محیط‌های طبیعی و صنعت توریسم (۲)

با اين‌ وجود عزيمت به توقف‌گاه‌هاى دريائى به‌منظور استفاده از پلاژهاى ساحلي، بيش از همه سبب تمرکز مسافران مى‌شود. در کشور فرانسه، بيش از نيمى از مسافران تعطيلات تابستانى را کسانى تشکيل مى‌دهند که به کنار دريا مى‌روند و شمار اين‌گونه مراکز در کشور فرانسه بالغ بر ۳۰۰ واحد مى‌باشد. پاره‌اى از اين مراکز مانند بول (Baule) و يا توکه (Touquet)، با پيش‌بينى لازم، به‌طور يکپارچه بدين منظور ساخته شده است و برخى ديگر مانند کان، بنادر سابقى بوده‌اند که بعدها به فعاليت‌هاى جهانگردى تخصيص يافته‌اند. در مورد اخير فعاليت‌هاى بندرى و جهانگردى مى‌توانند در کنار هم به‌ حيات خويش ادامه دهند، پاره‌اى از اين مراکز، مانند آتلانتيک‌سيتي، در کنار کانون‌هاى جمعيتى بزرگ چون فيلادلفيا باقى مى‌مانند ولى اتومبيل و افزايش يافتن سرعت قطارها موجب پيدايش مراکز جهانگردى دوردستى مانند ميامى درهٔ ايالات متحدهٔ آمريکا شده است.

در هر صورت، وجود تمامى اين‌گونه اماکن و توقف‌گاه‌هاى توريستي، وابسته به وجود پلاژها است. با وجود اين گاهى سواحل سنگي، به‌ويژه زمانى که دست‌خوش جزر و مد شديدى است، بيشتر مورد توجه جهانگردان قرار مى‌گيرند. وضع مساکن در اين قبيل مراکز به‌شيوه‌اى خاص سازمان يافته است. کانون اصلى زندگى جهانگردى در 'جبههٔ دريائي' قرار دارد. استقرار مراکز تجارى از قاعده‌اى ثابت تبعيت نمى‌کند و نقشهٔ آنها متفاوت است. محلهٔ هتل‌ها و محلهٔ ويلاهاى ساحلي، به تناوب قرار دارند و بناهاى بزرگ جمعى گسترش يافته‌اند. امر سفته‌بازي، در دادوستد مستغلات نقشى عمده دارد. سبک و آهنگ زندگى در اين مراکز خاص جهانگردى ويژه‌ خود آنها است. وضع لباس از روالى تابستانى تبعيت مى‌کند و باشگاه‌هاى شبانه همه‌جا در رونق است. در اين مراکز به مجموعهٔ کامل از مشاغل برمى‌خوريم که از ممرٌ اين فعاليت‌ها به حيات خويش ادامه مى‌دهند.^(۱)

(۱). دروئوهاکس، جغرافياى انساني، پيشين، ص ۶۷۸.

مناطق کوهستانى نيز از جمله اماکن طبيعى محسوب مى‌شوند که توريست‌ها را به‌سوى خود جلب مى‌نمايند. فعاليت‌هاى کوهنوردى و کوهپيمائى در دهه‌هاى اخير مورد توجه گروه‌هاى زيادى از اقشار قرار گرفته است. کوهنوردى بيشتر جنبهٔ ورزشى داشته و انجام آن مستلزم آموزش فنون و روش‌هاى صعود از کوه‌ها و قله‌ها است، درحالى‌که کوهپيمائى ضمن داشتن جنبه‌هاى ورزشى در مناطقى صورت مى‌گيرد که نياز به تخصص و آموزش خاصى نيست. مسيرهاى کوهپيمائى غالباً براى استفادهٔ عموم از قبل آماده شده و موانع موجود برطرف مى‌شوند. اصطلاح آلپينيسم (Alpinism) که براى کوهنوردى به‌کار مى‌رود از اوايل قرن بيستم بين علاقه‌مندان به پژوهش‌هاى محيط طبيعى و اکوتوريست‌ها رواج زيادى يافته است. اين امر معمولاً براى صعود به ارتفاعات دوردست و صعب‌العبور انجام مى‌گيرد، به‌همين دليل انجام آن مستلزم فراهم نمودن مقدمات زيادى است و توانائى جسمى بيشتر نياز دارد.^(۲)

(۲). رهنمائي، محمدتقي، جغرافياى اوقات فراغت و جهانگردي، پيشين، ص ۲۶.

توريسم کوهستانى با اختلافى نه‌چندان زياد در دو شکل کوهنوردى و کوهپيمائى بعضاً نکات مشترک بسيارى با توريسم ساحلى دارد و آن اينکه، امکانات خدماتى و رفاهى از قبيل هتل‌ها و رستوران‌ها در مناطق کوهستانى نيز وجود داشته که از الگوهاى رايج در کوهستان‌ها تبعيت مى‌کند. اصالت وضع توقف‌گاه‌هاى کوهستانى از سوئى در آن است که همواره در دو فصل از سال فعاليت‌هاى جهانگردى در آن جريان دارد. يکى در فصل تابستان که به ورزش کوهنوردى و کوهپيمائى و يا به استراحت و تمدد اعصاب در مناطق ييلاقى اختصاص دارد و ديگرى در فصل زمستان، که ورزش‌هاى زمستانى مانند اسکى و نظاير آن در آنها صورت مى‌گيرد.

مناطق جنگلى نيز از جمله نقاطى هستند که به‌عنوان پديده‌ها و جاذبه‌هاى طبيعى نقش مهمى را براى صنعت توريسم ايفاء مى‌کنند. جنگل‌هاى سواحل رود آمازون واقع در شمال آمريکاى لاتين و جنگل‌هاى آفريقاى‌ مرکزى از جمله جنگل‌هاى مهم منطقه استوائى به‌شمار مى‌آيند و چون در منطقه استوائى اختلاف فصول وجود ندارد، جنگل‌ها در تمام طول سال داراى يک منظره هستند و چشم‌انداز يکسانى دارند. اين جنگل‌ها از لحاظ تعداد گونه بسيار غنى هستند و در تمام طول سال سبز مى‌باشند. درختان اين جنگل‌ها غول‌پيکر و به ارتفاع و قطر قابل‌ملاحظه‌اى مى‌رسند. در اين جنگل‌ها حيوانات عظيم‌الجثه مانند کرگدان، فيل، زرافه و خزندگان به‌سر مى‌برند و در تاج درختان آن پرندگان متنوع و بعضى از جانوران بالارونده مانند انواع ميمون‌ها لانه دارند.

جنگل‌ها و بوته‌زارهاى سواحل مديترانه نيز داراى خصوصياتى هستند که از جنگل‌هاى مناطق ديگر به‌خوبى متمايز است. اين جنگل‌ها چندان انبوه نبوده و از درختان و درختچه‌هاى کوتاهى تشکيل يافته است. درخت زيتون، بلوط سبز و بلوط چوب‌پنبه‌اى که از آن چوب‌پنبه استخراج مى‌شود، از جمله درخت‌هاى اين جنگل‌ها هستند.

در نواحى مرطوب عنصرهاى متوسط که داراى آب‌ و هواى معتدل هستند، جنگل‌ها از نوع پهن‌برگ و سوزنى‌برگ هستند. هرچند جنگل‌هاى سوزنى‌برگ و پهن‌برگ در ناحيهٔ وسيعى با يکديگر آميخته‌اند، اما به‌طور کلى جنگل‌هاى سوزنى‌برگ عنصرهاى فوقانى و نواحى قطبى را که داراى آب ‌و هواى سردتر است اشغال مى‌کند. اين جنگل‌ها به‌استثناء موردى که برگ‌ريزان دارند هميشه سبز هستند. انواع کاج‌ها، درخت نوئل‌نراد و دوگلاس نمونه‌هائى از درختان اين جنگل‌ها هستند. بيشتر جنگل‌ها سوزنى‌برگ در عنصر‌هاى فوقانى نيمکرهٔ شمالى وجود دارند. و شمال آمريکا و آسيا و اروپا را به وسعت قابل‌ ملاحظه‌اى اشغال کرده‌اند. در اين جنگل‌ها حيوانات زيادى ديده نمى‌شود و مهم‌ترين جانورانى که در آنها به‌چشم مى‌خورد، گرگ، خرس و سنجاب است. جنگل‌هاى سوزنى‌برگ نواحى غربى آمريکاى شمالى که از شمال به جنوب و به‌موازات سواحل اقيانوس آرام امتداد يافته و ارتفاعات راکى را اشغال کرده‌اند نه تنها از لحاظ اقتصادى حائزاهميت هستند، بلکه از نظر جاذبه‌هاى توريستى هم داراى ارزش فراوانى بوده و اماکن توريستى که در ميان اين‌گونه جنگل‌ها سازماندهى شده و شکل گرفته‌اند، از کانون‌هاى مهم جلب توريست به‌شمار مى‌آيند. درخت غالب اين جنگل‌ها دوگلاس است.