| سرزمين خراسان از ديرباز محل تاخت و تاز قبايل آسيائى از شرق و شمال شرقى ايران بوده است. به‌طورى‌که بخش اعظم عشاير اين استان از اقوام مهاجر مى‌باشند. طوايف مستقر در استان خراسان شامل عشاير کرد، بلوچ، زابلي، خاوري، ترکمن و عرب مى‌باشند.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| براى ازدواج ابتدا مادر پسر و چند نفر ديگر به منزل دختر مورد نظر براى خواستگارى مى‌روند و مادر دختر از طرف برخورد مهمان‌ها حدس مى‌زند که براى خواستگارى آمده‌اند و از دخترش مى‌خواهد که براى مهمان‌ها چاى و ميوه و شيرينى بياورد. هنگام ورود دختر، مادر پسر ماشاءا... گويان دختر را مى‌بوسد و اگر او را پسنديد، به خانواده دختر مى‌گويد که براى خواستگارى آمده‌ايم. در صورت موافقت خانواده دختر، در موقع معينى مردهاى خانوادۀ داماد براى بله‌برون به خانه دختر مى‌روند و دربارهٔ ميزان مهريه، جهيزيه، لوازم عقد، شيربها، نحوه برگزارى جشن و ... صحبت مى‌کنند. اين مراسم را شب جواب مى‌گويند. عده‌اى نيز اين مراسم را 'کفش پاکني' مى‌نامند.
|
|
| طبق قرارداد که در شب جواب معين شده دو خانوادهٔ پسر و دختر با صلاحديد يکديگر لوازم سر عقد را خريدارى و قبل از مراسم عقدکنان به منزل دختر مى‌فرستند.
|
|
| چند ساعت پيش از مراسم عقد، عروس را به آرايشگاه مى‌برند. هنگام بند انداختن صورت عروس، ابتدا مادر عروس و داماد هر يک موئى از پيشانى عروس با موچين مى‌کنند و به‌جاى آن يک سکهٔ طلا يا نقره‌اى مى‌چسبانند که انعام آرايشگر است. در حين آرايش زنان ديگر اسپند در آتش مى‌ريزند و با زدن دايره شادى و رقص و پايکوبى مى‌کنند.
|
|
| قبل از خواندن صيغهٔ عقد، در اتاق عروس که تزئين شده، عروس را مى‌نشانند و سفرهٔ عقد را مقابل او پهن مى‌کنند. در روى سفرهٔ عقد يک آينه به‌علامت نيک‌بختي، شمعدانى و لاله به‌علامت روشنى و طول عمر، تخم‌مرغ به‌علامت بچه‌دار شدن عروس، سينى عاطل و باطل به‌علامت دفع جادو و چشم زم‌پنير و سبزى براى دفع هوو، عسل براى تندرستى و شيرين کردن دهان عروس و داماد، نان براى برکت، آب براى صفا و خرمي، شيرينى براى شيرينى کامي، گردو براى آنکه فرزندان اول عروس، پس باشد و کلام‌ا... مجيد براى فضيلت مجلس. سپس صيغه عقد جارى مى‌شود. پس از مراسم حلقه‌ها رد و بدل مى‌شود و اطرافيان هدايائى به عروس و داماد مى‌دهند. سپس مراسم حنابندان، جهيزيه عروس و بردن عروس صورت مى‌گيرد.
|
|
| پس از بردن جهيزيه عروس به منزل داماد، مدعوين اطراف داماد پس از صرف شام، دسته‌جمعى به‌سوى منزل عروس حرکت مى‌کنند و در آنجا پذيرائى مى‌شوند تا مراسم خداحافظى انجام گرفته و عروس آماده شود. مادر عروس يا يکى ديگر از زنان عاقله در خلوت تعليمات خاصى را به عروس مى‌دهند تا در هنگام ورود به خانه داماد طبق آن عمل نمايد. بعد کمر عروس توسط پسربچه‌اى با پارچه سفيدى بسته مى‌شود و در حالى‌که دو طرف آن را برادران يا خواهران يا دائى‌ها گرفته‌اند او را از اتاق بيرون مى‌آورند. در همين لحظه داماد نيز به اتفاق ساقدوش‌ها به‌طرف عروس مى‌آيد و دست همسرش را مى‌گيرد و او را به‌سوى ماشين تزئين شده راهنمائى مى‌کند.
|
|
| در هنگام خروج حاضرين از منزل پدر عروس، يک قطعه از وسايل خانه توسط يکى از بستگان داماد ربوده مى‌شود که معتقدند عقل عروس را برده‌اند. عروس و داماد در ميان هلهله و شادى به طرف منزل داماد مى‌روند. در حد فاصل خانه عروس و داماد، داماد ابتدا قسمتى از کله قند را دور سر عروس مى‌چرخاند و به عروس مى‌دهد و عروس رو به قبله ايستاده است و مدعوين آمادهٔ گرفتن سيب يا انار هستند. داماد چند سيب يا انار از روى سر عروس پرتاب مى‌کند که در گرفتن آنها صحنه‌هاى جالب و گاه مضحکى پيش مى‌آيد. هنگام ورود زوج جوان به منزل نو، گوسفندى ذبح مى‌شود. در قدم نخست عروس سعى مى‌کند که پايش را روى پاى داماد بگذارد. چون معتقدند با اين کار زن بر شوهرش مسلط خواهد شد. سپس داماد عروس را در آغوش مى‌گيرد و سه دور مى‌چرخاند و بر روى صندلى مى‌نشاند. مرد ديگرى از محارم عروس، داماد را بغل کرده و سه‌بار مى‌چرخاند و کنار عروس مى‌نشاند. پس از آن پدر داماد هديه‌اى به‌نام رونما به عروس مى‌دهد.
|
|
|
|
|
|
|
| در اين منطقه دختر و پسر دو يا سه سال با هم نامزد مى‌شوند. چند روز قبل از عروسى مهمان‌هاى خارج از ده دعوت مى‌شوند. روز قبل از عروسى عده‌اى بزرگان فاميل براى 'تى‌بار' (گندم پاک کردن و به آسياب بردن) به منزل داماد مى‌روند. عروسى سه روز ادامه دارد. در مجلس عروسى نوازندگانى به‌نام عاشق هنرنمائى مى‌کنند. مراسم ديگرى کشتى گرفتن افراد زبده در مقابل مردم و داماد است. روز دوم عروسى مردم ده براى ناهار به منزل عروس دعوت مى‌شوند و هر کس موظف است مقدارى پول بدهد. پس از اين مراسم نوبت به حمام داماد مى‌رسد. عده‌اى همراه داماد به حمام مى‌روند. عروس نيز به‌طور جداگانه به حمام برده مى‌شود و حنابندان ضمن آن انجام مى‌شود. روز سوم عروس را به خانه داماد مى‌برند. جهيزيه قبلاً به منزل داماد برده شد. داماد تا نيمه راه براى پيشواز عروس مى‌آيد و يک حبه قند به عروس مى‌دهد و يک انار و يک سيب و مقدارى قند از روى سر عروس پرتاب مى‌کند. سپس هر دو به‌سوى منزل داماد حرکت کرده و عده‌اى مشغول رقص مى‌شوند.
|
|
| پس از ورود به خانه، مدعوين هدايائى به عروس و داماد مى‌دهند. روز پس از عروسى مراسم پاتختى است که مدعوين به خانه داماد مى‌روند و هدايائى به زوج مى‌دهند.
|
|
|
|
|
|
|
| يک ماه پيش از فرا رسيدن نوروز مردم شهر در صدد تهيه لباس نو، لوازم پذيرائى و تزئين منزل برمى‌آيند. دو هفته پيش از تحويل سال 'سبزنا' مى‌اندازند که همان سبزه است. اين سبزه در سفره هفت‌سين قرار مى‌گيرد.
|
|
| چهارشنبه‌سورى نيز با شادى و خرودن آجيل و ماهى‌پلو برگزار مى‌شود. تحويل سال با چيدن سفره هفت‌سين همراه است. پس از تحويل سال ديد و بازديدها آغاز مى‌شود.
|
|
| مردم قوچان از روز دوم با توجه به ويژگى خيابان‌هاى شهر که به چهار قسمت اصلى تقسيم شده، مردم محله قسمت دوم و سوم چهارم شهر از ساکنين قسمت اول بازديد مى‌کنند. روز سوم مردم محله قسمت سوم و چهارم و اول به ديدن ساکنين قسمت دوم مى‌روند. روز چهارم مردم قسمت چهارم و اول و دوم به ديدار مردم قسمت سوم و روز پنجم مردم محله قسمت اول و دوم و سوم به ديدن ساکنين قسمت چهارم مى‌روند. از اين لحاظ طرز ديدارهاى ايام نوروز منحصر به‌فرد مى‌باشد.
|
|
| عصر روز سيزده اهالى شهر براى سيزده‌به‌در به خارج از شهر رفته و در طبيعت به‌سر مى‌برند. از مراسم اين روز کشتى‌گيرى است که اغلب در امام مرشد و آق‌امام برگزار مى‌شود.
|
|
|
|
| پس از در نظر گرفتن دختر مورد نظر، چند تن از بستگان پسر به خواستگارى دختر مى‌روند که بدون اطلاع قبلى صورت مى‌گيرد. سپس از دختر تقاضاى يک ليوان آب مى‌کنند که نشانه خواستگارى است. پس از توافق طرفين، شبى را تعيين و مذاکره مى‌کنند و رسماً خواستگارى صورت مى‌گيرد. پس از تعارفات طرفين، خانوادهٔ دختر کاغذى برمى‌دارند و صورت صداقيه را مى‌نويسند و طرفين امضاء مى‌کنند.
|
|
| در مراسم بعدى انگشتر و يک قواره پارچه براى نامزدى به خانهٔ دختر مى‌برند و عده‌اى از زنان به‌عنوان جامه‌برى به‌همراه آنها مى‌روند و قرار عقدبندان نيز در ضمن آن تعيين نمى‌شود.
|
|
| هنگام عقد، دو کله قند جلوى عاقد گذاشته مى‌شود. عاقد دو کله قند را به‌هم مى‌زند و دو تکه سر قند را که مى‌افتد برمى‌دارد و به مجلس عروس مى‌برند. در آن مجلس دو تکه قند را روى پارچهٔ سفيدى که روى سر عروس انداخته‌اند مى‌سايند تا دختر سفيدبخت شود. از همان قند سائيده شده چاى شيرين تهيه مى‌کنند و به عروس و داماد مى‌دهند و بقيه سرقندها را به منزل داماد مى‌فرستند تا مراسم 'نارزدن' و شبى که عروس را به خانه داماد مى‌برند نگه مى‌دارند. بعد از خطبهٔ عقد، برادرخواندهٔ داماد او را به اتاق عروس مى‌فرستد. داماد و عروس مقابل آينه بزرگى قرار مى‌گيرند. داماد انگشتر به دست عروس مى‌کند و مادر عروس يک سکه طلا به داماد مى‌دهد و روى او را مى‌بوسد.
|
|
| بعد از مراسم، مادر عروس به‌عنوان جا خالى يک لباس براى داماد مى‌فرستد. يک ماه بعد به‌عنوان 'از گريز درآوردن عروس' مهمانى مى‌دهند و خلعت مى‌برند.
|
|
| معمولاً ميان عقد کردن و بردن عروس به خانه داماد فاصله مى‌افتد. قبل از عروسي، جهيزيه عروس با تشريفات مخصوص در چند خوانچه به خانه داماد برده مى‌شود. در اين شب که 'باغ داماد' نام دارد، شب بيدار هستند و شادى مى‌کنند و داماد را به حمام مى‌برند و با صداى دهل و سرنا و رقص‌کنان او را همراهى مى‌کنند.
|
|
| شب عروسي، وقت خارج شدن عروس از منزل پدرش، پدر يک قرص نان به کمر دختر مى‌بندد تا برکت وارد خانهٔ شوهر شود و او را سفارش مى‌کنند. عروس طى مراسمى به خانهٔ داماد مى‌رود. يکى از مراسم بردن عروس مراسم نار زدن است. عروس هنگام ورود به خانه داماد از روى مجمعه مسى عبور مى‌کند و داخل حجله مى‌شود.
|
|
| در برخى محله‌هاى قوچان، مراسم 'داماد سلطاني' رسم است. در مناطق روستائى شهر قوچان، مراسم کشتى پهلوانان محلى در مراسم عروسى برپا مى‌شود.
|
