|
|
|
|
بوى بد دهان ممکن است در اثر اختلال در مري، معده، يا ريه‌ها ايجاد شود ولى علت آن معمولاً دهان است. خشکى دهان يکى از علل شايع بوى بد دهان در صبح‌ها است. بزاق حاوى يک آنتىبيوتيک طبيعى است که باکترى‌ها را مهار مى‌کند. ترشح بزاق شب‌ها کاهش مى‌يابدو صبح‌ها ممکن است بوى ناخوشايندى ايجاد شود. مسواک زدن و خلال کردن دندان‌ها با نخ ابريشمى در برطرف کردن اين بود در طول روز مؤثر است. دهان شويه‌ها در بهترين شکل خود اثرشان موقتى است و بهندرت موردنياز هستند. بوى بد زودگذر دهان ممکن است بعد از مصرف خوراکى‌هائى مثل پياز، سير، و نوشابه‌هاى الکلى پديد آيد. مهار اين بوها مشکل است زيرا اين بو وارد جريان خون مى‌شود و از آنجا به ريه‌ها مى‌رود و سپس از طريق بازدم خارج مى‌گردد. سيگار کشيدن نيز ممکن است باعث پديد آمدن بوئى در تنفس شود که براى برخى افراد ناخوشايند است. اين مشکل را مى‌توان با دهان شويه، اسپرى‌هاى مخصوص يا نعناع مهار کرد ولى تنها راه حل در درازمدت ترک سيگار است.
|
|
|
بوى بد دهان به‌طور مزمن ممکن است در اثر التهاب لثه‌ها ايجاد شود دندانپزشک مى‌تواند بهترين رهنمود را براى درمان مطلوب آن ارائه کند. بوى بد دهان به‌طور مزمن همچنين با برخى بيمارى‌هاى عمومى بدن همراه است. نارسائى کبد گاهى با موردى به‌نام بوى 'موشي، mousy' که بوى بد کبدى (Fetor Hepaticus)، نيز معروف است، همراه مى‌باشد. افراد مبتلا به بيمارى قند که قند آنها تحت کنترل نيست ممکن است دهان آنها به‌دليل کتواسيدوز (يکى از عوارض بيمارى قند نوع ۱ که در اثر افزايش زياد قند خون ايجاد مى‌شود-م) بوى کمى ناخوشايند ناشى شيرينى بدهد. اين موارد بايد توسط پزشک درمان شوند.
|
|
|
|
|
برگرداندن مقدار کمى غذا از معده به دهان و جويدن و بلع مجدد آنگاه در شيرخواران وجود دارد. اين رفتار در بالغان نادر است و در صورت بروز ممکن است در اثر فشار روحى يا برخى اختلالات هيجانى باشد. اختلالات کارکرد مرى بهندرت ممکن است عامل زمينه‌اى اين عارضه باشد که در اين صورت انجام آزمايش‌هاى تشخيصى ضرورى است. در برخى موارد داروى متوکلوپراميد که محرک فعاليت روده‌ها است مفيد است. در صورت مشاهدهٔ بيرون انداختن مکرر آب دهان، انجام مشاورهٔ روانپزشکى احتمالاً ضرورى است.
|
|
|
التهاب و خونريزى از لثه‌ها
|
|
|
التهاب لثه‌ها (يا التهاب اطراف دندان) با قرمزي، تورم، درد و خونريزى مشخص مى‌شود. اين عارضه مزمن است و در صورت عدم درمان منجر به کنار رفتن لثه‌ها و از دست دادن دندان‌ها مى‌شود. علت شايع اين عارضه عدم رعايت بهداشت دندان‌ها است که باعث رشد باکترى‌ها و تجمع آنها به‌شکل 'پلاک' روى سطح دندان‌ها مى‌شود. اين باکترى‌ها سمومى آزاد مى‌کنند که باعث التهاب لثه‌ها مى‌شود و کانونى براى عفونت ثانويه فراهم مى‌کند.
|
|
|
برخى دندانپزشکان معتقد هستند که التهاب اطراف دندان داراى جنبه‌اى از بيمارى‌هاى خود ايمن است. بر طبق اين نظريه باکترى‌ها دستگاه ايمنى بدن را تحريک مى‌کنند و اين دستگاه بافت لثهٔ طبيعى را اشتباهاً به‌عنوان يک مهاجم خارجى تلقى مى‌کند و گلبول‌هاى سفيد را براى حمله به اين بافت طبيعى روانه مى‌سازد.
|
|
|
بهترين درمان براى التهاب لثهٔ معمولى مسواک زدن و خلال کردن با نخ ابريشمى به‌طور روزانه و جرم‌گيرى ادوارى (هر ۶ تا ۱۲ ماه) توسط دندانپزشک است. خونريزى هنگام مسواک زدن طبيعى نيست. اگر شواهد ديگرى از بيمارى لثه مثل قرمزى يا درد وجود ندارند از مسواک ديگرى که ترجيحاً موهاى نرمى داشته باشد، استفاده کنيد. از خمير دندان‌هاى ضد پلاک (مثل Tartar-control crest) استفاده کنيد و حداقل دوبار در روز مسواک بزنيد. مسواک را در زاويه‌اى نگه داريد که موهاى آن به طرف محل اتصال لثه با دندان‌ها باشد. دندان‌ها را يک‌بار در روز با نخ ابريشمى خلال کنيد. در صورت تداوم خونريزي، بايد با دندانپزشک مشورت کنيد.
|
|
|
علل ديگر آزردگى يا التهاب لثه‌ها عدم انطباق مناسب دندان‌ها، گير افتادن ذرّات غذائي، تعبيه نامناسب دندان‌هاى مصنوعى و تنفس دهانى است. اين عوارض بايد توسط دندانپزشک درمان شوند.
|
|
|
شکل خاصى از التهاب لثه به التهاب اطراف تاج دندان (pericoronitis)، معروف است و دور لثه‌اى که روى دندان ناقص درآمده قرار دارد، ايجاد مى‌شود. اين عارضه در دندان آسياى سوم شايع‌تر است. درمان شستشوى ناحيه با آب است. در برخى بيماران چند قطره پراکسيد کارباميد در گليسرول ۱۰ درصد (مثلاً Gly-oxide) که مستقيماً روى لثهٔ ملتهب گذاشته مى‌شود، مفيد است. اين عارضه با درآمد کامل دندان معمولاً برطرف مى‌شود. در عفونت‌هاى شديد ممکن است مصرف آنتى‌بيوتکى‌ها ضرورى باشد. در اين موارد به دندانپزشک مراجعه کنيد.
|
|
|
دهان سنگر (Trench mouth) يک التهاب حاد است که باعث درد، خونريزى از لثه، ترشح بزاق،و بوى بد دهان مى‌شود. عمل بلع و صحبت کردن مکن است دشوار گردد. اين عارضه تحت عنوان عفونت وينسنت (Vincent) نيز شناخته مى‌شود و به‌علت باسيل (باکترى ميله‌اى شکل را باسيل گويند-م) فوزيفورم و يک اسپيروکت (نوعى باکترى است -م، به همين علت به اين بيمارى فوزو اسپيورکتوزيس نيز مى‌گويند) به‌وجود مى‌آيد. اين بيمارى اغلب در بالغان جوان بروز مى‌کند و با عدم رعايت بهداشت دهان، فشار روحي، کمبمودهاى تغذيه‌اى و بيمارى‌هاى مزمن همراه است. درمان شامل مسواک زدن ملايم و کامل لثه‌ها و شستشوى مکرر دهان با سرم نمکى گرم (يک قاشق چايخورى نمک در يک ليوان آب يا محلول پراکسيد ۵/۱ درصد) در ۲ تا ۳ روز اول است. از سيگار کشيدن و مصرف غذاى داغ و ادويه‌دار بپرهيزيد. اقدامات درمانى حمايتى عبارتند از: مصرف مسکن‌ها (آسپيرين يا استامينوفن)، تغذيهٔ خوب، نوشيدن مايعات فراوان، و استراحت. مصرف آنتىبيوتيک ضرورتى ندارد مگر آنکه تب بالاى ۱۰۱ درجه فارنهايت (۳/۳۸ درجه سانتى‌گراد) بروز کند.
|
|
|
هنگام حاملگى ممکن است التهاب خفيف لثه‌ها ايجاد شود که به التهاب لثهٔ حاملگى موسوم است. اين عارضه معمولاً بعد از سه ماههٔ اول حاملگى برطرف مى‌شود. گاهى هنگام حاملگى برجستگى مخاطى بين دندان‌ها بيش از حد رشد مى‌کند. اين عارضه به 'تومورهاى حاملگي' موسوم است. اگر اين عوارض بعد از حاملگى برطرف نشد ممکن است کشيدن دندان ضرورت يابد. گاهى سوءتغذيه يا سيار بيمارى‌هاى ناتوان‌کننده منجر به التهاب لثه مى‌شوند.
|
|
|
|
|
التهاب مزمن لثه نهايتاً منجر به تشکيل حفره‌هاى عفونى بين لثه‌ها و دندان‌ها مى‌شود که به 'التهاب اطراف دندان' معروف است. سپس لثه‌ها اتصالات خود را به دندان‌ها از دست مى‌دهند و به زير محل اتصال مينا به دندان کشيده مى‌شوند. اين پديده باعث از دست رفتن بيشتر تکيه گاه استخوانى مى‌شود که شايع‌ترين علت از دست دادن دندان است. درد معمولاً ايجاد نمى‌شود مگر آنکه عفونت ثانويه بروز کند. با رعايت مناسب بهداشت دندان و مراقبت از آنها مى‌توان کنار رفتن لثه‌ها را متوقف کرد و حتى آن را به حالت اول بازگرداند. در موارد پيشرفته جراحى براى بستن حفره‌هاى عفونى ضرورى است. در اين موارد به دندانپزشک مراجعه کنيد. در برخى موارد کنار رفتن لثه‌ها در اثر مسواک زدن بيش از حد ايجاد مى‌شود. تنها تا هنگام پاکيزه شدن دندان‌ها آنها را مسواک بزنيد و سپس دهان خود را آسوده بگذاريد.
|
