. با توجه به سبک معمارى بخش اصلى بنا، مى‌توان آن را به دورهٔ صفوى نسبت داد.
|
|
| امامزاده ابراهيم، زمان‌آباد، اصفهان
|
|
| بناى امامزاده ابراهيم در ۲۴ کيلومترى شرق اصفهان، در روستاى زمان‌آباد برخوار واقع شده است. اين امامزاده صحنى وسيع با اتاقهايى در اطراف دارد. اين امامزاده به حضرت موسى بن جعفر (ع) منسوب است.
|
|
| کتيبهٔ ايوان جلوى مقبره، به خط ثلث لاجوردى، با کاشى معرق بر زمينهٔ آجرى طراحى و اجرا شده است که اتمام بناى آرامگاه را به دورهٔ شاه‌عباس اول مى‌رساند. در داخل مقبره نيز به خط ثلث لاجوردى، با کاشى معرق بر زمينه قرمز رنگ، آيه ۱۳۰ از سورهٔ «بقره» و قسمتى از آيهٔ ۹۷ سورهٔ «آل‌عمران» که مشتمل بر نام ابراهيم است، گچ‌برى شده است.
|
|
| امامزاده ابراهيم (سلطانيه)، سجاس، خدابنده
|
|
| اين آرامگاه که بنايى ساده و کوچک است، در سجاس، در پنج فرسخى غرب سلطانيه واقع شده است. پوشش گنبد آن به کمک چهار ترنبه انجام گرفته که بر روى يکى از آن‌ها و بر حاشيهٔ پاکار گنبد، نشانه‌هايى از تزئينات با نقش‌هاى گياهى مشابه آثار دوران سلجوقى به جاى مانده است. در اين بقعه، صندوق چوبى منبت‌کارى‌شده‌اى قرار دارد که با توجه به وضع ساخت آن و کتيبهٔ روى صندوق، مکرر مورد مرمت قرار گرفته است. وجود چند قطعه چوب منبت‌‌کارى‌شدهٔ بسيار نفيس در داخل بقعه که از زيبايى و ظرافت خاصى بهره‌مند است، مؤيد اين امر است که صندوق اوليهٔ بقعه، دست‌کم به حدود قرن ششم هجرى مربوط مى‌شده است؛ ولى بخش عمدهٔ صندوق کنونى، مربوط به قرن دوازدهم هجرى است. تاريخ کتيبهٔ مرمت صندوق مربوط به سال ۱۱۴۳ ه-.ق است که مصادف با پايان سلطهٔ هفت‌سالهٔ عثمانى‌ها بر تبريز و بازپس گرفتن شهر توسط شاه طهماسب دوم است.
|
|
| بر بدنه‌هاى ديگر صندوق، صلوات بر چهارده معصوم (ع)، «آيت‌الکرسي» و نام بانى صندوق، «مير شمس‌الدين الموسوي» کنده شده است. نکتهٔ جالب‌توجه در اين بقعه، سنگ روى مرقد و تاريخ آن به سال ۳۸ ه-.ق است؛ امرى که نادرست بودن آن از هر جهت مسلم است. از نظر منابع تاريخى محَقَق است که امامزاده ابراهيم - فرزند امام موسى کاظم (ع) - در هيچ نقطه‌اى از ايران به خاک سپرده نشده است.
|
|
| امامزاده ابوالعباس احمد، قم
|
|
| اين آرامگاه در مجاورت امامزاده در بهشت قم واقع شده و از آثار قرن هشتم هجرى است. اين امامزاده مشتمل بر بقعه و چهار ايوان کوچک است. دربارهٔ شخصيت مدفون نقل شده است که او از سادات حسنى سجادى بوده و جدش، ابوالفضل حسين، از صحابهٔ امام عسگرى (ع) است. گفته شده که ابوالعباس احمد در سال ۳۱۴ ه-.ق. عليه خليفهٔ مقتدر عباسى خروج کرد، ولى توفيق نيافت.
|
|
| امامزاده ابوالقاسم، روستاى شاهوارق، تفرش (صفويان)
|
|
| بناى امامزاده ابوالقاسم در روستاى شاهوارق در ۲۵ کيلومترى جنوب غربى تفرش واقع شده و به دورهٔ صفوى تعلق دارد. سقف حرم با گچبرى‌هاى خاص دوره صفويه مزين شده است. دور ضريح چوبى و چهارگوش آن از نقش‌هاى هندسى و آيه‌هاى قرآن کريم پوشيده است. در محوطه امامزاده چشمه و درختان کهنسالى وجود دارد.
|
|
|
|
| مهم‌ترين مزار مورد احترام مردم استان، آرامگاه امامزاده محمدبن على بن عبيدا... بن احمد بن على الغرينى بن جعفر صادق عتيق است که به امامزاده جعفر موسوم است.
|
|
| قصه آمدن امامزاده ابوجعفر محمد به يزد در همهٔ کتب تاريخ يزد به يک نحو نقل شده است. خلاصه آن از اين قرار است که امام زاده در زمان خلافت متوکل عباسى از مدينه به يزد آمد و در کوچه‌اى که بعدها به کوچهٔ حسينيان مشهور شد در يک دکان آهنگرى به شاگردى پرداخت. تا اينکه حاکم يزد به نام امير اوجش بر اثر خوابى که ديد به جستجوى امامزاده پرداخت و در همان کوچه حسينيان خانهٔ بهترى براى او ساخت. به همين مناسبت آن کوچه از آن زمان به اين نام شهرت يافت. وى در سال ۴۲۴ درگذشت و در محل فعلى دفن شد.
|
|
| در طول سال‌ها، تغيير و ترميم‌هاى مختلف توسط افراد مختلف در بناى امامزاده صورت گرفته است.
|
|
|
|
| يکى از امام‌زاده‌هاى مورد علاقهٔ مردم، امامزاده احمد است که ضمناً يکى از بناهاى تاريخى جالب توجه اصفهان است.
|
|
| مجموعهٔ بنا، شامل بقعه و ايوانى در شمال و ايوان ديگرى در طرف غرب است. فضاى صحن نسبتاً وسيع است و عده‌اى از بزرگان محل در آن مدفون‌اند. قديمى‌ترين اثر تاريخى اين امامزاده، قطعه سنگ يکپارچهٔ سياه‌رنگى به نام سومنات است به طول ۳ متر که در آستانهٔ امامزاده، زير پنجرهٔ مشبک چوبى مشرف به جاده نصب شده است و گفته مى‌شود که اين سنگ، بتى در سومنات بوده که در زمان محمود غزنوى مردم هند هم وزن آن مرواريد مى‌داده‌اند؛ ولى سلطان محمود حاضر به معاوضهٔ آن نشده است.
|
|
| سقاخانه‌اى به سردرِ صحن امامزاده احمد متصل است که در اطراف آن، به خط نستعليق سفيد، اشعارى در مرثيه حضرت امام حسين (ع) نوشته شده است. در پايين يکى از جرزهاى شرقى ايوان شمالى بقعهٔ امامزاده احمد، آرامگاه «هماى شيرازي» از شاعران و نويسندگان و عارفان ايران در قرن سيزدهم هجرى قمرى واقع شده است.
|
|
| امامزاده احمد (مزار بيمرغ)، قريه بيمرغ، گناباد
|
|
| اين آرامگاه که در قريهٔ بيمرغ، در ۲۵ کيلومترى گناباد واقع است، بر روى يک سکوى هشت‌گوش آجرى به ارتفاع يک متر قرار گرفته است. نقشهٔ بنا، همانند سکوى زير آن، هشت‌گوش نامنظم و در حقيقت مربعى است که چهار گوشهٔ آن را بريده‌اند و سطحى، با چهار ضلع بزرگ در جهات اصلى و چهار ضلع کوچک در جهات فرعى، به وجود آورده‌اند که اندازهٔ هر کدام از آن‌ها با ديگرى متفاوت است؛ ولى به طور متوسط، طول اضلاع بزرگ ۷/۵ و طول اضلاع کوچک ۵/۵ متر است.
|
|
| مزار امامزاده احمد، روى‌هم‌رفته، به شکل برج، مقبره‌اى هشت‌ضلعى است که شامل پايهٔ ايوان‌هاى هشتگانه با قوس‌هاى جناغى است که ارتفاع آن‌ها از کف تا زير تاق، در جهات اصلى، در حدود ۵/۵ متر است.
|
|
| گنبد با کمک گوشواره‌ها و به بلندى ۴ متر استوار گرديده است. بلندى اين گنبدِ تقريباً نوک‌تيز، نسبت به قسمت اصلى بنا که ارتفاع آن بيش از ۷ متر است، کوتاه به نظر مى‌رسد. شايد سازندگان بنا قصد داشته‌اند در فرصت مناسب، گنبد ديگرى در بالاى آن قرار دهند. ديوارهاى داخلى بنا داراى نقاشى‌ها و طرح‌هاى اسليمى و يک قرنيز به ارتفاع ۴۰ سانتى‌متر است.
|
|
| بناى امامزاده از آثار دورهٔ صفويه و مربوط به حدود ۱۰۵۱ ه-.ق است. در کتيبهٔ ورودى بنا، به مرمت آن در قرن سيزدهم اشاره شده است. امامزاده احمد را فرزند موسى بن جعفر (ع) مىدانند.
|
|
| امامزاده احمد بن اسحاق، قم
|
|
| اين بنا در ميدان کهنهٔ قم يا ميدان زکريا بن آدم در جوار امامزاده شاهزاده حمزه قرار گرفته و مدفون در آن، احمد بن اسحاق عسگرى از نوادگان امام هفتم (ع) است. اين امامزاده در سال ۱۳۱۷ ه-.ق. و هنگام سلطنت مظفرالدين‌شاه بازسازى و در قرن اخير تجديد بنا و گسترش يافته است.
|
|
| حرم اصلى امامزاده از بناهاى باستانى قبل از صفويه است که به دستور شاه طهماسب تعمير و تزئين شده است. در اين بقعه، آثار تزئيناتى کمربندى دندانه‌دار ديده مى‌شود که از خصايص بناهاى الحاقى شاه طهماسب صفوى است. در وسط بنا، مرقد و سنگ قبر قرار دارد که ضريحى از چوب مشبک بر روى آن نهاده شده است. بر فراز بقعه، گنبدى عرقچينى و آجرپوش ساده از نوع يک پوش قرار گرفته است. اين بقعه، مدفن پدر شاهزاده حمزه حسين بن احمد است.
|
|
| امامزاده احمدرضا (احمد بن موسي)، روستاى كوران، اسفراين
|
|
| اين بنا در ۴۰ کيلومترى غرب اسفراين و در ۸ کيلومترى جنوب غربى روستاى کوران قرار گرفته است. در دوران قاجار، تغييراتى در ساختمان اين امامزاده صورت گرفته است.
|
|
| تاريخ سنگ‌‌هاى قبورى که در اين امامزاده قرار دارند، به سال‌هاى ۱۰۱۶ و ۱۰۱۳ ه-.ق مربوط مى‌باشد.
|
