|
|
| رسانه، امروز باورهاى دنياى ما را مى‌سازند. حتى مى‌توان گفت تصويرى از جهان پيرامون ما را به تحميل مى‌کنند. چنين باور و تصويري، لزوماً تصويرى کاملاً واقعى و حقيقى نيست.
|
|
| اگر به تعريف خبر بازگرديم و به معناى 'خبر برداشتى از رويدادهاى عينى است که ...' دقت کنيم، اعتبارى بودن، گزينشى بودن و بخشى از واقعيت بودن خبر را در مى‌يابيم. در مجموع رسانه‌ها و در هر رسانه، نه همه وجوه و مختصات يک خبر انعکاس مى‌يابد و نه همه وجوه و مختصات کل رويدادها.
|
|
| مى‌توان نتيجه گرفت که تصويرى که رسانه‌ها از جهان اطراف، به ما منتقل مى‌کنند، تصويرى مخدوش و تغييرشکل يافته است.
|
|
| نيز دقت در بخشى ديگر از تعريف که 'خبر تحت تأثير عوامل درون گروهى شکل مى‌گيرد' . روشن مى‌کند که به هر حال در روند شکل‌دهى تصوير دنيا، دو عامل مهم اراده و سليقه درونى رسانه و عناصر و عوامل بيرونى اثر مى‌گذارند. براى شکل دادن چنين تصويرى روشن است که نظر و سليقه و رأى گروهى دخالت دارد، چنين است که خبر، بيش از آنکه واقعيت باشد، برداشت از خبر است ٭.
|
|
| گزينش خبر کار ويراستاران (دروازه‌بان خبر) است. اما چنين گزينشي، چگونه صورت مى‌گيرد؟ مهم‌ترين پديده‌‌هائى که بر فرآيند گزينش خبر در رسانه‌ها اثر مى‌گذارند، اين پديده‌ها سانسور، خودسانسوري، گروه فشار، گرايش و سليقه فردي، گرايش گروهي، محدوديت امکانات زمانى و کارکرد مى‌باشد.
|
|
| ٭ به مقاله دکتر نعيم بديعى با عنوان 'معيارهاى گزينش خبر' در کتاب روزنامه‌نگارى حرفه‌اى از انتشارات مرکز آموزش رسانه‌ها مراجعه کنيد.
|
|
|
|
| عملى که به سبب مصلحت‌گرائى و به ملاحظه حفاظت از صلاح عمومي، منابع ملى و مصالح عمومى صورت مى‌گيرد. در بيرون رسانه‌ها (عامل برون‌گروهي).
|
|
|
|
| فرآيندى که به سبب دريافت اخطارها، سوابق دادگاهي، پيگردهاى قانونى (شخصى يا صنفي) در روزنامه‌نگار پديد مى‌آيد. در واقع خودسانسورى عامل شرطى است که روزنامه‌نگار را داوطلبانه به پرهيز وامى‌دارد. در درون رسانه (عامل درون‌گروهي).
|
|
|
|
| شامل عناصر شاخص اقتصادي، سياسي، اجتماعى و... که نظر خود را به رسانه و رزونامه‌نگار منتقل مى‌سازد. بيرون رسانه (عامل برون‌گروهي)، گو اينکه گاه از اين گروه ممکن است نمايندگى در درون رسانه هم‌عضو باشند.
|
|
|
|
| اين فرآيند عکس خودسانسورى است. اين فرآيند به سليقه، علاقه، تجربه و گرايش روزنامه‌نگار، دبير، سردبير و... (دروازه‌بان خبر) بستگى دارد. در درون رسانه (درون‌گروهي).
|
|
|
|
| مطبوعات، از جمله روزنامه‌ها، بنابر سليقه و ارادهٔ مؤسسان آن، ممکن است به مکتبي، نظرى و رويه‌اى در سياست و اقتصاد گرايش يابد. همين گرايش بر چگونگى گزينش‌ها اثر مى‌گذارد. بنابراين يک خبر واحد با عناصر و ارزش‌هاى واحد در مطبوعات با گرايش‌هاى متفاوت، به شکل‌هاى مختلف درمى‌آيد.
|
|
|
|
| انعکاس رويدادها در رسانه‌ها، گاه تحت‌تأثير امکانات و تجهيزات سازمان خبرى قرار مى‌گيرد٭. بنابراين رسانه‌ها خبرهائى را با همين محدوديت عرضه مى‌کنند. مهم‌ترين لطمه در اين بخش وابستگى خبرى است (درون و برون‌گروهي).
|
|
| ٭ مهم‌ترين پى‌آمد اين محدوديت، وابستگى خبري، انحصار خبرى و گرايش خبرى است. جهان سوم و کشورهاى ضعيف به همين سبب از نظر خبرى استقلال ندارند.
|
|
|
|
| فشار زمانى از مهم‌ترين عوامل و عناصر فشار و گزينش در مطبوعات است. ويراستاران بايد هر روز در زمانى محدود، به جمع‌آورى و شکل‌دهى مطالب بپردازند. بنابراين ممکن است بخش قابل توجهى از يک خبر و بخش قابل اعتنائى از مجموعه‌ٔ رويدادها به اين سبب کنار گذاشته شود (عامل درون‌سازماني).
|
|
|
|
| رسانه‌ها از نظر کارکرد خبرها و رويدادها محدوديت دارند. اين محدوديت در رسانه‌ها گفتارى و ديدارى به‌صورت محدوديت در ساعت پخش و در مطبوعات نوشتارى به‌صورت محدوديت در حجم صفحه‌ها، بروز مى‌کند (برون و درون‌سازماني).
|
|
| به‌طورى که روشن شد، فرآيند و کارکرد خبربانى (دروازه‌بانى خبر) در يک نقطه و در يک مقطع صورت نمى‌پذيرد و عناصر گفته شده و بسيارى از عناصر ديگر در هر مرحله و در هر فرصت اين فرآيند را شکل مى‌دهند.
|
