| چنانچه اطلاع با مطالعه منابع کتابخانه‌اى بدست آيد، بايد کارهاى زير را انجام دهيم:
|
|
|
|
|
|
| اين ارزيابى هم بايد به دقت و در عين حال با سرعت انجام شود. هدف از ارزيابى دوباره منبع اين است که مشخص کنيم از چه قسمت‌هايى از منبع، به چه ميزان، در مورد کدام عنوان داخلى و چگونه استفاده شود. در اين ارزيابى همچنين معلوم مى‌شود که کدام منبع (يا منابع) مى‌تواند فرعى باشد. بنابراين در ارزيابى دوباره است که چند و چون بهره‌گيرى از منبع و نيز اهميت آن معلوم باشد.
|
|
|
|
| براى يادداشتبردارى معمولاً از برگه، کارت يا فيش مخصوصى استفاده مى‌شود. در واقع براى استفاده بهينه از زمان يک سيستم کارا و سريع براى يادداشتبردارى داشته باشيم و به اصطلاح بايد به‌طرز سامانمند عمل کنيم. کارت يادداشت سه اندازه استانده (استاندارد) دارد:
|
|
| ۲۰٭۵/۱۲ سانتى‌متر، ۱۵٭۱۰ سانتى‌متر، ۵/۱۲٭۵/۷ سانتى‌متر.
|
|
| مراکز مطالعاتى و تحقيقاتى معمولاً کارت يادداشت خاص خود را دارند. براى يادداشتبردارى در اساس دو روش وجود دارد:
|
|
| ۱. تلخيص: تلخيص يعنى خلاصه کردن و عبارتست از بيان مطلب مندرج در منبع در کوتاه‌ترين حدى که دلالت به معنا و منظور اصلى مطلب کند و خدشه‌اى به معناى موردنظر وارد نشود.
|
|
| - در تعيين حدّ تلخيص بايد عواملى چند را در نظر داشت:
|
|
| ٭ هدف تلخيص
|
|
| ٭ کميت مطلب مرجع
|
|
| ٭ مخاطب
|
|
| ٭ دقت مورد انتظار
|
|
| ٭ کميت متن در دست توليد
|
|
| ٭ ملاحظات مديريتى (مثل نظر مديريت سطح بالاتر در مورد حدِ تلخيص)
|
|
| ٭ ملاحظات فنّى (مثلاً محدوديت‌هاى درج خلاصه در يک صفحه يا بخشى از صفحه)
|
|
| - در تلخيص، بويژه تلخيص يک مطلب علمى - فنى بايد به نکات زير توجه کرد:
|
|
| ٭ رعايت ايجاز در حد ممکن
|
|
| ٭ حفظ دقت و اعتبار مطلب
|
|
| ٭ حفظ معناى اصلى مطلب (رعايت امانت معنايي)
|
|
| ٭ حفظ انسجام زبانى (هماهنگ بودن سبک زبانى مطلب خلاصه شده با سبک زبانى متن در دست توليد)
|
|
| ٭ رعايت سادگى و رواني
|
|
| - روش کلى تلخيص
|
|
| فرض مى‌کنيم که مى‌خواهيم مقاله‌اى علمى - فنى به اندازه ۸ تا ۱۰ صفحه را خلاصه کنيم. چنين مقاله‌اى معمولاً بين ۶ تا ۱۰ مفهوم اساسى دارد. در تلخيص کتاب مى‌توان فرض کرد که هر بخش يا فصل کتاب يک يا چند مقاله است.
|
|
| براى تلخيص چنين عمل مى‌کنيم:
|
|
| ٭ مطالعه دقيق و احياناً چندباره مطلب مرجع
|
|
| ٭ يادداشت کردن مفاهيم و موضوعات مهم
|
|
| ٭ انتخاب چهار تا شش مفهوم مهم‌تر
|
|
| ٭ نوشتن يک يا دو جمله در شرح هر مفهوم ضمن انتخاب کلمات ساده به جاى عبارات بلند، و در نتيجه نوشتن جمله(هاي) کوتاه‌تر
|
|
| ٭ بيان تعداد، نوع و ايده اصلى شکل‌ها و جدول‌هاى مهم‌تر در يک يا دو جمله
|
|
| ٭ نوشتن دو يا سه جمله حاوى نتيجه اصلى مطلب، در انتهاى خلاصه
|
|
| ٭ افزودن يک يا دو جمله آغازين به عنوان مقدمه يا مدخل خلاصه
|
|
| ٭ ويرايش دقيق جملات نوشته شده.
|
|
| روشن است که در تلخيص مطلب بک يا دو صفحه‌اى نيز همين روش را مى‌توان بکار برد، منتهى ممکن است تعداد مفاهيم اساسى و احياناً شکل‌ها و جدول‌ها کمتر باشند.
|
|
| ۲. نقل‌قول: نقل‌قول بر دو نوع است: نقل‌قول غيرمستقيم (Paraphrase) و نقل‌قول مستقيم (Verbatim)
|
|
| - نقل قول غيرمستقيم يا نقل به معني، بيان معناى مطلب است با سبک زبان توليد‌کننده متن. رعايت امانت معنايى در اينجا بسيار مهم است.
|
|
| در نقل‌قول مستقيم کارهاى زير را انجام مى‌دهيم:
|
|
| ٭ مطالعه دقيق مطلب مرجع
|
|
| ٭ حصول اطمينان از درک معناى مطلب
|
|
| ٭ کنار گذاشتن مرجع
|
|
| ٭ انديشيدن
|
|
| ٭ بيان معناى طلب
|
|
| ٭ ويرايش نوشته
|
|
| - نقل قول مستقيم يا نقل به لفظ، انتقال کلمه، عبارت، جمله يا جملاتى از متن مرجع است به متن در دست توليد و درج آن در محل موردنظر.
|
|
| در يادداشتبردارى مواردى است که حتماً بايد با نقل‌قول مستقيم عمل کرد، از جمله:
|
|
| ٭ در بيان مطلب از متونمقدس و منابع اصلى معارف ديني
|
|
| ٭ در بيان قوانين، قواعد و دستورهاى رسمى و فرمان‌هاى تاريخي
|
|
| ٭ در بيان فرمول‌ها و تعريف‌هاى علمي
|
|
| ٭ وقتى کلمات در متن مرجع نقش اساسى در انتقال منظور نويسنده ايفا مى‌کنند.
|
|
| ٭ وفتى ايده‌اى آنچنان واضح و گويا بيان شده باشد که هرگونه تغيير در جملات متن اصلي، معنا را عوض کند.
|
|
| - در نقل قول مستقيم بايد نکاتى را رعايت کرد:
|
|
| ٭ تمام تأکيدات و نشانه‌هاى سجاوندى (نقطه‌گذاري) موجود در متن مرجع بايد حفظ شوند.
|
|
| ٭ در صورتى‌که خود بخواهيم روى جزئى از متن منقول تأکيدى داشته باشيم، بايد در پانوشت قيد کنيم: تأکيد از ما است.
|
|
| ٭ اگر بخواهيم جزئى از مطلب منقول را حذف کنيم، به جاى آن، (...) را مى‌گذاريم.
|
|
| ٭ اگر بخواهيم جزئى از مطلب را که به نظر ما اشتباه يا نادرست است، اصلاح کنيم. آن جزء را بى‌تغيير قيد مى‌کنيم و صورت به نظر ما صحيح را در [ ] مى‌گذاريم.
|
|
| ٭ اگر اندازه مطلب منقول حداکثر چهار سطر باشد، نيازى به نوشتپار (پاراگراف) جديد نيست. در همان نوشتپار متن در دست توليد، محصور در علامت ، نوشته مى‌شود. اگر اندازه مطلب بيش از چهار سطر باشد، آن را بصورت يک نوشتپار مى‌نويسيم. در اينصورت شروع اولين سطر نوشتپار حدود ۲/۱ سانتى‌متر نسبت به شروع نوشتپار غيرمنقول به طرف چپ فاصله دارد. مثل شکل زير قبل و بعد از نوشتپار منقول يک سطر فاصله مى‌گذاريم تا نوشتپار به ديده خوشنام‌تر آيد.
|
|
 |
|
| ٭ اگر دو نوشتپار منقول متوالى داشته باشيم. بين آن دو يک سطر فاصله ايجاد مى‌کنيم.
|
|
| ٭ اگر اندازه مطلب منقول بيش از نيم صفحه باشد، بهتر است آن را در بخش پيوست‌ها درج کنيم.
|
|
| ٭ درج بيش از يک نوشتپار منقول در صفحه توصيه نمى‌شود.
|
|
|
|
| پس از کسب اطلاعات در مودر موضوع و تهيه يادداشتهاى لازم، بايد آنها را برحسب توالى منطقى بين عناوين داخلى مرتب کرد. روشن است که از اين يادداشتهاى مرتب شده، در مرحله بعدى کار بايد استفاده شود. از اين‌رو هرچه مرتب‌تر و سامان‌يافته‌تر باشند. استفاده از آنها در توليد متن اصلي، سريع‌تر خواهد بود.
|
|
| اگر اطلاع از راه‌هاى ديگر يعنى آزمايش، مشاهده، مصاحبه و يا پرسشنامه بدست آيد. بايد يادداشتهاى مربوطه را متناسباً رده‌بندى و سازماندهى کرد تا بعداً در مرحله توليد متن اصلي، بکار روند.
|
