|
|
|
| زيارتگاه پير هريشت در پانزده کيلومترى اردکان، بر دامن کوه‌هايى پست واقع است. دليل اعتقاد زردشتيان به آن غيب شدن کنيز بانوى يزدگرد در اين محل بوده است. در اين جا براى زائران چند دستگاه ساختمان مسکونى و سه آب‌‌‌انبار ساخته شده است و هر سال در روز هيجدهم فروردين زردشتيان براى زيارت به اين محل مى‌آيند و بيتوته مى‌‌کنند.
|
|
| بناى زيارتگاه منحصر به يک اتاق و يک پستو است. در قسمتى از سنگ کوه همواره آتش روشن است. در وسط اتاق مدخل، کلکى وجود دارد که بر آن نيز آتش مى‌افروزند.
|
|
|
|
| محلى است در کوه‌هاى ميان اردکان و انجيره (در راه طبس) که از يزد ۴۸ کيلومتر فاصله دارد و وجه تسميهٔ آن به اين دليل است که چون آب به صورت چک‌چک از کوه‌هاى سنگى سخت و بريده فرو مى‌ريزد به «چک‌چک» و «چکچکو» معروف است. زردشتيان به آن جا اعتقاد دارند و مقدسش مى‌شمارند و در آن تعدادى بناى مناسب و راحت براى ايامى که به زيارت مى‌روند ساخته‌اند.
|
|
| زردشتيان اين محل را «پيرسوز» مى‌خوانند و از روز سوم تا دهم تيرماه براى زيارت و نذورات به اين جا مى‌آيند.
|
|
| حفره‌هاى آتشدان (پوره‌هاى آب‌بخشان)، حاجى‌آباد، كازرون (هخامنشيان)
|
|
| در کوهستان نقش رستم محلى وجود دارد که حفره‌هاى آتشدان متعلق به دوران هخامنشيان در آنجا قرار گرفته است و به نام پوره آب‌بخشان نيز خوانده مى‌شود.
|
|
| دو گور دوپا، روستاى شوش، گچساران
|
|
| در اراضى زراعى اطراف روستاى شوش از توابع شهرستان گچساران دو ستون سنگى نسبتاً بلند سر به آسمان کشيده که به «گور دوپا» معروف است. بنا به روايتى اين دو ستون باقى ماندهٔ آتشکده‌اى است که به قبل از اسلام تعلق دارد.
|
|
| بررسى‌هاى مقدماتى و اوليه نشان مى‌دهد که فضا و شکل عمومى اين ستون‌هاى سنگى به ستون‌هاى سنگى معابد مهرى و ميترائيسم (مانند ستون‌هاى خورهه) شباهت نسبى دارند. اين اثر نيازمند مبرم حفاظت و بررسى‌هاى باستان‌شناسى است.
|
|
| زيارتگاه بونوپرس، دهكده زرجوع، عقدا، اردكان
|
|
| دهکدهٔ زرجوع در دره‌اى به فاصلهٔ بيست و چهار کيلومتر از جنوب شمس‌‌آباد عقدا و بر دامن کوه‌هاى «ميل نيزار» و «لاى چغک» واقع شده است. يکى از آثار تاريخى آن زيارتگاهى به نام بانو پرس است. اين زيارتگاه همه ساله از اول تا پنجم تيرماه محل تجمع و زيارت زردشتيان است و به بونوپرس (بانو پارسا، بانو پارس) و «پيربانو» نيز معروف است.
|
|
| سنگى در سمت چپ ورودى زيارتگاه نصب است که قدمت بناى زيارتگاه و آبادانى آن را به عصر صفوى مى‌رساند و معلوم مى‌شود که در آن ايام اين محل موردنظر و احترام و زيارتگاه زردشتيان بوده است. به نظر مى‌رسد اين زيارتگاه و زيارتگاههاى پنجگانهٔ ديگر همه از معابد ناهيد باشند.
|
|
|
|
| اين ساختمان در مجاورت بقعه خاک فرج واقع شده است. در وسط اين ساختمان چاهى و بر فراز آن تپه‌اى وجود دارد. در مورد اين هشتى دو روايت نقل شده است: يکى اينکه حجرالاسود را از اين مکان به محل فعلى آن برده‌اند و ديگرى اينکه چاه را به منظور استخراج آب حفر کرده‌اند، اما در اثر زلزله و نفوذ گازهاى زيرزمينى به بيرون، اين چاه بدون نياز به مواد سوختنى شعله‌ور گرديده و به همين دليل مى‌گويند يکى از سه آتشکده بزرگ زرتشتيان در اين محل قرار داشته است.
|
|
| مجموعه بناهاى آتشكدهٔ بزرگ ساسانيان، فيروزآباد، (ساسانيان)
|
|
| در ۳۰ کيلومترى جنوب فيروزآباد، بقاياى بنايى وجود دارد که به نظر دانشمندان، احتمالاً بزرگترين مجموعهٔ موجود ابنيهٔ آتشکده‌هاست. ديوار خارجى آتشکده که هنوز آثار آن مشهود است، ۸۵ متر طول و ۴۰ متر پهنا دارد.
|
|
| درون اين حصار، هنوز ساختمان‌هاى آتشکده و چارتاق و منزل‌هاى موبدان و راهروهاى زيرزمينى به گونه‌اى نسبتاً خوب باقى مانده‌اند. تمام ساختمان‌ها از سنگ‌هاى لاشه‌اى محل با ملاطى از گچ ساخته شده‌اند. در پايين تپه‌اى که اين مجموعهٔ بنا بر فراز آن قرار دارد، محوطه‌اى وسيع ديده مى‌شود که از سنگ‌هاى پراکنده پوشيده شده و بدون ترديد آثار ابنيه‌اى ديگر است.
|
|
|
|
| اين محراب در بخش مرکزى شهرستان مسجد سليمان واقع شده است و به قرن ۷ و ۸ قبل از ميلاد تعلق دارد. در بخش شرقى محراب قسمتى که اکنون آتشکده مى‌باشد، عبادت‌گاهى بنا شده بود. سمت غرب ايوان مقدس ويژه خدايان يونانى بود. در سمت غربى آتشکده سه معبد براى سه تن از خدايان قديم اختصاص داشت که دو تن از آنان هراکليوس و آتنا نام داشتند. يک پلکان به عرض ۲۵ متر، افراد را بروى صفه نزديک محل مقدس هدايت مى‌کند و پلکان ديگرى در ضلع شرقى براى پايين رفتن ساخته شده است. «گيرشمن» معتقد است که سابقهٔ استقرار يکى از قبايل پارس در مسجد سليمان بايد به اواخر قرن ششم ق.م برسد.
|
|
| آثار کهنى از اين بناى تاريخى بدست آمده است که در موزه‌هاى داخل و خارج نگهدارى مى‌شوند که عبارتند از: ظروف سفالى، سکه‌هاى قديمى، مجسمه‌هاى باستانى و امثالهم.
|
|
| مسجد سنگى (يا آتشكدهٔ آذرخش) داراب، (ساسانيان)
|
|
| در «کوه پهناي» شهر داراب، محوطه‌اى وسيع وجود دارد که آن را در دل کوه تراشيده‌اند و به آن مسجد سنگى مى‌گويند. گفته مى‌شود که اين بنا همان «آتشکدهٔ آذرخش» است که در دوره ساسانيان و هخامنشيان اهميت فوق‌العاده‌اى داشته است.
|
|
| اين محوطه، شامل راهروى پهن است که از طريق رواقى، به فضاى شاه‌نشين‌‌هايى که در دل کوه تراشيده‌اند و در وسط آن حوضى قرار گرفته است، منتهى مى‌شود. اين بنا به دوران ساسانيان تعلق دارد و نقشهٔ آن کمى به تالار کاخ بزرگ شاپور اول که در ويرانههاى شهر شاپور کشف شده شبيه است. اين بنا در دوران اسلامى به مسجد تبديل شد و در شاه‌نشين آن يک محراب احداث شد. در کتيبه‌اى که بر ديوار سمت چپ رواق حجارى شده، تاريخ ۶۵۲ هجرى که مقارن با زمان اتابک ابوبکر سعد بن زنگى است به چشم مى‌خورد.
|
|
| مكان‌هاى مذهبى زردشتيان، استان يزد
|
|
| تعداد قابل توجهى از مردم استان يزد همچنان پيرو دين زردشت هستند و به همين خاطر نيز اماکن و بناهاى متعددى در نقاط مختلف استان وجود دارد که محل زيارت و مورد احترام زردشتيان است.
|
|
| زردشتيان يزد در محله‌هاى کسنويه، خرمشاه، تل، موبدان، خلف خانعلى، اهرستان، نرسى‌آباد (نصرآباد)، مريم‌آباد، خيرآباد و کوچهٔ بيوک ساکن‌اند. بيشتر زردتشتيان تفت نيز در محله‌هاى بابا خندان، گلستان و آبادى‌هاى چم، زين‌آباد سکونت دارند و زردشتيان اردکان در محلهٔ شريف‌آباد، زردشتيان ميبد در آبادى‌هاى حسن‌آباد و مزرعه کلانتر و نيز در اللّه‌آباد رستاق زندگى مى‌‌کنند که از گروه‌هاى مهاجر ترک، کرد، لر و فارس تشکيل مى‌شوند.
|
|
| از معروف‌ترين بناهاى زردشتيان، آتشکدهٔ يزد است که گفته مى‌شود قدمت آتش آن به ۱۵۰۰ سال مى‌رسد. گرچه قدمت عمارت آن زياد نيست و به دوران پهلوى اول مربوط مى‌شود.
|
|
| از ديگر زيارتگاههاى مهم زردشتيان پيرسبز و چکچکو است که در دامنه کوهى نزديک اردکان واقع شده است. به قرار معلوم، قدمت آنها به صدر اسلام مى‌رسد.
|
|
| از زيارتگاههاى ديگر زردشتيان درب مهر است که اين نوع زيارتگاه در هر محلهٔ زردشتى‌نشين يافت مى‌شود. اين مکان محل اجتماع ريش‌سفيدان و رفع مشکلات مردم است. درب کهن، درب مهرنوش و درب مهر دستوران از نمونه‌هاى موجود در يزد است.
|
|
| پيرانگاه نيز از ديگر زيارتگاههاى زردشتيان است که تعداد زيادى از آنها در استان يزد وجود دارد. از معروف‌ترين آنها مى‌توان به پيرانگاه سروچم، پيرشاه و ورهرام ايزد در خرمشاه، پير مهرايزد در آبشاهى، پيرنارستانه نزديک در بيد، پيربانو در روستاى زرجوى عقدا و پيرنارکى در جنوب يزد اشاره کرد.
|
|
| گاهَنْبارخانه که در گويش عاميانه به آن «گنبار خونه» گفته مى‌شود، محلى است براى برگزارى مراسم داد و دَهشْ و خيرات که نوعى وقف به حساب مى‌آيد. گاهنبارخانهٔ موبدان در کوچهٔ دبستان دينيارى يکى از معروف‌ترين آن‌هاست.
|
|
| ويرانههاى آتشكده، فيروزآباد (ساسانيان)
|
|
| اين آثار متعلق به قرن سوم ميلادى و بيانگر عظمت هنر معمارى ايرانى در دورهٔ ساسانيان است. اين آثار شامل شالوده‌هاى بزرگترين چهار تاقى آتشکده‌هاست که از تخته سنگ‌هاى يکپارچه‌اى ساخته شده است. ويرانههاى آتشکده در شهرستان فيروزآباد قرار گرفته است.
|
