|
|
|
|
|
| اين آميب هنگامى که به شکل تروفوزوئيت‌هاى متاکسيتيک خود را به قسمت روده کور (سکوم) مى‌رساند، شروع به رشد و تکثير مى‌کند. يافته‌هاى آسيب‌شناختي، بالينى و آزمايشگاهى بيانگر اين واقعيت است که آميب در اينجا اولين امکان تهاجم را پيدا مى‌کند. به‌طور کلى درجه‌هاى مختلف عفونت با آنتامبا هيستوليتيکا که ممکن است بدون علايم و يا با نشانه‌هاى حاد همراه باشد، آميبياز ناميده مى‌شود. آميبياز ممکن است روده‌اى يا خارج روده‌اى باشد. با توجه به نظر کارشناسان سازمان جهانى بهداشت در سال ۱۹۶۸ مى‌توان آميبياز را اين‌گونه طبقه‌بندى کرد:
|
|
| - آميبياز بدون نشانه که در اين حالت بيمار حامل و دافع کيست مى‌باشد، ممکن است علايم مبهمى نيز مثل درد خفيف، نفخ شکم، يبوست و يا اسهال خفيف داشته باشد.
|
|
| - آميبياز با علايم بالينى که ممکن است محدود به روده باشد يا اين‌که از مرز روده فراتر رود و اعضاء خارج روده را مورد تهاجم قرار دهد که به آن آميبياز خارج روده‌اى گفته مى‌شود.
|
|
| - آميبياز روده‌اى:
|
| در آميبياز روده‌اى مهاجم، به‌طور معمول اين علايم مشاهده مى‌شوند:
|
|
| ديسانترى همراه با خون موکوس، دردهاى کوليک، تنسموس راست روده و يا اسهال که بيشتر همراه با خون در مدفوع است. به‌طور کلى چهار شکل از بيماري، بيشتر به چشم مى‌خورد: ۱. کوليت بدون ديسانتري؛ ۲. کوليت برق‌آسا که به آن ديسانترى حاد نيز گفته مى‌شود؛ ۳. آمبوما يا تومورهاى کاذب آميبي؛ ۴. آپانديسيت آميبى که مشابه آپانديسيت باکتريال مى‌باشد.
|
|
| از عوارض آميبياز مهاجم روده مى‌توان سوراخ شدن همراه با، يا بدون پريتونيت، خونريزي، تنگى روده و کوليت بعد از ديسانترى را نام برد.
|
|
| - آميبياز خارج روده‌اى:
|
| آميبياز خارج روده‌اى نسبت به آميبياز روده‌اى هميشه ثانويه است و زمانى اتفاق مى‌افتد که آميب ازطريق جريان خون به خارج از روده برده شده و اعضاء مختلف بدن را مورد تهاجم
قراردهد. ايجاد آميبياز خارج روده‌اى در تمام بافت‌هاى نرم بدن امکان‌پذير است، اما کبد جزء اعضائى است که بيشترين درصد ضايعه‌ها را متحمل مى‌شود. اين نوع آميبياز به دو شکل
آميبياز حاد غيرچرکى کبد و آبسه‌هاى آميبى کبد مشاهده مى‌گردد.
|
|
|
|
| در بررسى‌هاى انجام شده در بعضى از نقاط جهان بيشترين درصد آلودگى با اين تک‌ياخته بين ۳۵ تا ۳۶ سالگى و در بررسى‌هاى انجام‌شده در نقاط ديگر، از جمله ايران بيشترين درصد
آلودگى را بين ۲۰ تا ۴۰ سالگى گزارش کرده‌اند. پيش از اين تصور مى‌شد که کودکان، بخصوص کودکان زير يک سال، به اين انگل آلوده نمى‌شوند، ولى با پژوهش‌هاى انجام‌شده مشخص گرديد که
امکان آلودگى انسان پس از تولد تا بالاتر از ۷۰ سالگى وجود دارد. درمجموع، رابطهٔ سن با اين بيمارى را مى‌توان اين‌طور توجيه کرد که افراد ۲۰ تا ۴۰ ساله که ازنظر شغلى در فعال‌ترين
دوره مى‌باشند، با منبع آلودگى بيشتر در تماس هستند، بنابراين آلودگى را نيز بيشتر نشان مى‌دهند و برعکس در کودکان و سنين بالاتر از ۶۰ سالگى به‌علت تماس کمتر با منابع آلودگي،
درصد ابتلاء نيز کاهش نشان مى‌دهد. بنابراين، سن، به‌طور مستقيم، در انتشار اين بيمارى نقشى ندارد.
|
|
|
|
| در مطالعه‌هاى انجام‌شده بين زن و مرد اختلاف‌هاى معنى‌دارى مشاهده نمى‌شود؛ به استثناء بررسى‌هاى محدودي، ازجمله در کُره که نشانگر ابتلاء بيشتر زنان نسبت به مردان است.
همچنين در رابطه با آميبياز خارج روده‌اى نيز بررسى‌هاى مختلفى انجام گرفته است که نشان مى‌دهد آلودگى مردان نسبت به زنان ۷ به ۱ است. با اين وجود عوامل سن و جنس، به‌طور مستقيم
درانتشار اين بيمارى نقشى ندارند، بلکه وضعيت‌هاى شغلى و برخورد افراد با عامل بيماري، آلودگى را در بعضى از گروه‌هاى سنّى و جنسى بيشتر نشان مى‌دهد.
|
|
|
|
| شرايط اجتماعى و اقتصادى در شيوع بيمارى عامل مهمى محسوب مى‌شود و در کشورهاى درحال گسترش، انتشار اين انگل يک مشکل بزرگ بهداشتى مى‌باشد که به فرهنگ اجتماع و وضع اقتصادى
آنها بستگى دارد. بين افراد فقير با توجه به اين که فقر مشکل‌هاى مختلفى از جمله عدم رعايت موازين بهداشتى را در پِى دارد، به علت تماس بيشتر درصد آلودگى بالاتر است. همچنين در
اماکنى مانند بيمارستان‌هاى رواني، زندان‌ها و مؤسسه‌هاى نگهدارى از کودکان بى‌سرپرست و غيره که افراد به‌طور نزديک با يکديگر زندگى مى‌کنند، آلودگى بيشتر است. انحراف‌هاى
جنسى در انتشار آنتامبا هيستوليتيکا بى‌تأثير نيست. بررسى‌هاى مختلف، از جمله بررسى ايمپراتو (Imperato) که در سال ۱۹۸۰ انجام شد، مبين آن است که بين هم‌جنس‌بازهاى مرد، آميبياز،
انتشار گسترده‌اى دارد.
|
|
|
|
| عفونت طبيعى با آنتامبا هيستوليتيکا فقط در انسان مشاهده مى‌شود، ولى به‌طور تجربى اين انگل را مى‌توان به بعضى از پستانداران مانند سگ، ميمون، گربه، خوک و غيره منتقل نمود.
با تلقيح تروفوزوئيت‌هاى کشت‌شده در محيط‌هاى اکسنيک مى‌توان زخم‌هاى روده و آبسه‌هاى کبدى را در هامستردهاى نوزاد يا جوان ايجاد کرد. از اين تجارب براى اثبات بيمارى‌زا بودن
ذاتى سوش‌هاى بخصوصى از آنتامبا هيستوليتيکا استفاده مى‌نمايند. بايد توجه داشت که اين حيوان‌ها هيچ‌گاه کيست اين تک‌ياخته را دفع نمى‌کنند، بنابر اين در انتقال بيمارى نقشى
ندارند.
|
|
|
|
| انتقال آنتامبا هيستوليتيکا به‌انسان از طريق تماس مدفوع به دهان (Fecal-Oral) انجام مى‌شود. مهم‌ترين وسيله انتقال، آب و مواد غذائى آلوده به کيست‌هاى رسيدهٔ (چهار هسته‌اي) آنتامبا هيستوليتيکا مى‌باشند و در اين مورد نقش اساسى به عهده افراد آلوده‌اى است که بدون داشتن نشانه، از خود کيست دفع مى‌کنند. تروفوزوئيت‌ها در انتقال هيچ‌گونه نقشى ندارند، آنها در مقابل عوامل خارجى و شيرهٔ معدهٔ ميزبان، بسيار حساس بوده، از بين مى‌روند. بنابراين، افراد آلوده با علايم بالينى حاد که نوع خونخوار تروفوزوئيت‌ها را همراه با مدفوع خود دفع مى‌کنند، در انتقال اين آميب به ديگران سهمى ندارند. با اين حال انتقال آنتامبا هيستوليتيکا به‌طور مستقيم و غيرمستقيم، با خوردن کيست‌هاى رسيده انجام مى‌گيرد.
|
|
| - انتقال مستقيم:
|
| آميبياز به آسانى با تماس مستقيم بخصوص در مناطق گرمسير در شرايط غيربهداشتى و نيز مناطق سردسير که مردم به‌طور فشرده با يکديگر زندگى مى‌کنند، منتقل مى‌شود. انتقال مستقيم بخصوص در پرورشگاه‌ها، مهدکودک‌ها، بيمارستان‌هاى رواني، زندان‌ها، خوابگاه‌هاى دانشجوئى و خلاصه هرجائى که مردم تماس زيادى با يکديگر دارند، انجام مى‌گيرد.
|
|
| بررسى‌هاى انجام‌شده نشان مى‌دهد در خانواده‌هائى که سطح بهداشتى و اقتصادى آنان پائين‌تر است و با همديگر تماس مستقيم دارند، انتقال فرد به فرد به‌آسانى صورت مى‌پذيرد. همچنين، اين نوع انتقال بين افراد هم‌جنس‌باز، متداول مى‌باشد.
|
|
| - انتقال غيرمستقيم:
|
| معمول‌ترين راه انتقال، آلوده‌شدن آب آشاميدنى و مواد غذائى انسان است که از راه‌هاى مختلف به کيست رسيدهٔ آنتامبا هيستوليتيکا آلوده مى‌گردند. آب آشاميدنى به‌احتمال
زياد دراثر تماس با فاضلاب و مواد غذائى به‌وسيله ناقلان کيست، مگس، سوسک و غيره آلوده مى‌شود. استفاده از کود انسانى در مزارع مى‌تواند منشاء آلودگى سبزى‌ها شود که خود باعث
عفونت انسان مى‌گردد.
|
