|
|
ديدگاه اسلام در زمينه سير و سياحت - سفر و مدح آن در اسلام
|
|
| سفر نمودن به‌طور مطلق چه سفر حج باشد (سفر واجب) و چه غير آن، شرايطى دارد که از ديدگاه اسلام و عقل انسان بى‌اندازه مفيد و پسنديده است. خداوند متعال در قرآن کريم مى‌فرمايد:
|
|
| 'هوَالذّى جَعَلَ لَکُمُ الاَرضُ ذَلُو لاً فَامْشُوا فى مَناکِبِها و کُلُوا مِنْ رِزْقِهِ' سورهٔ ملک آيه ۱۵
|
|
| او آن خدائى است که زمين را براى شما نرم و هموار گردانيد. پس شما در پستى و بلندى‌هاى آن حرکت کنيد و روزى او را خوريد.
|
|
| همچنين در ارزش و فضيلت مسافرت از حضرت رسول اکرم - صلى‌الله عليه و آله - نقل شده است که فرموده‌اند:
|
|
| 'سٰافِروا تَصِحُّوا و جٰاهِدُوا تَغْنَموا'
|
|
| مسافرت کنيد تا سالم باشيد و در راه خدا جهاد کنيد تا بهره‌مند و صاحب غنيمت گرديد. حديث ۱۴۹۸۰ وسائل
|
|
| يعنى مسافرت از ديارى به ديارى ديگر موجب مى‌گردد که تغييرات جوّى و آب و هوا و غذا و ... تغييرات روحى در انسان به‌وجود آيد که خود شايان اهميّت است.
|
|
| در اشعار عربي، در ديوان منسوب به اميرالمؤمنين - عليه‌السّلام - که مرحوم ميرزا حسين نورى نيز در کتاب آمده است که:
|
|
| تَغَزَّبْ عَنِ اْلاَوطانِ فى طَلبِ العُلٰى
|
وَ سٰافِرْ فَفَى اْلاَسْفارِ خَمْسُ فوائِدَ
|
| تَفَرُّج هَمِّ وَ اکْتِساب مَعيشَةٍ
|
وَ عِلْمَ و آداب و صُحْبَة مٰاجدٍ
|
|
|
| براى کسب فضائل، از زادگاه خود قدم بيرون گذار و غربت و دورى از شهر و ديار را انتخاب کن و راه سير و سياحت و مسافرت را در پيش گير که در مسافرت پنج فايده نهفته است:
|
|
| تَفَرُّج هَمّ:
|
|
| مسافرت غم و اندوه و ناراحتى را از تو دور مى‌کند و موجب شادى و انبساط خاطر مى‌گردد. انسان تا زمانى که در محيط زندگى خود است و با سوابقى که در زندگى دارد، خاطرات هميشه براى او يادآور غم و اندوه و غصه و گرفتارى‌ها است؛ مسافرت کردن موجب برطرف شدن غم و اندوه مى‌گردد و اين اولين فايدهٔ مسافرت است که انسان روحش آزاد مى‌گردد.
|
|
| اکْتِساب مَعيشَة:
|
|
| از طريق مسافرت امکانات زندگى بهتر و معيشتى نيکوتر فراهم مى‌گردد.
|
|
| عَلْمِ:
|
|
| مسافرت به علم و دانش و اطلاعات انسان مى‌افزايد و معرفت و شناخت بيشترى به او مى‌دهد.
|
|
| آداب:
|
|
| انسان با مسافرت خواهد توانست با شخصيت‌هاى محترم و مفيد جامعه، هم‌صحبت و همنشين شود و کسب فيض نمايد.
|
|
| از طرفى 'فى طَلَبِ العُليٰ' معناى آن اين نيست که مسافرت نموده و هدف از مسافرت اين باشد که مثلاً گران‌ترين هتل را کجا مى‌توان پيدا کرد، بهترين غذاها را کجا مى‌توان خورد، فلان کار لهو و لعب بيهوده را کجا مى‌توان انجام داد و از اين قبيل. انسان بايستى در طلب فضيلت‌ها و کمال‌ها از وطن دورى نموده و عازم سفر شده تا در اثر مسافرت اين فضائل نصيب او شود.
|
|
| همچنين اسلام ارزش اعمال را به نيّت انجام دهنده و هدف و نتيجهٔ مترتب بر آن وابسته مى‌داند. عملى ارزش دارد که براى هدفى صحيح و مقدس و پردازش در راه خدا و براى خلق خدا انجام گردد. به همين جهت در روايات بسيارى براى مسافر خواندن دعاهائى مخصوص توصيه شده است، تا در نتيجه، مسافرت مسافر جهت‌دار باشد. به يکى از اين احاديث اشاره مى‌شود:
|
|
| 'کٰانَ اَبُو جَعْفر اِذا خَرَجَ مِنْ بَيتهِ يَقُولُ بسمِ‌الله وَ بِسمِ‌اللهِ و عَلَى‌اللهِ تَوَکَّلْتُ وَ لاٰ حََوَل وَ لاٰ قوةَ اِلاّ بالله الْعَلىّ العَظيمْ' . (حديث ۱۵۰۸۰ وسائل‌الشيعه)
|
|
| حضرت امام باقر عليه‌السلام هنگام خروج از منزل مى‌گفت: 'به نام خدا و به ياد او قدم بيرون مى‌نهم و به نام و ياد او در راه مسافرت وارد مى‌گردم و تنها به خداوند يکتا توکل و اعتماد دارم. هيچ حرکت و قدرت و نيروئى نيست جزء اينکه از سرچشمه قدرت لايزال او نشأت مى‌گيرد' .
|
|
| در حديثى ديگر پيامبر اکرم به على عليه‌السلام چنين وصيت مى‌فرمايد:
|
|
| يٰا عَلىُّ لاٰ يَنْبَغى لِلّرجُلِ العاقِلِ اَنْ يکون طٰاعِناً اِلاّ فى ثلاثٍ: مَرَمَّةٍ لِمَعاشٍ و اَوْ تزدُدٍ لَمِعٰادٍ او لَذّةٍ فى غيرِ مُحرّم. (حديث ۱۴۹۷۵ وسائل‌الشيعه)
|
|
| يا على انسان عاقل براى يکى از سه امر مسافرت مى‌کند:
|
|
| - بهبود و تأمين زندگى
|
|
| - براى تهيه زاد و توشهٔ اُخروى
|
|
| - براى آسايش و لذّت و خوشى حلال
|
|
| در حديث ۹۳۴۹ کتاب مستدرک آمده است: در سير و سياحت و حرکت باشيد، زيرا آب در گردش و حرکت، پاک و سالم باشد و چون راکد و بى‌حرکت بماند تغيير رنگ داده زرد و متعفن گردد.
|
