مسمومیت ناشی از منواکسید کربن

منواکسيد کربن گازى است بى‌بو، بى‌رنگ و استنشاق آن خطرناک است، زيرا که منواکسيد کربن جايگزين اکسيژن موجود در خون مى‌شود. از آنجا که اين گاز راحت‌تر از اکسيژن جذب خون مى‌شود بنابراين مصدوم به تنفس مصنوعى طولانى‌ترى نياز دارد تا منواکسيد کربن به‌طور کامل دفع شود. منابع معمولى توليد منواکسيد کربن عبارتند از: دود ناشى از نيمسوز شدن (بد سوختن) سوخت‌هاى مصرفى مثل بنزين اتومبيل، ذغال، نفت (والور يا علاءالدين) و دود اگزوز ماشين. خطر از آنجا ناشى مى‌شود که ماده سوختنى (مثل ذغال يا بنزين ماشين يا فتيلهٔ بخارى يا چراغ خوراک‌پزي) بد بسوزد و دود ناشى از ماده سوختنى در يک محل سربسته جمع شود.

تنها زمانى براى نجات مصدوم وارد اطاق پر از گاز شويد که خود شما در معرض خطر نباشيد يا آنکه بتوانيد به آسانى خارج شويد. مطمئن شويد که پشت سر شما کمک وجود دارد و بنابراين در صورت خطر به‌سرعت شما را از اتاق خارج مى‌کنند (به مبحث نجات يک مصدوم از اطاق پر از دود و گاز مراجعه شود).

- عوارض و نشانه‌ها:

۱. عوارض و نشانه‌هاى عمومى خفگي.

۲. احتمالاً مصدوم از سردرد شکايت مى‌کند.

۳. رنگ صورت ممکن است ابتدا عادى باشد اما هم‌چنانکه ميزان منواکسيد کربن در خون بالا مى‌رود رنگ صورت صورتى مى‌شود.

۴. مصدوم ممکن است گيج شده باشد و نتواند براى نجات خود به شما کمک کند.

۵. تنفس مشکل يا احتمالاً قطع شده است.

۶. احتمالاً مصدوم بيهوش مى‌شود.

- هدف:

منبع توليد گاز را قطع کنيد يا اگر خود شما در معرض خطر نيستيد مصدوم را از محل خارج کنيد در صورت لزوم روش‌هاى نجات زندگى را بدون معطلى شروع کنيد. ترتيب انتقال مصدوم را به بيمارستان بدهيد.

- درمان:

۱. اگر مى‌توانيد در را باز نگهداريد و مصدوم را به محل امن بکشيد (به مبحث نجات يک مصدوم از اطاق پر از دود و گاز مراجعه شود).

۲. اگر مصدوم بيهوش شده اما به‌طور عادى نفس مى‌کشد او را در وضعيت بهبود قرار دهيد. (به مبحث وضعيت بهبود مراجعه شود).

۳. اگر تنفس مشکل يا قطع شده است بلافاصله تنفس مصنوعى را شروع کنيد (به مبحث تنفس دهان به دهان مراجعه شود).

۴. ميزان تنفس مصدوم (مبحث چگونه نفس‌کشيدن)، نبض (مبحث نبض)، و سطح هوشيارى (مبحث سطح هوشياري) را هر ۱۰ دقيقه يکبار چک کنيد.

۵. مصدوم را به بيمارستان برسانيد.

- توجه:

به غير از منواکسيد کربن گازهاى ديگرى هم هستند که خطرناک هستند اگرچه ممکن است سمى نباشند اما به‌علت جايگزين شدن به‌جاى اکسيژن در خون مى‌توانند خطرناک باشند. مثل دى‌اکسيد کربن که بر اثر احتراق ناکامل سوخت‌ها به‌وجود مى‌آيد و معمولاً در فاضلاب‌ها و محيط‌هاى مشابه سربسته پيدا مى‌شود. بوتان و پروپان نيز از جملهٔ اين گازها هستند که در صنايع براى ايجاد گرما، روشنائى يا در سردخانه‌ها مورد استفاده قرار مى‌گيرند. تراوش اين گازها به‌علت شل بودن اتصالات مى‌تواند خطرآفرين باشد.