چهار عامل مهم در فعالیت‌های آموزشی در نظریه برونر

جروم برونر با مطالعه و تحقيقاتى که در زمينه يادگيرى شناختى بويژه دربارهٔ فعاليت آموزشى و کلاس انجام داد چهار عامل مهم که فعاليت‌هاى آموزشى را تحت‌تأثير قرار مى‌دهد را به شرح زير بيان کرد:

تأکيد بر اهميت انگيزش درونى (intrinsic motivation)

انگيزه درونى آن است که فعاليت صحيح و موفقيت‌آميز موجب رضايت‌خاطر و تقويت رفتار گردد، نه پاداش‌هاى بيروني. به اعتقاد برونر، پاداش‌هاى درونى از پاداش‌هاى بيرونى بسيار مؤثرترند. در اين زمينه، او به چهار نوع انگيزهٔ درونى عمده به شرح زير اشاره مى‌کند:

الف- ميل به يادگيرى.

ب- سائق ذاتى (inherent drive) همکارى با ديگران.

ج- کنجکاوى و ميل به تحقيق براى رفع ابهام.

د- انگيزهٔ قابليت يافتن و توانمند شدن.

به نظر برونر، معلمان توسط اين چهار انگيزه براحتى مى‌توانند شاگردان را تشويق کنند يا برانگيزانند و موجب يادگيرى مؤثر شوند.

تأکيد بر اهميت شهود (intuition)

برونر علاوه بر تأکيد بر جريان و ساخت يادگيري، بر اهميت شهود و اشراق و راز آشنايى تأکيد مى‌کند و اصرار مى‌ورزد. او بر اين باور است که حفظ کردن علوم رياضى و کلامى هدف شايسته‌اى براى آموزش و پرورش نيست، بلکه هدف آموزش و پرورش بايد ارتقاى سطح بينش و فهم شهودى باشد. وضعيت آموزش بايد آنچنان باشد که شاگردان با يک نگاه تيز و ژرف موضوع را درک کنند.

تأکيد بر ساخت يادگيرى (structure of learning)

برونر در تأکيد بر ساخت يادگيرى چهار نکته را مطرح مى‌سازد:

الف- دانستن ساخت اساسى موضوع مورد مطالعه فهم را آسان مى‌سازد؛ به بيان ديگر، اگر مطالب يا محتواى آموزشى به شکل منطقى سازماندهى شود، شاگردان آن را بهتر ياد مى‌گيرند؛ مانند تقسيم موجودات به دو دستهٔ جمادات و جانداران، و جانداران به دو دستهٔ گياهان و جانوران، و جانوران به دو زير مجموعهٔ بزرگ مهره‌داران و بى‌مهرگان، و به همين ترتيب تا پايين‌ترين زيرمجموعه‌ها.

ب- وجود ساخت يادگيرى به معلم کمک مى‌کند تا ميان دانش مقدماتى و عالى رابطه برقرار کند و خلأهاى ممکن را پر سازد.

ج- در هر حال، جزئيات يک ساخت يادگيرى فراموش مى‌شوند، اما زمانى که مطالب به گونه‌اى منطقى سازمان داده شوند، بهتر و بيشتر و آسان‌تر در حافظه نگهدارى مى‌شوند.

د- فهم انديشه‌هاى اساسى يک ساخت يادگيرى و دريافت رابطهٔ اجزاء با کل موجب سهولت انتقال مى‌شود و از پيچيدگى مفاهيم آموزشى مى‌کاهد.

تأکيد بر فرايند يادگيرى (process of learning)

از نظر برونر، فرايند کسب معرفت مهم است، نه حفظ کردن حقايق. به نظر او، کسب معرفت يک فرايند است نه يک محصول؛ از اين رو، معلم نبايد اصول و قواعدى را که شاگردان بايد ياد بگيرند به آنان بياموزد، بلکه بايد سعى کند تا خودشان براى کشف اصول و قواعد، درگير يک جريان استقرايى شوند؛ زيرا در يادگيرى اکتشافي، بيش از آنچه آموخته مى‌شود، چگونگى يادگيرى مورد توجه و اهميت است. در اين نوع يادگيري، مهم نيست که شاگرد چه مى‌آموزد، بلکه مهم اين است که چگونه مى‌آموزد. در واقع، نگرش شاگردان، بيش از ميزان معلومات آنها اهميت دارد.