شیء خارجی در گلو

اين حالت زمانى رخ مى‌دهد که راه تنفس تقريباً يا کاملاً بر اثر بلعيدن يک لقمه يا شيء بزرگ که در گلو گير کرده باشد بسته شود يا گاهى اوقات شيء به‌جاى آنکه به مجراى غذا برود وارد مجراى تنفس شود (به مبحث تنفس مراجعه شود). بند آمدن نفس مى‌تواند ناشى از اسپاسم (تشنج) ماهيچه‌هاى گلو هم باشد. بزرگسالان ممکن است بر اثر نجويدن غذا به‌طور کامل يا با عجله قورت دادن غذا دچار بندآمدن نفس شوند؛ کودکان از اين نظر در معرض خطر بيشترى هستند زيرا که آنها دوست دارند هر چيزى را در دهان خود بگذارند.

اجباراً بايد هر چيزى را که راه تنفس را بسته يا وارد ريه‌ها شده به‌سرعت خارج کنيم. مصدوم‌شوکه‌شده‌اى را که به‌هوش است، وادار کنيم که سرفه کند تا شيء خارج شود. اگر نشد بايد با زدن به پشت او راه تنفس را باز کنيم. و فقط زمانى‌که

اين کار هم با شکست روبه‌رو شد شما بايستى با وارد آوردن فشار روى شکم باقى‌مانده هواى شش‌ها را وادار به خروج کنيد تا لقمه همراه آن خارج شده و راه هوا باز شود.

هر دوى اين تکنيک‌ها (ضربه زدن به پشت و وارد آوردن فشار به شکم) مى‌تواند به‌وسيله هر کسى روى هر مصدومى (نوزاد - کودک يا بزرگسال) در هر وضعيتى (نشسته، ايستاده يا خوابيده) به‌کار برده شود.

ضربه زدن به پشت و وارد آوردن فشار روى شکم بايد چهار بار به‌صورت متوالى يعنى (چهارضربه به پشت، چهار فشار روى شکم و دوباره ...) انجام شود. به‌محض بيرون آمدن شيء ادامهٔ کار را متوقف کنيد.

هميشه مصدوم را در همان حالى‌که هست درمان کنيد. اگر نشسته يا ايستاده به‌همان حال عمل کنيد، اگر مصدوم خوابيده باشد يا احتمالاً قد شما کوتاه‌تر از مصدوم است او را به‌صورتى که در مورد مصدوم بيهوش گفته خواهد شد درمان نمائيد.

اگر مصدو بيهوش شد مجبور هستيد که تنفس مصنوعى را شروع کنيد تا هوا را از کنار لقمه به ريه‌ها برسانيد (به مبحث تنفس دهان به دهان مراجعه شود). در مصدوم بيهوش عضلات گلو به اندازهٔ کافى شل شده و به اين ترتيب هوا از کنار لقمه مى‌گذرد.

- عوارض و نشانه‌ها:

۱. عوارض و نشانه‌هاى عمومى خفگي.

۲. مصدوم قادر به صحبت يا تنفس نيست و احتمالاً به گلوى وى فشار مى‌آورد.

۳. برافروختگى صورت و گردن همراه با برچسته شدن سياهرگ‌ها، کبود شدن لب‌ها و دهان.

۴. مصدوم احتمالاً بيهوش مى‌شود.

- هدف:

سعى کنيد لقمه را خارج کنيد؛ اگر موفق نشديد تنفس مصنوعى را شروع کنيد. اگر مصدوم بيهوش شد يا بند آمدن نفس طولانى شد يا درمان به‌طور کامل مؤثر واقع نشد، مصدوم را به بيمارستان برسانيد.

- درمان:

۱. هر نوع شيء خارجى مثل دندان مصنوعي، آدامس و از اين قبيل را از دهان مصدوم بيرون بى‌آوريد و مصدوم را وادار کنيد سرفه کند.

۲. به مصدوم کمک کنيد تا سر خود را آنقدر خم کند که پائين‌تر از شش‌هاى آن قرار گيرد. آرام به پشت مصدوم بين دو کتف با کف دست ۴بار ضربه بزنيد، هر ضربه به تنهائى بايد آنقدر محکم باشد تا بتواند لقمه را به‌خارج پرتاب کند.

۳. دهان مصدوم را چک کنيد و ببينيد که آيا لقمه بيرون آمده است؟ اگر نه، احتمالاً مى‌توانيد با وارد آوردن فشار روى شکم آن را خارج سازيد. (به مبحث وارد آوردن فشار روى شکم مراجعه شود)

۴. پس از چهار فشار روى شکم دوباره همان را چک کنيد. اگر شيء نمايان بود ولى بيرون نيامده بود آن را با انگشت محکم بگيريد و به بيرون بکشيد.

۵. اگر حالت شوک برطرف نشد، دوباره به‌همان ترتيب که گفته شد، ۴ ضربه به پشت و سپس ۴ فشار روى شکم. اگر مصدوم بيهوش شد، او را به ترتيبى که در سمت مقابل نوشته شده درمان کنيد.

- توجه:

مصدوم در هر مرحله‌اى ممکن است شروع به نفس کشيدن کند. در اين‌صورت به مصدوم توصيه کنيد که آرام بنشيند. در صورت لزوم به او مقدار کمى آب بدهيد.

- درمان مصدوم بيهوشى که گلوى وى گرفته است:

۱. مصدوم را به پشت بخوابانيد. راه تنفس را باز کنيد (به مبحث باز کردن راه تنفس مراجعه شود) و تنفس مصنوعى را شروع کنيد (به مبحث تنفس دهان به دهان مراجعه شود).

۲. اگر مصدوم به هوش نيامد، او را به پهلو بچرخانيد به‌طورى که سينه وى روى ران‌هاى شما قرار گيرد (سنگينى بدن مصدوم روى پاى شما بى‌افتد) و سر کاملاً عقب باشد (به مبحث وضعيت بهبود مراجعه شود) و به ترتيبى که گفته شد چهار ضربه به پشت او بزنيد.

۳. دهان او را چک کنيد که ببينيد آيا شيء بيرون آمده است؛ اگر آمده بود با انگشتان خود آن را محکم بگيريد و بيرون بکشيد. اگر نيامده بود بيمار را به پشت بخوابانيد، سر کاملاً به عقب خم شود. و روى شکم (به ترتيبى که در مبحث فشار وارد آوردن به شکم گفته خواهد شد) فشار وارد کنيد.

۴. دوباره دهان را آزمايش کنيد که ببينيد لقمه بيرون آمده است.

۵. اگر بند بودن نفس همچنان ادامه يافت، سر مصدوم را به عقب خم کنيد و تنفس مصنوعى را انجام دهيد (به مبحث تنفس دهان به دهان مراجعه شود). سپس مراحل ۲ تا ۴ را در صورت لزوم تکرار کنيد.

۶. وقتى که لقمه خارج شد و تنفس مصدوم به حالت عادى برگشت، مصدوم را در وضعيت بهبود (به مبحث وضعيت بهبود مراجعه شود) قرار دهيد و او را به بيمارستان برسانيد.

- در مورد کودکان:

برخى از کودکان از نظر قد و جثه با بزرگسالان قابل مقايسه هستند و مى‌توان آنها را به‌همان ترتيبى که در مورد بزرگسالان گفته شد درمان نمود. با اين تفاوت که در مورد آنها ضربه بايستى آرامتر باشد. اما در مورد کودکان ريزجثه بايستى در روش‌هائى که گفته شد تغييراتى داد.

تمام مراحلى را که در مورد بزرگسالان توضيح داده شد دنبال کنيد با اين تفاوت که روى صندلى يا روى يک زانو بنشينيد و کودک را روى زانوهاى خود بخوابانيد به‌طورى که سر آن کاملاً رو به پائين قرار گيرد. سينه او را با يک دست نگهداريد و با دست ديگر به آرامى به پشت او بين دو کتف چهار بار ضربه بزنيد. اگر اين عمل باعث نشد که شيئى بيرون بيايد بايد وارد آوردن فشار روى شکم را (مبحث فشار وارد آوردن به شکم) اجراء کنيد.

اگر کودک بيهوش شد او را روى يک سطح سفت و محکم بخوابانيد و آنچه را که در مورد بزرگسالان بيهوش گفته شد به‌کار بنديد.

- در مورد نوزادان:

ترتيب درمان در مورد نوزادان همان است که در مورد کودکان گفته شد (سمت راست) اما فشار بايستى بسيار آرامتر باشد و وضعيت نوزاد هنگام ضربه به پشت او و وارد آوردن فشار روى شکم تفاوت مى‌کند.

سر نوزاد را کاملاً رو به پائين بگيريد به‌طورى که سينه و شکم او روى بازوى شما قرار گيرد و با انگشتان خود سر و سينه کودک را محکم نگهداريد.

خيلى به آرامى چهار بار به پشت او بين دو کتف آن بزنيد اگر لقمه بيرون نيامد عمل فشار شکم را شروع کنيد (مبحث فشار وارد آوردن به شکم).

- توجه:

هنگام خارج کردن لقمه از دهان نوزاد نهايت دقت را انجام دهيد. فقط زمانى انگشت خود را داخل حلق کودک کنيد که لقمه را ببينيد و خطر اينکه لقمه بر اثر فشار انگشتان شما عقبتر برود، وجود نداشته باشد.

- وارد آوردن فشار بر روى شکم:

اين تکنيک شامل وارد آوردن فشار روى قسمت بالاى شکم به‌منظور خارج ساختن هوا از شش‌هاى مصدوم شوکه شده است. به‌دليل آنکه ممکن است اين عمل باعث صدمه به اندام‌هاى زيرين بشود. بنابراين فشار روى شکم فقط بايستى به‌عنوان آخرين راه‌حل پس از آنکه کليه اقدامات از جمله ضربه به پشت با شکست روبه‌رو شد به‌کار گرفته شد.

- روش کار:

۱. پشت مصدوم بايستيد يا زانو بزنيد. يک دست را روى شکم او قرار دهيد و انگشتان خود را جمع کنيد به‌طورى که شست در داخل قرار گيرد. دست را روى قسمت وسط و بالاى شکم بين ناف و استخوان جناغ سينه قرار دهيد.

۲. دست ديگر را روى اين دست قرار دهيد.

۳. هر دو دست و آرنج‌هاى خود را با يک فشار سريع به سمت بالا و داخل بکشيد به‌طورى که روى قسمت بالاى شکم زير شش‌ها فشار وارد شود. در صورت لزوم چهار بار اينکار را تکرار کنيد. هر فشار بايستى آن‌قدر محکم باشد که بتواند لقمه را خارج کند.

- در مورد مصدوم بيهوش:

۱. مصدوم را به پشت بخوابانيد سر کاملاً به عقب و راه تنفس باز بماند (مبحث باز کردن راه تنفس). زانوان خود را در دو طرف مصدوم در کنار ران‌هاى او روى زمين قرار دهيد. به‌طورى که بتوانيد درست وسط شکم او فشار وارد کنيد. اگر نتوانستيد کنار او زانو بزنيد.

۲. کف دست را وسط قسمت بالائى شکم قرار دهيد و دست ديگر را روى آن قرار داده به‌طورى که انگشتان شما از شکم او جدا باشد و فقط کف دست کاملاً به شکم بچسبد.

۳. هر دو بازو را راست نگه داشته و سريع يک فشار محکم به سمت داخل و جلو وارد کنيد در صورت لزوم چهار بار اين کار را تکرار کنيد، هر کدام از فشارها بايد به اندازهٔ کافى محکم باشد که بتواند لقمه را خارج کند.

- در مورد کودکان:

۱. کودک را روى زانوان خود بنشانيد يا اينکه کودک را در جلوى خود بايستانيد يک دست را دور شکم او قرار داده انگشتان خود را جمع کنيد به‌طورى که شست در داخل قرار گيرد و دست مچ شده را روى وسط قسمت بالائى شکم قرار دهيد. با دست ديگر پشت کودک را نگه داريد.

۲. با دست مچ شده يک فشار سريع به سمت بالا و داخل وارد کنيد، بايستى فشار وارده خيلى ملايم‌تر از آنچه که در مورد بزرگسالان به‌کار مى‌بريد باشد. اين کار را در صورت لزوم چهار بار تکرار کنيد، هر فشار بايستى به اندازه کافى محکم باشد تا بتواند شيء را خارج کند.

اگر کودک بيهوش شده بود او را در همان وضعيتى که براى مصدومين بزرگسال گفته شد قرار دهيد. همان روش را دنبال کنيد اما فقط از يک دست استفاده کنيد و فشار وارده بايستى ملايم باشد.

- در مورد نوزادان:

نوزاد را روى يک سطح سفت و محکم به پشت بخوابانيد به‌طورى که سر کاملاً رو به عقب و راه تنفس باز باشد (مبحث باز کردن راه تنفس). دو انگشت از يک دست خود را روى قسمت بالاى شکم بين ناف و جناغ سينه قرار دهيد و يک فشار سريع به سمت جلو و پائين وارد کنيد اين‌کار را چهار بار تکرار کنيد. هر فشار بايد آن‌قدر ملايم باشد که به کودک آسيبى نرسد و آن‌قدر محکم باشد که بتواند لقمه را از مجراى تنفس نوزاد خارج کند.