کاهش پرخاش

بنابراين، به‌نظر مى‌رسد که خشونت در صفحهٔ تلويزيون، خشونت در پردهٔ سينما و هرزه‌نگاري، موارد پرخاش را افزايش مى‌دهند. آيا براى کاهش و کنترل آن راهى وجود دارد؟

- پالايش (تخليهٔ هيجانى catharsis):

احتمالاً براى شما پيش آمده است که به کسى ناسزا بگوئيد، زيرا 'مى‌بايستى واکنش نشان مى‌داديد' و اگر نارضايتى خود را ابزار نمى‌کرديد منفجر مى‌شديد. اين نوع رفتار، در روانشناسي، پالايش يا تخليه هيجانى ناميده مى‌شود، يعنى کاهش ناکامى و کاهش احتمال وقوع پرخاش در آينده به‌صورت رفتار پرخاشگرانه. در سال‌هاى ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰، درمان‌هاى مبتنى بر تخليهٔ هيجانى خيلى رواج داشت. در جريان درمان، وقتى بيمار پرخاش مى‌کرد، از او مى‌خواستند که روى بالش مشت بزند و با صداى بلند نارضايتى خود را بر زبان آورد تا 'شيطان' از وجود او خارج شود، تنش‌هاى او بيرون بريزد و نهايتاً سلامت خود را باز يابد. عقيده بر اين است که با تماشاى فيلم‌هاى خشونت‌آميز يا تيراندازى به طرف عکس دشمن نيز مى‌توان ناراحتى‌ها را بيرون ريخت و به آرامش رسيد. آيا واقعاً چنين است؟

تا به حال گفته شده است که پالايش روانى را به دو شيوه مى‌توان انجام داد:

- پرخاش خيالى

- پرخاش واقعى

ابتدا پرخاش خيالى را بررسى مى‌کنيم. برخى سازندگان تفنگ‌ها يا هفت‌تيرهاى اسباب بازي، با اين ادعا که بازى با اسباب‌بازى‌هاى پرخاشگرانه پرخاش کودکان را کاهش مى‌دهد، توانسته‌اند توليدات خود را به فروش برسانند. اما، به‌نظر مى‌رسد که عکس آن نيز، همان‌طور که تعدادى از تحقيقات نشان مى‌دهد، درست باشد. پرخاش خيالي، احتمال پرخاش‌هاى آتى را افزايش مى‌دهد ،چرا؟ براى اين که پرخاش خيالى افکار پرخاشگرانه به وجود مى‌آورد و افکار پرخاشگرانه رفتار پرخاشگرانه را تقويت مى‌کند. به عبارت ديگر، افکار پرخاشگرانه براى رفتار پرخاشگرانه پاداش به حساب مى‌آيد.

پرخاش واقعي، بيشتر از پرخاش خيالي، پالايش روانى به همراه نمى‌آورد. پرخاش واقعى با اين خطر روبرو است که خشونت را به بالاترين حد برساند. شوهرى که به علت نارضايتى فرياد مى‌زند، با اين خطر روبرو است که فرياد کشيدن وي، به جاى ايجاد تسکين، به خشونت شديد و حتى به زد و خورد تبديل شود. به‌نظر برکوويتز دو عامل موجب مى‌شوند که خشونت اوج بگيرد:

پرخاش، سطح برانگيختگى را بالا مى‌برد و بازدارى‌ها را کاهش مى‌دهد. زن و شوهرها، هر اندازه بيشتر ناسزا بگويند، بيشتر برانگيخته و کمتر بازدارى خواهند شد: اين دو عامل ظهور خشونت را مساعد مى‌کنند نه اين که آن را کاهش دهند.