|
|
|
| رودخانهٔ گرماب‌دشت از تلاقى آب «چل‌چلي» با ريزابه‌‌اى که از دامنهٔ شمال غربى کوه «يزدکي» واقع در منطقهٔ اسب چر سرچشمه گرفته است، در نقطه‌اى به فاصلهٔ ۲۷ کيلومترى جنوب شرقى گرگان تشکل مىگردد و به نام رودخانهٔ باغشاه از درهٔ جنوبى کوه «اولنگ» رو به غرب روان مىگردد.
|
|
| در منطقه‌اى به نام سفالين با آب قزاق مخلوط مى‌شود و پس از عبور از گرماب‌دشت به همين نام تغيير نام داده و در دامنهٔ غربى کوه اولنگ با آب جوزولى پيوند مى‌يابد و رو به سوى روستاى توسکستان از منطقهٔ غوله‌سنگ عبور مى‌کند. پس از عبور از دامنهٔ غربى تپهٔ ابراهيمو به دشت گرگان وارد مى‌شود. در اين منطقه نخست با رودخانهٔ «ديه‌دار» مخلوط مىگردد و پس از عبور از روستاهاى فيض‌آباد و آلو کلاته به رودخانهٔ «قره سو» مى‌ريزد.
|
|
|
|
| اين
رودخانه از
دامنهٔ کبيرکوه
واقع در منطقهٔ
چينه، ۵۵ کيلومترى
شمال غربى دهلران
سرچشمه مى‌گيرد و
پس از در آميختن
با يک ريزابه شمالى
در دامنهٔ شرقى کوه
کولرنرمه با رودخانهٔ مال حاضرى مخلوط مى‌شود و رودخانهٔ ورازان را تشکيل مىدهد. طول رودخانه ۱۳ کيلومتر و ارتفاع سرچشمه آن از سطح دريا ۲۰۵۰ متر است.
|
|
|
|
| حواشى رودخانهٔ لردگان که محل مزارع و شاليزارها است چشم‌اندازهاى بسيار جالب توجهى دارد و از اين نقطه‌نظر به ويژه در فصول پاييز و زمستان بسيار زيبا و ديدنى است.
|
|
| اغلب رودخانه‌هاى چهارمحال و بختيارى داراى ماهى‌هاى گوناگون طبيعى است که مهمترين انواع شناسايى شدهٔ آن ماهى سياه شاکولى از خانواده کپور ماهيان است. به علت وجود شرايط مناسب، پرورش ماهى قزلآلا در سر چشمه‌هاى کارون رواج يافته است.
|
|
| به مجموعهٔ جاذبه‌هاى آبى فوق درياچه‌هاى سد کوهرنگ و سد زاينده‌رود را نيز بايد اضافه کرد که هر يک امکانات تفريحى چشم‌گيرى ايجاد کرده‌اند. البته سد زاينده‌رود خارج از مرزهاى سياسى منطقه قرار دارد، اما مورد توجه بازديدکنندگان از چهارمحال و بختيارى نيز قرار مى‌گيرد. در اکثر اين رودخانه‌ها و مسيرهاى آبى امکان ماهيگيرى و پرورش ماهى وجود دارد. در حال حاضر ايستگاه‌هاى متعدد پرورش ماهى در نقاط مختلف ايجاد شده و امکان صيد ماهى با اخذ پروانه براى دوستداران اين ورزش فراهم است.
|
|
|
|
| اين رود از ارتفاعات ۵۰۰ مترى جنوب لاهيجان، در حوالى منطقهٔ آهندان، سرچشمه مى‌گيرد. دو شاخهٔ تشکيل دهندهٔ آن، پس از طى حدود هفت کيلومتر، از سرچشمه به يکديکر مى‌رسند و در يک مسير کمانى جريان مى‌يابند. اين رود با پيمودن يک پيچ بسيار بزرگ به نام «زاکى بر رودخان»، با پيچ و خم‌هاى ديگرى جادهٔ آستانه - لاهيجان را در غرب شهر طى مى‌کند و در امتداد جنوب غربى - شمال شرقى جريان مى‌يابد. لنگرود رودخان در شمال لنگرود، و در «رادار محله» وارد «شلمان رود» مى‌شود و سرانجام به دريا مى‌ريزد.
|
|
|
|
| رودخانهٔ ليقوان (ليقوان چاي) از دامنه‌هاى شمالى رشته‌کوه سهند سرچشمه مى‌گيرد. چشمه‌سارهاى متعددى از دره‌هاى شرقى و غربى ليقوان به آن مى‌پيوندد و رودخانهٔ پرآبى را تشکيل مى‌دهند. جريان رودخانه از جنوب به شمال است واراضى پايين دست ليقوان را آبيارى مى‌کند. اين رودخانه در درهٔ نسبتاً عميقى نسبت به سطح روستاى ليقوان جريان دارد.
|
|
| آب رودخانه در سرچشمه، بسيار خنک و گوارا است و مکان نشو و نماى ماهى قزلآلا است.
|
|
|
|
| اين رودخانه از چشمه‌سارهاى شرقى ناحيه گوگلان در ۵۲ کيلومترى شرق کلاله سرچشمه مى‌گيرد. نخست رو به سوى غرب روان مى‌شود و پس از طى ۴ کيلومتر به سوى شمال متوجه گرديده و ضمن آميختن با خشک رود طويلى به درهٔ دهانه گرگان وارد مى‌شود. پس از مخلوط شدن با رود کوچک «کورکلي» نخست به سوى شمال غربى و سپس به طرف غرب جريان مى‌يابد و دره شمالى کوه «کورکلي» را نخست به سوى شمال غربى و سپس به طرف غرب سير مى‌کند.
|
|
| در ۲ کيلومترى شرق روستاى «تنگ راه» با ريزابه کوچکى که از دامنه شمالى کوه اسماعيل خان سرچشمه گرفته و دره شرقى کوه کوسوان را به سوى شمال پيموده است، مخلوط مى‌شود و در روستاى «تنگ راه» با «رود آناسخيوک» يکى شده و رودخانه بلند دهانه را تشکيل مىدهد.
|
|
| ماسوله رودخان، ماسوله، فومن
|
|
| اين رود از ارتفاعات ماسوله سرچشمه مى‌گيرد و در منطقهٔ سرايان به «زيگل» و «ليکوند» تغيير نام مىدهد. حداکثر ارتفاع حوزهٔ رود ماسوله ۳۰۰۰ متر است. ماسوله رود در «چومثقال» وارد تالاب انزلى مى‌شود.
|
|
|
|
| اين رود از ميان ارتفاعات پيرانشهر و سردشت مى‌گذرد و از به هم پيوستن دو شاخهٔ اصلى بيطاس و ده بکر به وجود مى‌آيد. پس از گذشتن از شمال غربى مهاباد در غرب سيمينه‌رود و شرق گدار (قادرچاي) وارد درياچهٔ اروميه مى‌شود. بر روى اين رودخانه نيز سدى احداث گرديده که علاوه بر توليد برق، آب مشروب شهر را نيز تأمين مى‌کند.
|
|
| سد انحرافى ديگرى در ۸ کيلومترى مهاباد در محلى به نام يوسف کندى جهت آبيارى اراضى ساخته شده است. سازمان حفاظت محيط زيست طرح‌هايى براى ريختن لارو گونه‌هاى مختلف ماهى در دست اقدام دارد و در حال حاضر مقدار قابل توجهى ماهى، از انواع چهارگانهٔ ماهيان بومى صيد مى‌شود و به بازار ارسال مىگردد.
|
|
| اين رودخانه نيز به ويژه در درياچهٔ سد مخزنى از قابليت‌هاى جهانگردى جالب توجهى برخوردار است که در حال حاضر هيچ نوع بهره‌بردارى در اين زمينه از آن به عمل نمى‌‌آيد. سد انحرافى آن نيز مأمن حيات‌وحش است و زيبايى‌هاى طبيعى قابل توجهى دارد.
|
|
|
|
| اين رود از به هم پيوستن انشعابات سروچاى از کوه‌هاى مرزى و ارزين چاى، سلطانى، کتول داغ از کوه‌هاى ترکيه به وجود مى‌آيد. اين رود پس از عبور از درهٔ تنگه موانا در حوالى روستاى نازلو وارد جلگهٔ اروميه مى‌شود و پس از سيراب کردن جلگهٔ اروميه، نزديک کوه زنبيل به درياچهٔ اروميه مى‌ريزد.
|
|
| يکى از ديدنى‌هاى اين رود در مرز ايران و ترکيه درياچهٔ طبيعى مارميشو است. طغيان رودخانه در ارديبهشت ماه و کاهش آب آن در شهريور است. در واقع، نازلوچاى پرآب‌ترين رود منطقه است.
|
|
|
|
| رودخانهٔ نايلوان از شمال مينودشت در ۱۷ کيلومترى شرق گنبد کاووس سرچشمه گرفته و رو به سوى شمال غربى جريان مى‌يابد و در ۸ کيلومترى شمال شرقى گنبد کاووس به گرگان رود مى‌ريزد.
|
|
| نصريان، كوه‌اناران، دهلران
|
|
| اين رودخانه از دامنهٔ کوه اناران در ۴۲ کيلومترى شمال غربى دهلران سرچشمه گرفته و پس از گذشته از درهٔ ميان کوه‌هاى برک کروى و باريک آب در ۴۹ کيلومترى شمال غربى دهلران از مرز خارج شده و به خاک عراق وارد مى‌شود. طول اين رودخانه تا مرز عراق ۲۵ کيلومتر و ارتفاع سرچشمه آن ۱۱۰۰ متر است.
|
|
|
|
| اين رودخانه که در واقع يکى از شاخه‌هاى رود تيل‌آباد به شمار مى‌آيد در ۶ کيلومترى شرق آزادشهر از رود تيل‌آباد جدا مى‌شود و پس از طى يک قوس راستگرد رو به سوى شمال جريان مى‌يابد و از غرب روستاى «قزلجه» واقع در دشت گرگان عبور مى‌کند و پس از مشروب نمودن روستاى «آرتق» در يک کيلومترى غرب روستاى «ارس‌خان» با رودخانهٔ کرنگى درهم مى‌آميزد. از اين نقطه رو به سوى غرب تغيير جهت داده و در ۴ کيلومترى جنوب غربى گنبد کاووس به رود گرگان مى‌ريزد.
|
|
|
|
| اين رودخانه از دامنهٔ غربى کوه قلعه موران، در فاصلهٔ ۵۳ کيلومترى شرق گرگان سرچشمه مى‌گيرد و از دره ميان کوه‌هاى «چخماقي» در شمال و «آقندوکمر» در جنوب رو به غرب جريان مى‌يابد. در روستاى زرين گل به سوى شمال غرب منحرف شده و به دشت گرگان وارد مىگردد و به مصرف کشاورزى مى‌رسد. مازاد آب اين رود در فصل‌هاى پرباران و سيلاب‌هاى بزرگ به رود گرگان مى‌ريزد.
|
|
| رودخانه‌ها، استان آذربايجان غربى
|
|
| سلسله جبال آذربايجان غربى که به صورت طويل و مرتفع چون ديوارى در جهت شمال و جنوب و جنوب شرقى امتداد يافته است، منبع سرشارى از نزولات جوى را به صورت برف در خود ذخيره کرده و موجد حوضه‌هاى پرآب و متعددى شده است.
|
|
| - محدودهٔ شمالى درياچهٔ اروميه تا رود ارس.
|
| - محدودهٔ غرب و جنوب درياچهٔ اروميه.
|
| - محدودهٔ کرخه که در منتهى‌اليه جنوب و جنوب غربى استان قرار دارد.
|
|
| در جنوب درياچهٔ اروميه و در نواحى مرتفعى که سرچشمهٔ شاخه‌هاى اصلى سيمينه‌رود، مهابادرود، زرينه‌رود و قزل‌ازون مى‌باشد، رودها به طرف درياچهٔ اروميه جارى مى‌شود. اين رودخانه‌ها از يک سو وارد درياچهٔ اروميه مى‌شود و از سوى ديگر در قسمت مهاباد به دليل جهت برخى از کوه‌هاى سردشت به طرف عراق سرازير مى‌شود.
|
|
| رودخانه‌ها، استان چهارمحال وبختيارى
|
|
| به اقتضاى طبيعت منطقه، روخانه‌هاى فراوانى در نقاط مختلف آن جريان دارند و چشمه‌سارهاى بى‌شمارى نيز در گوشه و کنار آن مى‌جوشند. اين رودها و چشمه‌ها نه تنها اقتصاد زراعى و دامى منطقه را مى‌گردانند، بلکه حيات اجتماعى فرداى آن را نيز رقم مى‌زنند. جريان رودها و جوشش چشمه‌ها سرتاسر منطقه را در مى‌نوردند و از پيچ دره‌ها و گردنه‌ها مى‌‌گذرند. جنگل‌‌ها را پشت‌سر مى‌گذارند، کانون‌‌هاى روستايى را با باغات و مزارع‌شان سيراب مى‌کنند، مناظر بديع و شگفتى را پديد مى‌آورند و فصل زيبايى را با فصل زيباى ديگرى پيوند مى‌زنند. در خروش بهار و تابستان و در آرامش پائيز و زمستانشان رازهايى نهفته است که نه تنها هنرمند، بلکه هر انسان طبيعت پسندى را جلب مى‌کنند.
|
|
| شبکهٔ مويرگى چشمه‌ها و رودهاى منطقه تمامى وسعت آن را فرا گرفته‌‌اند و حاشيهٔ هر رود و چشمه‌اى جلوه‌گاه شگفت‌‌انگيز و زيبايى است که مانند سينه‌ريز فيروزه‌اى در جاى جاى آن مى‌درخشند. بيش از صد چشمه و بيست رودخانه که فضاى هر کدام زيباتر از ديگرى است، امکانات قابل توجهى براى بهره‌بردارى سياحتى فراهم مى‌آورند. اين رودخانه‌ها و چشمه‌ها مامن و زيستگاه انواع پرندگان، آبزيان و وحوش است؛ از اين رو نه تنها داراى جاذبه‌هاى طبيعى‌اند، بلکه امکان بهره‌بردارى‌هاى متنوع ديگرى را از قبيل، شنا، ماهيگيرى و قايقرانى در بر دارند و مکان مناسبى براى گذراندن اوقات فراغت و جلب جهانگردان مى‌‌باشند.
|
|
| در استان چهارمحال و بختيارى حدود ۲۰۰ رودخانهٔ بزرگ و کوچک همراه با شبکهٔ گستردهٔ نهرها و جويبارهاى دو رودخانهٔ وسيع و پر آب کارون و زاينده‌رود جريان دارند و پى از طى مسافت‌‌هاى طولانى از منطقه خارج مى‌شوند و بخشى از آب‌هاى استان نيز به تالاب‌هاى داخلى استان مى‌ريزد.
|
|
| اسامى رودخانه‌هاى مهم منطقه عبارت‌اند از : رودخانهٔ کيار، رودخانهٔ آق‌بلاغ، آب ونک، رودخانهٔ کره، رودخانهٔ سبزکوه خانميرزا، رودخانهٔ چله خانه، رودخانهٔ لردگان، رودخانهٔ گرم، رودخانهٔ خِرسان، رودخانهٔ بازفت، رودخانهٔ کارون، آب کوهرنگ، آب کرى، آب جونقان، آب جهان‌بين، آب دره کل، زاينده‌رود، آب‌هاى گرلگ، کته، صمصامى، منچ و سرآب که در سراسر دره‌ها، دامنه‌ها و دشت‌هاى استان جارى مى‌شوند. حواشى هر يک از اين رودخانه‌هاى امکانات بالقوه‌اى براى ورزش‌هاى تابستانى آبى از قبيل شنا، قايقرانى و صيد ورزشى فراهم آورده‌اند.
|
|
|
|
| رودخانة بختياري شامل شاخه‌هاي فرعي دره‌دايي، هرگان و زالكي است. رودخانة سزار و بختياري در محل تنگ پنج به هم مي‌پيوندند و رودخانة دز را تشكيل مي‌دهند.
|
|
|
|
| رودخانة سزار كه شاخة اصلي رود دز است، آب‌هاي خود را از مناطق كوهستاني اليگودرز، ازنا، دورود، اشترينان و بروجرد دريافت مي‌كند و در مسير راه‌آهن سراسري به سوي جنوب ايران سرازير مي‌شود. اين رودخانه در پايين دست، رودخانة دز ناميده مي‌شود. سد بزرگ دز روي اين رودخانه ساخته شده است. از شاخه‌هاي مهم رود سزار، رود تيره است كه پس از دريافت آب‌هاي اشترينان (گله‌رود، سراب سفيد، كرتول و چند رود ديگر) به رودخانة ماربره (كه از به هم پيوستن آب‌هاي اليگودرز، دورود و ازنا تشكيل مي‌شود) مي‌پيوندد.
|
|
|
|
| رودخانة سيمره پس از طي مسيري طولاني، با نام‌هاي (گاماسياب و قره‌سو) ضمن دريافت آب خرچنگ رود، از استان‌هاي همدان و كرمانشاه مي‌گذرد و با نام سيمره، به استان لرستان وارد مي‌شود. اين رود كه مرز طبيعي لرستان و ايلام را تشكيل مي‌دهد، با نام كرخه وارد خوزستان مي‌شود و پس از آبياري قسمتي از جلگة خوزستان، به هورالعظيم مي‌ريزد. رودهاي زال، كشكان و فرارود از شعبه‌هاي اصلي اين رودخانه در لرستان هستند.
|
|
|
|
| كشكان‌رود كه بخش وسيعي از استان را مي‌پيمايد، يكي از رودهاي پرآبي است كه شاخه‌هاي خود را از نواحي كوهستاني شمال و شمال شرقي خرم‌آباد دريافت مي‌كند. از شاخه‌هاي مهم اين رود گلال، آب كرگانه (كزگنه) و كاكارضا است كه در پايين پل دختر، به رود سيمره مي‌پيوندد. رودخانة سيمره و كشكان در نزديكي روستاي سيد سيف‌الدين (دشت طرهان و رومشكان) به هم مي‌پيوندد و رودخانة بزرگ كرخه را به وجود مي‌آورند.
كناره‌هاي شبكة رودخانه‌هاي استان لرستان، از ارزش‌هاي توريستي ويژه‌اي برخوردارند كه در صورت تجهيز مي‌توانند مورد بهره‌برداري صنعت جهانگردي و ايرانگردي قرار گيرند.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
