تاریخچه منطقه

جزيره کيش با حدود ۹۰ کيلومتر مربع مساحت در ۱۸ کيلومترى کرانه جنوبى ايران و در حدود ۳۰۰ کيلومترى بندرعباس بين ۲۶ درجه و ۳۳ دقيقه و ۱۵ ثانيه عرض شمالى و ۵۴ درجه و ۱ دقيقه و ۳۰ ثانيه طول شرقى نسبت به نصف‌النهار گرينويچ قرار دارد.

موقعيت جزيره کيش چشم‌انداز بديعى بدان بخشيده که در آن تلفيقى از آميزش رنگ‌هاى طبيعى دريا و خشکى و طبيعت را مى‌توان ديد. از اين‌رو جزيره کيش به دليل موقعيت جغرافيائى خود از يک سو و وضع جزيره‌اى آن از سوى ديگر داراى توان بالقوه طبيعى با ارزش براى فعاليت‌هاى جهانگردى است.

طول جزيره کيش ۱۵ کيلومتر در محور شرقى - غربي، و پهناى آن ۷ کيلومتر در محور شمالى - جنوبى و تقريباً بيضى شکل است. بلندترين نقطه آن که در محل شرقى جزيره واقع است، حدود ۴۵ کيلومتر از سطح دريا ارتفاع دارد و ارتفاع نسبى آن از سطح دريا حدود ۳۲ متر است که با بلندترين نقطه آن تنها ۱۳ متر اختلاف دارد.

فاصله هوائى جزيره کيش تا تهران ۱۰۵۲ کيلومتر است. فاصله کيش از راه دريا تا جزيره کيش هندورابى ۲۸، تا جزيره قارور ۵۵، تا جزيره سيرى ۸۷، تا جزيره ابوموسى ۱۷۷، تا جزيره قشم ۲۲۵، تا بندرعباس ۲۵۰، تا بنادر چارک و کلارت ۱۶ و ۱۸، تا بوشهر ۷۴۰، تا چابهار ۶۷۵ و تا دوبى ۲۰۰ کيلومتر است.

فاصله کيش از طريق زمينى تا تهران ۱۶۰۰ کيلومتر و تا اصفهان ۱۲۰۰ کيلومتر است. جزيره کيش پس از جزاير هنگام و قشم که داراى لنگرگاه‌هاى مناسب مى‌باشند، و به واسطه داشتن لنگرگاه محفوظ از بادهاى دريائي، براى هر نوع توسعه‌اى مناسب است، زيرا در بخش ميانى خليج فارس در سر راه‌ کشتى‌هائى که عازم بنادر بوشهر، امام خميني، ماهشهر، خرمشهر، آبادان و بصره هستند، قرار دارد و از موقعيت ژئوپوليتيک و استراتژيک ويژه‌اى برخوردار است.

جزيره کيش داراى درياى آرام و سواحلى زيبا است. سواحل شمال غرب، غرب و جنوبى آن صخره‌اى و به‌خاطر جهت بادهاى دريائي، داراى امواج است.

جزيره کيش يکى از جزاير کوچک ايرانى واقع در خليج فارس است که در ۱۸ کيلومترى سواحل اين دريا، بين بنادر لنگه و کرانه‌هاى خليج فارس واقع شده و به دليل نزديکى به خط استوا، از آب و هوائى گرم و مرطوب بهره‌مند است.

نگاهى به نقشه جزيره به خوبى موقعيت جغرافيائى آن را مى‌نماياند. با وجود کوچکى جزيره نسبت به وسعت خاک اصلى و برخى از جزاير ايرانى خليج فارس منطقه آزاد کيش يکى از بزرگترين مناطق آزاد تجارى - صنعتى جهان است.

تاريخ کيش، جدا از تاريخ عمومى کشورمان نيست و تقريباً در همه ايام تاريخ، از زمان هخامنشيان تاکنون، مطرح بوده و مرکز عمده صيد مرواريد و تجارت ميان بين‌النهرين و هندوستان بوده است. در دوره‌هائى نيز اين جزيره به‌صورت پلى ميان اروپا و خاور دور، عمل مى‌کرده و به مبادلات تجارى ميان سه قاره سود مى‌رسانده است.

گفته مى‌شود که در زمان پادشاهان سلجوقي، نخستين بندرگاه مجهز در اين جزيره بنياد نهاده شد تا جاى خالى بندر سيراف را که تجارت در آن به رکود کشيده شده است، پر کند. توران‌شاه سلجوقى به کمک حکام محلى سعى وافر در آبادانى کيش داشت و توانست آن را به مرکز تجارى بزرگى تبديل کند.

مى‌توان گفت که در اين دروه عملکرد جزيره تقريباً با اهدافى که براى سازمان منطقه آزادى کيش، تدوين شده است شباهت زيادى داشته است. چرا که کالاهاى هند و چين در اين جزيره انبار مى‌شده و سپس تجار اروپائي، خاورميانه و شمال آفريقا، معملات خود را در همين جزيره انجام مى‌دادند. به اين ترتيب براى دسترسى به کالاهاى خاور دور، ديگر نيازى نبود که بازرگانان رنج سفرى طولانى را بر دوش گيرند.

در زمان اتابکان فارس جزيره کيش داراى چنان اهميتى بود که مقر حکومتى والى خليج فارس در آن مستقر مى‌گرديد و امور ساير جزاير خليج فارس و سواحل عمان از آنجا اداره مى‌شد. مهم‌ترين منبع درآمد جزيره در اين زمان بنا به گفته تاريخ‌نويسان متعدد اين دوره عوارضى بود که از کشتى‌ها و شناورهاى وارده، وصول مى‌شد.

از سوى ديگر موقعيت استراتژيک جزيره همواره موجب دردسرهائى براى آن بوده و باعث مى‌شده است که بيگانگان چشم طمع و قصد تاخت و تاز و چنگ‌اندازى بدان را داشته باشند همين اهميت بود که در دو قرن ۱۵ تا ۱۶ ميلادى هم‌زمان با اوج‌گيرى تحولات اقتصادى غرب، گروهى از اروپائيان را به فکر تصرف اين جزيره انداخت. در قرن شانزدهم پرتغالى‌ها به‌منظور تسلط بر بازارهاى هندوستان، عربستان و ايران، ناوگان‌هاى رزمى خود را به اين منطقه گسيل داشتند تا بر وسعت قلمرو مستعمرانى خود بيافزايند.