تالاب‌ها (۲)

تالاب دهنو، بروجن

در ناحيهٔ بهشت‌آباد (صرف‌نظر از چند منطقهٔ ماندآبى - فصلي) تنها يک تالاب عمده بنام تالاب دهنو وجود دارد. سطح جلويى اين تالاب (مرغزار) تقريباً خشک شده است. اين تالاب (سرآب) به علت نزديکى به شهرهاى بروجن، گندمان، شهر کرد و بلداجى و امکانات دسترسى مى‌‌تواند از اهميت تفرجگاهى بسيار زيادى برخوردار باشد. محل سراب به دليل قرار گرفتن در زير کوه موقعيت و چشم‌انداز بسيار زيبايى دارد. در سال‌هاى اخير پوشش غيرطبيعى گياهان ماکروفيت آبزى، درون تالاب را کاملاً پوشانده و حتى حيات آبزيان درون آن را نيز دچار مخاطره نموده است. بهره‌‌بردارى تفرجگاهى از اين تالاب مستلزم حفاظت و مراقبت ويژه است.

تالاب ديب سيز، اهر

اين تالاب در ۲۵ کيلومترى شرق اهر قرار دارد و تالابى نيزارى و دايمى است که مورد استفادهٔ پرندگان مهاجر آبزى قرار مى‌گيرد.

تالاب زولبين‌گلى، هشترود

اين تالاب در ۴۲ کيلومترى غرب هشترود قرار دارد و با وجود اين که تالابى فصلى است، به علت نيزارهاى داخلى و حاشيه‌اى به ويژه در مواقع پرآبى پناهگاه مناسبى براى پرندگان مهاجر آبزى محسوب مى‌شود.

تالاب سولگان (سوله جان)، گندمان، بروجن

اين تالاب بيش از هشت کيلومتر مربع مساحت دارد که عمق آب آن در گذشته متجاوز از يک متر بود و به همين دليل محل مناسبى براى زندگى مرغان آبى بود و انواع مختلف پرندگان مهاجر را به خود جلب مى‌‌کرده ولى به علت عدم توجه کافى و بهر‌ه‌بردارى‌هاى نامعقول و غيراصولى از آب و زمين‌هاى حاشيهٔ اين تالاب، تعداد پرندگان مهاجر رو به کاهش گذاشته و فضاى زيباى آن تخريب شده است. از انواع پرندگانى که در اين تالاب مورد شناسايى قرار گرفته‌اند مى‌توان به چنگر، يوزگنبى، قورقور و قزل غاز اشاره کرد.

تالاب شادگان، شادگان

تالاب بين‌المللى شادگان ۲۹۶ هزار هکتار مساحت دارد و از شمال به شادگان و خور «دورق» و از جنوب به روخانهٔ بهمنشير، از غرب به جاده دارخوئين و آبادان و از شرق به آب‌هاى خورموسى محدود مى‌شود. سطح تالاب با گياهان آبدوست چون لويى و چولان و گياهان غوطه‌ور پوشيده شده و محل بسيار مناسبى براى پذيرش پرندگان آبزى مهاجرى است که در پاييز از شمال اروپا، کانادا و سيبرى به اين منطقه روى مى‌آورند. در اين تالاب، انواع ماهيان آب شيرين و شور مانند بنى، شيربد، حمرى، شانک، ماهيهاى پرورشى و پرندگانى چون فلامينگو، حواصيل، لک‌لک، غار وحشى، ‌ اردک، ‌ گراز و ... زيست مى‌کنند. تنها زيستگاه و محل زاد و ولد اردک کرکرى در جهان اين تالاب است و پرندگانى چون «گيلانشاه خالدار» و «اکراس افريقايي» نيز از نمونه‌هاى بسيار کميابى هستند که در اين منطقه يافت مى‌شوند. تالاب شادگان زيستگاه يک سوم از گونه‌هاى جانورى و گياهى در معرض خطر نابودى است. اين تالاب طبق مصوبهٔ شوراى عالى حفاظت از محيط زيست تحت عنوان «پناهگاه بين‌المللى حيات وحش شادگان» به سازمان محيط زيست واگذار شده است. گفته مى‌شود که تالاب دچار بحران است و احتمال دارد در آينده خشک شود.

تالاب شورگل، اردبيل

اين تالاب در سه کيلومترى جنوب شرقى اردبيل واقع شده است و در فصل بهار، ‌ وضعيت زيستگاهى لازم را براى جذب پرندگان مهاجر فراهم مى‌آورد.

تالاب عمارت، اراك

اين تالاب علاوه بر زيبايى چشمگير، از جهات مختلف نيز نقشى حياتى در منطقه ايفا مى‌کند و يکى از منابع ارزشمند سياحتى استان به شمار مى‌آيد. اين تالاب ضمن تثبيت آب رودخانه شرا و آبيارى اراضى کشاورزى، از جنبه‌هاى زيست محيطى و تفرجگاهى نيز واجد اهميت است. تالاب عمارت يکى از زيستگاه‌‌هاى مهم پرندگانى از قبيل اردک، غاز و حواصيل است که در حيات اکوسيستم جانورى و گياهى منطقه نقش مهمى به عهده دارد. پيرامون اين تالاب با فضاى کوهستانى و آب و هواى مناسب همواره مورد توجه گردشگران بوده است.

تالاب قبادلو، عجب شير، بناب

اين تالاب در ۲۲ کيلومترى شمال غربى عجب شير، بالاتر از بندر رحمانلو قرار دارد و بخشى از پرندگان تالاب‌هاى حاشيه‌‌اى درياچهٔ اروميه را به خود جذب مى‌‌کند.

تالاب قره قشلاق، درياچه اروميه، مراغه

منطقهٔ تالابى قره قشلاق در کناره‌هاى جنوب شرقى درياچهٔ‌ اروميه قرار دارد و به لحاظ شرايط خاص طبيعى، زيستگاه بسيار مناسبى است براى پرندگان آبزى و کنار آبزى و علف‌چر، مانند ميش مرغ. اين تالاب به عنوان تالاب بين‌المللى شناخته شده است.

تالاب قورى گؤل، تبريز

تالاب قورى گؤل در ۴۰ کيلومترى غرب تبريز واقع شده و از نظر شرايط زيستگاهى براى پرندگان آبزى به خصوص اردک سرسفيد بسيار مناسب است و به عنوان تالاب بين‌المللى به ثبت رسيده است.

تالاب قوشا‌گلى، هشترود

اين تالاب در ۳۱ کيلومترى جنوب غربى هشترود قرار دارد و تالابى نيزارى است.

تالاب كردخورد، روستاى كردخورد، نهاوند

تالاب کردخورد يا تالاب «آق گل» در جوار روستاى کردخورد و در جنوب دشت نهاوند قرار گرفته است. اين تالاب که در حوزهٔ آبريز رودخانهٔ قره‌چاى واقع شده، ۵ کيلومتر طول، ۳/۵ کيلومتر عرض و ۰/۵ متر عمق متوسط دارد.

عميق‌ترين نقطهٔ‌ تالاب در فصل پُرآبى ۸۰ سانتى‌متر است. پوشش گياهى دل‌انگير و همجوارى آن با کوه کت که بيش از ۲۰۰۰ متر ارتفاع دارد، منظرهٔ زيبايى را به ويژه در اواخر زمستان و اوايل بهار ايجاد مى‌کند. اين زمانِ فصل مهاجرت پرندگان است که از نقاط دور دست و بسيار سرد روسيه و قفقاز و کشورهاى اسکانديناوى به آنجا پرواز مى‌کنند. اين تالاب‌ که از لحاظ وجود مواد غذايى مناسب براى پرندگان يکى از غنى‌ترين آبگيرهاى منطقهٔ‌ غرب ايران محسوب مى‌شود، انبوه عظيمى از پرندگان مهاجرِ نقاط دوردست را در خود پناه مى‌دهد. عمده‌ترين اين پرندگان عبارت‌اند از:

انواع اردک، غار، فلامينگو، مرغ باران، حواصيل، آب چليک، کاکايى و غيره.

گزارش‌هاى زمين‌شناسى منطقه عمر اين تالاب را بيش از ۴۰ هزار سال برآورد کرده است. وجود اين تالاب موجب پيدايش و استقرار روستاهاى پيرامون آن شده است.

تالاب گاوخونى، اصفهان

باتلاق گاوخونى از تالاب‌هاى باارزش و نادرى است که در فلات مرکزى ايران و در آستانهٔ‌ ورودى کوير قرار دارد. گاوخونى به معنى گاوخانه است و گورخونى هم ناميده مى‌شود. ظاهراً به علت وجود تعداد زيادى گورخر در گذشته، به اين نام معروف شده است.

مساحت گاوخونى در حدود ۴۷۶ کيلومترمربع است و در ۱۶۷ کيلومترى جنوب شرقى اصفهان قرار دارد. حداکثر عمق آن ۸۰ تا ۱۵۰ سانتى‌متر است و در ارتفاع ۱۴۷۰ مترى از سطح درياهاى آزاد قرار گرفته است. گاوخونى با آغاز فصل سرما پذيراى هزاران نوع پرندهٔ مهاجر است که از شمال به آن ناحيه مهاجرت مى‌کنند و فضاى جالب توجهى را به وجود مى‌آورند. اهم اين پرندگان مهاجر عبارت‌‌اند از : کاکايى، آبچليک، غار، ‌خودکا، اردک نوک‌پهن، حواصيل خاکسترى و لک‌لک.

اهميت تالاب گاوخونى را مى‌توان به شرح زير فهرست‌بندى نمود:

- داراى توليدات و ذخاير بسيار بالاى بيولوژيک است.

- زيستگاه بسيار مناسبى براى آبزيان، حيات‌وحش و پرندگان مهاجر و بومى است.

- فضاهاى تفريحى مناسبى دارد.

- از زمينه‌‌هاى پژوهشى و تحقيقاتى برخوردار است.

- مهاجرت پرندگان از نواحى شمالى در فصل‌هاى سرد و يخبندان، و هم‌چنين از نواحى جنوبى در فصل‌هاى گرم به اين منطقه، زيبايى جالب توجهى به آن مى‌بخشد.

تالاب گز، بهشهر

اين تالاب با وسعتى بيش از ۵۰ هکتار در جنوب غربى خليج ميانکاله قرار گرفته است و قسمتى از اين خليج به حساب مى‌آيد. اين تالاب مأمن و زيستگاه پرندگان بومى و مهاجر است و چشم‌انداز شبه‌جزيرهٔ ميانکاله و جزيرهٔ اسمال‌ساعى را نيز در روبرو دارد. درختان گز و پوشش گياهى مردابى، جلوه‌اى بسيار زيبا و شگفت‌انگيز به آن بخشيده است. همين ويژگى‌هاى خاص، ‌ آن را در زمره تالاب‌هاى کم‌نظير جهان قرار داده و به ثبت بين المللى هم رسيده است. پيشروى آب دريا و خليج حيات دوباره‌اى را به مرداب گز بخشيده و ارزش‌هاى تالابى و زيبايى‌هاى آن را دو چندان افزايش داده است.

تالاب گميشان، گرگان

مجموعهٔ تالاب گميشان به دليل تنوع زيستى، ‌ وجود گياهان آبزى و کنار آبزى به عنوان يک ذخيره‌گاه ژنتيکى باارزش از گونه‌هاى پرندگان، آبزيان و گياهان آبى، ‌ اهميت يافته است.

اين تالاب در ۶۰ کيلومترى شمال غرب گرگان پس از گذر از گرگان، بندر ترکمن، گميشان و خواجه نفس واقع شده است. مشاهدهٔ بيش از ۲۰ گونه ماهى و ۱۰۰ نوع پرنده که تعدادى از آن‌ها نيز نادر هستند، از جمله جلوه‌هاى تماشايى تالاب گميشان مى‌باشد.

علاوه بر آن، اين تالاب به عنوان يک منطقهٔ تفريحى، آموزشى در سطح کشور مطرح است و همه ساله در فصول مختلف سال علاقه‌مندان بى‌شمارى را به سوى خود جذب مى‌کند.

تالاب گنجگاه، اردبيل

تالابى است در ۸۰ کيلومترى جنوب شرقى اردبيل که سرسبز، ‌ چنگر و آبچليک از جمله پرندگان آن به شمار مى‌روند.