روش‌های پیشگیری از حاملگی در زنان

در حالى‌که دستگاه‌هاى داخل رحمى جلوگيى از حاملگى (IUD) به‌دليل عوارض و دعاوى حقوقى هرچه بيشتر از بازار جمع‌آورى مى‌شوند، شگفت‌آور است که به مرور زمان تعداد روش‌هاى پيشگيرى از حاملگى در آمريکا کاهش يافته است. مثالى که روى آن بيشترين تبليغ انجام شده است حفاظ دالکون (Dalkon Shield)، است که در بسيارى از استفاده‌کنندگان باعث بروز عفونت‌هاى لگنى شده است. زنان اروپائى استفاده از روش‌هاى متنوع‌ترى را ترجيح مى‌دهند که عبارتند از: مصرف داروهائى که تخمک‌گذارى را به‌مدت ۵ سال متوقف مى‌کنند، و روش مصرف قرص 'صبح روز بعد٭' که در کاشته شدن تخم بارور شده در رحم اختلال ايجاد مى‌کند. با اين حال زنان در آمريکا به تعدادى از روش‌هاى مؤثر پيشگيرى از حاملگى دسترسى دارند.

٭ منظور از اين عبارت مصرف قرص در صبح روز بعد از آميزش جنسى است -م.

قرص‌هاى پيشگيرى از حاملگى

اکثر داروهاى خوراکى پيشگيرى از حاملگى حاوى مقادير کم استروژن و پروژسترون (هورمون‌هاى زنانه‌اى که چرخه تغييرات رحمى و تخمک‌گذارى را تنظيم مى‌کنند) است.

قرص‌هاى پيشگيرى از حاملگى معمولاً مؤثرترين و قابل قبول‌ترين روش پيشگيرى از حاملگى در ميان زنان جوان است. نظارت و معاينه‌هاى سالانه توسط پزشک براى کابرد مؤثر و جلوگيرى از عوارض، ضرورى است. عوارض قرص‌هاى پيشگيرى از حاملگى مشابه عوارض دوران اوليهٔ حاملگى است که عبارتند از: تهوع، حساسيت پستان و احتباس مايعات. اين عوارض جانبى معمولاً بعد از سه ماه استفاده از اين قرص‌ها برطرف مى‌شوند. افزايش فشار خون و افسردگى به‌ندرت بروز مى‌کند. پزشک معمولاً مى‌تواند اين عوارض جانبى را با کاهش ميزان استروژن مهار کند. زنانى را که در حين مصرف قرص دچار خونريزى مى‌شوند، معمولاً با افزايش ميزان استروژن کنترل مى‌کنند.

عوارض جانبى‌اى مثل افزايش وزن، آکنه٭، و عصبانيت ممکن است با تغيير ميزان پروژسترون در ترکيب دارو، اصلاح شوند.

٭ بيمارى التهابى پوست که با ايجاد بثورات جلدى به‌ويژه در صورت، پشت و قسمت فوقانى سينه همراه است و معمولاً در سنين بلوغ ظاهر مى‌شود -م .

در مورد زمان مناسب شروع قرص‌هاى پيشگيرى از بارورى بعد از حاملگى يا سقط جنين و نحوهٔ مناسب استفاده از آنها هنگام شيردهي، حتماً با پزشک مشورت کنيد.

داروهاى پيشگيرى از حاملگى کاشتنى

جديدترين روش تجويز هورمون‌هاى پيشگيرى از حاملگى کاشتن يک لولهٔ لاستيکى کوچک حاوى هورمون در زير پوست است که از آنجا هر روز مقدار تقريباً ثابتى از آن به‌داخل خون آزاد مى‌شود. اولين فرآورده‌ٔ عرضه شده از اين دسته نورپلانت (Norplant)، است که شامل شش لوله سيلاستيک (از پليمرهاى سيليکون) است و زيرپوست در قسمت داخلى بازو درست بالاى آرنج کار گذاشته مى‌شود. جايگزين کردن آن را از طريق جراحى آسان و بدون درد است و تنها حدود ۱۵ دقيقه طول مى‌کشد. اين لوله‌ها حاوى مقدار کافى هورمون براى پنج سال است و در آن زمان مى‌توان آنها را به همان سهولت کار گذاشتن، خارج کرد. امتياز بزرگ اين روش پيشگيري، عدم نياز به خوردن روزانهٔ قرص و مدت طولانى اثر بخشى آن است. ميزان عدم موفقيت اين روش تقريباً مشابه قرص‌هاى پيشگيرى از حاملگى است (حدود ۱ درصد در سال). در صورتى‌که تمايل به حامله شدن داشتيد، مادهٔ کاشته شده را مى‌توان خارج کرد و تقريباً بلافاصله دوره‌هاى طبيعى تخمدانى آغاز مى‌شود.

معايب داروهاى کاشتنى چيست؟ عوارض جانبى اساساً مشابه داروهاى خوراکى پيشگيرى از حاملگى است. از جمله شايع‌ترين اين عوارض لکه بينى و قاعدگى‌هاى نامنظم است.

دستگاه داخل رحمى (IUD)

اينها قطعه‌اى کوچکى از پلاستيک يا مس هستند که داخل رحم قرار داده مى‌شوند. آنها از طريق جلوگيرى از بارور شدن تخمک توسط اسپرم عمل مى‌کنند. عملکرد يکى از انواع تجارى آن به‌نام پروژستاسرت (Progestasert)، وابسته با آزادسازى مقادير کم هورمون پروژسترون به‌عنوان روش پيشگيرى‌کننده، است. وجود پروژسترون لايهٔ داخلى رحم را براى جايگزين شدن تخمک نامساعد مى‌کند. دستگاه داخل رحمى بايد توسط پزشک در داخل رحم کار گذاشته شود و مى‌تواند به‌مدت يک‌سال يا بيشتر در محل باقى بماند. اثر بخشى آن در پيشگيرى از حاملگى ۹۵ درصد است و فرق زياديى بين انواع مختلف تجارى آن وجود ندارد.

شايع‌ترين عارضهٔ اين روش درد انقباضى و خونريزى است که در نزديک ۱۵ درصد از استفاده‌کنندگان در طول سال اول و ۷ درصد آنان در طول سال دوم بروز مى‌کند. دستگاه‌هاى داخل رحمى (IUD) ممکن است در موارد نادر به ايجاد عفونت‌هاى لگن و حاملگى نابه‌جا (يعنى تشکيل جنين در خارج از رحم که خارج کردن آن از طريق جراحى ضرورى است) کمک کنند. سوراخ شدن رحم يکى ديگر از عوارض بسيار نادر اين روش است.

خروج خودبه‌خودى دستگاه داخل رحمى (IUD) در ۲۰ تا ۳۰ درصد از استفاده‌کنندگان در طول سال اول و ۱۰ تا ۱۵ درصد از آنان در طول سال دوم روى مى‌دهد. پزشک به شما نشان خواهد داد که چگونه به‌طور منظم، صحيح قرار گرفتن دستگاه داخلى (IUD) را بررسى کنيد.

دستگاه‌‌هاى داخل رحمى (IUD) معمولاً به زنانى که بالاى ۲۵ سال سن و حداقل يک فرزند دارند، و سابقهٔ بيمارى التهابى لگن و حاملگى نابه‌جا (در لولهٔ رحمي) ندارند، توصيه مى‌شوند.