|
|
| پرسش و پاسخ روشى است که معلم به وسيلهٔ آن، شاگرد را به تفکر دربارهٔ مفهومى جديد يا بيان مطلبى تشويق مى‌کند. در اين روش، شاگرد تلاش مى‌کند با کوشش‌هاى ذهني، از معلوم به مجهول حرکت کند. اين روش را روش سقراطى نيز گفته‌اند. سقراط معتقد بود که دانش در طبيعت افراد وجود دارد، کافى است که معلم زمينه را مساعد کند و به شاگرد کمک نمايد تا او خود به دانش مورد نظر برسد. او از اين جهت کار خود را به مامايى تشبيه مى‌کرد. سقراط در جلسات بحث با شاگردانش، ابتدا به انتقال اطلاعات يا پاسخ به سؤال يا مسأله‌اى نمى‌پرداخت، بلکه از راه پرسش‌هاى متوالي، افراد را به تفکر وامى‌داشت و آنان را قدم به قدم هدايت مى‌کرد تا خود جواب درست را کشف کنند.
|
|
| در روش پرسش و پاسخ نيز معلم هنگام جلب‌توجه شاگرد به مطلب يا درس جديد و تدريس آن، مستقيماً به بيان مطلب نمى‌پردازد، بلکه با طرح سؤال‌هاى برنامه‌ريزى مى‌کند تا خودشان به کشف مفاهيم جديد توفيق يابند. اين روش براى مرور مطالبى که قبلاً آموخته شده يا ارزشيابى ميزان درکى که شاگردان از مفهوم درس دارند و براى پرورش قدرت تفکر و استدلال آنان، روش بسيار مؤثرى است. اما سؤالات بايد با توجه به زمينه‌هاى علمى شاگردان طرح گردند و به گونه‌اى مطرح شوند که توه آنان را برانگيزد و ذهن آنان را به حرکت درآورد.
|
|
| در کلاس‌هاى پرجمعيت، معلم بايد ترتيبى اتخاذ کند که همهٔ شاگردان در جريان فعاليت‌هاى آموزشى قرار گيرند و فعالانه به انديشه و پرسش و پاسخ بپردازند. از طرف ديگر، معلم بايد به شاگردان فرصت کافى براى تفکر و تأمل و پاسخ دادن بدهد.
|
|
| روش پرسش و پاسخ بر سه اصل متکى است:
|
|
| ۱. وجود سؤال يا مسأله‌اى که کنجکاوى شاگردان را برانگيزد و آنان را وادار به تلاش ذهنى کند؛
|
|
| ۲. طرح سؤال‌هاى متوالى براى تداوم فعاليت‌هاى ذهني؛
|
|
| ۳. هدايت تلاش ذهن براى کشف آگاهانه مسأله، به‌طورى که نتيجهٔ آن به خلاقيت فکرى و کسب دانش منجر شود.
|
|
|
|
| هدف از روش پرسش و پاسخ، تشخيص و تحريک تفکر، توانايى‌ها و علايق، تقويت قدرت استدلال، سنجش و قضاوت، استفاده از تجارب و دانسته‌هاى گذشته و ايجاد اعتماد به‌نفس در شاگرد است.
|
|
|
|
| ۱. موجب تقويت اعتماد به‌نفس در شاگردان مى‌شود.
|
|
| ۲. منجر به ايجاد علاقه و تقويت تفکر خلاق در شاگردان مى‌شود.
|
|
| ۳. استدلال و قدرت اظهارنظر شاگردان را تقويت مى‌کند.
|
|
| ۴. شاگردان را به شرکت در بحث و فعاليت‌هاى آموزشى و در نتيجه يادگيرى مؤثر تشويق مى‌کند.
|
|
| ۵. انگيزهٔ فعاليت، مطالعه و تحقيق را در شاگردان افزايش مى‌دهد.
|
|
| محدوديت‌هاى روش پرسش و پاسخ
|
|
| ۱. اين روش براى کلاس‌هاى پرجمعيت مناسب نيست.
|
|
| ۲. اين روش مستلزم هدف‌هاى مشخص و صرف وقت بسيار است.
|
|
| ۳. در صورت عدم تسلط و مهارت معلم، ممکن است به پراکندگى و انحراف بحث بينجامد.
|
|
| ۴. در همهٔ دروس قابل اجرا نيست.
|
