غارهای طبیعی (۴)

غار عين هو، روستاى رباط، اراك

از غارهاى ديگر رشته‌کوه‌هاى سفيدخانى، غار عين‌هو در رشته‌کوه رو به روى روستاى رباط را مى‌‌توان نام برد که مدخل آن بسيار باز و ارتفاع آن زياد است، اما عمق کمى دارد.

ديگر غارهاى استان مرکزى عبارتند از:

غار خدا آفرين در کن کهود در ارتفاعات کوه کلنگ محمود، غار تخت کوچک در گذار ناقه، غار امجک در نزديکى يوزآباد در کوه امجک، غار يخچال در کوه شهباز از رشته کوه راسوند، غار على خورنده در تفرش در فاصله ۵۰۰ مترى کوهين، غار صادق على در توره، غار وفس در غرب اراک، غار کوه شاه پسند در شمال غربى ساوه بالاتر از مقبره شموئيل پيغمبر، غار گلدار گلچشمه در جنوب نيمور محلات، غار سرچشمه در شمال محلات، غار کشته‌ريز در شمال غربى محلات و غار بابا جابر در نزديکى روستاى يکه چاه در جنوب شرقى محلات.

غار فاس دشت بياض، گناباد

اين غار در دشت بياض - بين گناباد و قاين - در ۱۸ کيلومترى غرب منطقه قرار دارد. ارتفاع دهانهٔ آن تا زمين ۴۰ متر و عرض آن ۶۰ متر است. دهانهٔ غار بسيار جالب و مجزا از آن مى‌باشد.

غار قباد، روستاى شيخ‌كاتلو، قوچان

غار قباد غارى است آهکى، در دو شعبهٔ‌ اصلى، با طول تقريبى ۱۲۰ متر و با حفره‌هايى جانبى که بيش‌تر به همان دو شعبهٔ اصلى منتهى مى‌شوند. بنا به گفتهٔ‌ اهالى محل، در گذشته، در نزديکى اين غار، شهرى به نام قباد وجود داشته است که در روزگار نادرشاه به توپ بسته شده و ويران گرديده است. در پيرامون اين غار، در زمين‌هاى کشاورزى، گلوله‌هايى به وزن پنج کيلوگرم مشاهده شده است که دو عدد از آن‌ها را کوهنوردان شيروان، ‌ براى موزهٔ کوهنوردى آورده‌‌اند.

براى رسيدن به اين غار بايد از قوچان به سوى روستاى «دربادان» رفت و پيش از رسيدن به اين روستا، به سوى روستاى «شيخ‌کاتلو» تغيير مسير داد. اين غار در سال ۱۳۶۹ توسط کوهنوردان شيروان کشف شد.

غار قورى قلعه، پاوه

در ميان جنگل‌هاى بلوط اورامانات و پاوه، در فاصلهٔ ۹۰ کيلومترى کرمانشاه، غار «قورى قلعه» که بزرگترين غار آبى آسيا شمرده مى‌شود، واقع شده است. اين غار از روستاى قورى قلعه شروع مى‌شود و به گفتهٔ بوميان منطقه، تا خاک عراق ادامه مى‌يابد. با وجود تلاش غارنوردان خارجى و ايرانى طى دو دههٔ‌ اخير، انتهاى اين غار شگفت‌انگيز تاکنون کشف نشده است. پس از شناسايى اين غار، ‌ در سال ۱۳۵۵ يک گروه غارشناس انگليسى و در سال ۱۳۵۶ يک گروه غارنورد فرانسوى تلاش کردند به اعماق آن نفوذ کنند، ولى موفق نشدند. در سال ۱۳۶۸، يک گروه از غارنوردان کانون کوهنوردى کرمانشاه موفق شدند درون غار و دالانهاى فرعى آن را کشف کنند. اين گروه علاوه بر نفوذ به اعماق غار در حدود ۱۲ کيلومتر مسيرهاى پرپيچ و خم و تاريک غار را پيمودند و نقشه‌بردارى کردند. غار «قورى قلعه» با حدود ۳۱۴۰ متر طول، بزرگترين غار آبى آسيا نام گرفته است. طبق شواهد موجود، طول غار بيش از آن است که کشف شده است.

قدمت و ويژگى منحصر بفرد اين غار زمينهٔ مناسبى را براى مطالعات باستان‌شناسى، زمين‌شناسى و آب‌شناسى فراهم کرده است. در اين غار گونهٔ نادرى از خفاش به نام «گوش موشي» ديده شده است. بقاياى يک قلعه مربوط به دوران ساسانيان نزديکى غار و کشف ۳۰ قطعه شيء تاريخى و باستانى (از جمله بقاياى جمجمهٔ انسان و سفال پيش از تاريخ) ارزش‌هاى تاريخى و جهانگردى اين غار را نشان مى‌دهد. تالارهاى زيبا با رنگ‌هاى متنوع طلايى، قهوه‌اى سوخته، ‌ کرم، سفيد و بلورهاى «استالاگميت» و ستون‌هاى مورب و آبشارهاى متعدد از جمله ويژگى‌هاى منحصر به فرد غار «قورى قلعه» است.

به عقيده کارشناسان محلى، ‌ با آماده کردن اين غار و ايجاد خدمات رفاهى در قورى قلعه سالانه مى‌توان هزاران گردشگر داخلى و خارجى را به سوى آن جذب کرد. گفتنى است که برق‌رسانى، لوله‌کشى داخل غار و محوطه‌سازى حاشيهٔ غار (به طور مثال احداث بوستان، نمازخانه، مهمانسرا، بوفه و سرويس‌هاى بهداشتي) در دست اجراست.

غار كارده، روستاى كارده، مشهد

روستاى کارده در ۴۸ کيلومترى شمال مشهد قرار گرفته، و غار کارده در سه کيلومترى آن است. دهانهٔ غار به صورت يک شکاف سنگى است. عرض تقريبى آن يک تا سه متر و طول آن حدود ۱۰۰ متر است. اين غار کاملاً خشک است و پرتگاه‌هايى خطرناک دارد. کوهنوردان، اسکلت‌هايى از انسان مربوط به زمان‌هاى قديم را در درون اين غار مشاهده کرده‌اند.

غار كاوات، جوانرود

غار کاوات از جمله غارهاى ديدنى و معروف استان‌هاى کرمانشاه و کردستان است که در سلسله جبال شاهو در شمال درهٔ باصفاى قورى قلعه از توابع جوانرود واقع شده است. دهانهٔ‌ غار در ارتفاع ۱۶۶۰ مترى از سطح دريا قرار دارد. در انتهاى اين محوطهٔ بزرگ‌، شاخهٔ اصلى غار، با دهانهٔ‌ کوچکترى شروع شده و از قسمت چپ شاخهٔ اصلى، نهر کوچکى به اعماق سنگ‌ها فرو مى‌ريزد. پس از ۴۰ متر پيشروى، برکه‌‌اى به طول ۱۵ متر و عمق ۷۰ سانتى‌متر وجود دارد که در بضى جاها، ‌ عمق آن به ۱/۵ متر مى‌رسد. در اين قسمت، ‌ غار به دو شاخه تقسيم مى‌شود. شاخهٔ سمت چپ، بيش از ۸ متر عمق ندارد، ولى شاخهٔ ‌سمت راست حفره و مخزن آب زيرزمينى دارد. پس از گذشته از اين آب، برکهٔ‌ آب ديگرى وجود دارد که ۶۰ متر طول و ۲۰ متر عرض دارد و سقف آن در انتهاى آب محو مى‌شود.

غار كبجا كچال، دوآب، نكا

اين غار در دل جنگل‌هاى ارتفاعات دوآب قرار دارد. ارتفاع ديوارهٔ‌ آن ۶۰ متر، ‌ ارتفاع آن تا سطح زمين ۲۳ متر و طول و عرض آن ۱۲×۱۰ متر است. ارتفاع درونى غار هفت متر و شکل آن بيضوى است و سقفى گنبدى شکل دارد.

غار كبوتر، تراب، لنده، كهكيلويه (دهدشت)

اين غار در محلى به نام «تراب» در لندهٔ دهدشت واقع شده که نيمى از دهانهٔ ورودى آن در داخل رودخانهٔ «مارون» قرار دارد. غار داراى دو تالار نسبتاً بزرگ است. اين غار ۱۵۰ متر عمق و انشعابات متعددى دارد که عبور از آن‌ها مستلزم وسايل فنى کافى است. غار کبوتر در سال ۱۳۶۷ به وسيلهٔ آقاى غلامرضا حق بين کشف شده است.

غار كنه‌گرم، روستاى حسن‌زو، بجنورد

اين غار در نزديکى روستاى «حسن‌زو» - در ۵۰ کيلومترى غرب بجنورد - در کوه آلاداغ قرار دارد. غار کنه‌گرم در منطقه‌اى موسوم به «دزخان‌محمد» واقع شده و به صورت چاهى در دامنهٔ کوه قرار دارد. اين غار از غارهاى بسيار تماشايى است و ساختارهايى از استالاگميت و استالاکتيت و حفره‌ها و تنوره‌هايى در خود دارد. در اطراف غار، چندين دهليز وجود دارد که هيچ‌يک از آن‌ها تاکنون به طور کامل شناسايى نشده است. طول اين غار ۲۵۰ متر و عمق آن ۷۰ متر است و بازديد از آن، مستلزم داشتن وسايل فنى و تجربه کافى است.

غار كهريز، كهريز، تكاب

اين غار در کهريز تکاب واقع شده و قطر دهانهٔ آن در حدود ۲ متر و طول و عرض آن نيز ۳ متر است. غار کهريز از جمله غارهايى است که مورد بازديد و علاقهٔ غارنوردان است. اين غار داراى دسترسى سواره است و سالانه بيش از صد هيئت غارنوردى و کوهنوردى از آن بازديد به عمل مى‌آورند.

غار كهك، قم

يکى از زيباترين غارهاى استان است که در ۳۰ کيلومترى جنوب قم واقع شده و از آثار طبيعى و باستانى استان محسوب مى‌شود. اين غار شگفتى‌هاى خاصى از زيبايى‌هاى طبيعى و تاريخى منطقه را به نمايش گذاشته است.

غار گل زرد، لار، تهران

غار گل زرد در دشت زيباى لار، ‌ هر ساله ميزبان کوه‌‌نوردانى است که قصد در نورديدن ارتفاعات دماوند را دارند. سطح درون غار، ‌ پوشيده از استالاکتيت (چکيده) و استالاگميت‌ (چکنده) است که به شکل قنديل‌هايى از سقف و کف آن نمايان شده‌اند. هم‌چنين سطح غار پوشيده از کربنات کلسيم است که با روشنايى فانوس کوه‌نوردان که بر آن‌ها مى‌تابد، درخشندگى شگفتى را در غار جلوه‌گر مى‌سازد. درون غار، چندين حوضچهٔ آب سرد در فاصله‌هاى گوناگون از هم وجود دارد. با آن که سطح غار داراى شيبى تند است ولى حرکت در آن بسيار آسان صورت مى‌گيرد. غار گل زرد و محدودهٔ دشت لار از توانايى‌هاى ارزشمند طبيعت اين منطقه است که نه تنها براى کوه‌‌نوردان، که براى شيفتگان طبيعت نيز داراى جذابيت است.

غار گنج‌كوه، روستاى جندى، بجنورد

اين غار در روستاى جندى شهرستان بجنورد، و در ارتفاع ۱۷۰۰ مترى از سطح دريا قرار دارد. غار، روى يک ديوارهٔ ۱۲ مترى واقع شده، و صعود از آن مشکل است و احتياج به وسايل فنى دارد. داخل اين غار داراى سه شعبهٔ کوچک است که تمام آن‌ها را سنگ‌هاى استالاگميت پوشانده است.

غار مس، خونگاه، آب‌سياه، بويراحمد (ياسوج)

اين غار در محل «خونگاه» آب سياه بويراحمد واقع شده است و دهانه‌هاى متعددى دارد. بررسى‌ها نشان مى‌دهند که در روزگار ساسانيان، از اين غار مس و کبالت استخراج مى‌کردند و اکنون نيز در دست بررسى ادارهٔ‌ معادن و فلزات است.

غار مغان، روستاى مغان، مشهد

اين غار در ۷۵ کيلومترى مشهد، در جنوب روستاى مغان واقع شده است. درخصوص تاريخ به وجود آمدن اين غار، ‌ هيچ‌گونه اطلاعى در دست نيست؛ ولى با بررسى فسيل حلزونى که در راه صعود به کوه بينالود - که اين غار در آن واقع شده است - پيدا شده است، مى‌توان به قدمت اين ناحيه پى برد. عمر اين فسيل را صد ميليون سال و مربوط به دوران دوم زمين‌شناسى دانسته‌اند؛ در صورتى که رشته‌کوه‌هاى البرز و کوه دماوند مربوط به دوران چهارم زمين‌شناسى است.

غار مغان داراى دو دهانه - يکى در جنوب و ديگرى در شرق - است. ارتفاع آن ۲۹۱۰ متر از سطح درياست. دهانهٔ اصلى، همان دهانهٔ جنوبى است و تا ۱۲۰ مترى غار احتياجى به روشنايى نيست. هرچه پيش‌تر رويم، عرض غار وسيع‌تر و ارتفاع آن بيش‌تر و شيب غار نيز بيش‌تر مى‌شود.استالاگميت و استالاکتيت زيادى در اين جا ديده مى‌شود. چندين چاه درون غار است که بايد با احتياط کامل از آن‌ها عبور کرد. عمق يکى از اين چاه‌‌ها که راه شعبهٔ ديگر غار مى‌باشد، ۲۵ متر است. چون از ديواره‌اى که بالاى چاه قرار دارد، بگذريم و از پرتگاهى تنگ که ۳۵ سانتى‌متر است عبور کنيم، به محوطهٔ وسيعى مى‌رسيم که برکهٔ‌ آبى در آن مشاهده مى‌شود. از برکه که رد شديم به محوطهٔ کوچکى مى‌رسيم که به چند شعبهٔ فرعى تقسيم مى‌شود و آخرين نقطهٔ غار است. وجود چاه‌ها، اين غار را به سه طبقه تقسيم کرده است. اين غار در مردادماه ۱۳۲۴ توسط ۷۰ نفر از کوهنوردان مشهد کشف شد و دومين کاروان کوهنوردان، در سال ۱۳۲۶ از آن ديدن کردند.